Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Capìtol 24

Artorn

---

Prima pàgina

La Stra dël Pelerin

Capìtol: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30

24. Ignoransa as argionz ai Pelerin

I l’hai peui vëddù an mè seugn, che Sperante a l’é vardasse andré e a l’ha vëddù Ignoransa, ch’a l’avìo lassasse darera, ch’as tnisìa dapress ëd lor. “Varda,” a l’ha dije a Cristian, “Ignoransa a l’ha ‘ncora nen chità ‘d vnine dapress!”.

Cristian: “Éh, éh, i lo vëddo bin. A-j pias nen dë sté an nòstra companìa”.

Sperante: “Tutun, a l’avrìa faje nen mal s’a fussa restà con nojàutri fin-a adess”.

Cristian: “Vera, ma i peusso garantite che chiel a la pensa diversament”.

Sperante: “I son d’acordi, ma spetomlo”. Parèj a son fërmasse për speté che Ignoransa a-j argionzèissa. Peui Cristian a l’ha ciamà Ignoransa: “Ven sì con nojàutri. Përchè ‘t në stas tant andré? It mangioma nen!”.

Ignoransa: “Përchè ‘m pias dë sté daspërmì pitòst che an companìa, a men che, naturalment, la companìa am confèissa mej”.

Anlora Cristian a la ciosonà a Sperante: “I l’avìa ditlo che chiel a veul nen ësté con nojàutri”.

Parèj, an ciamand Ignoransa, Cristian a l’ha dit: “Ven sì, fomse na ciaciarada tant për passé ‘l temp. A-i é gnun d’àutri da ste bande-sì. Coma ch’a va? Com a l’é adess la relassion an tra Dé e toa ànima?”.

Ignoransa: “I spero ch’a vada bin, përchè i’m sento sempe pien ëd sentiment ch’am dan ëd consolassion mentre ch’i vado anans”.

Cristian: “Che ‘d sentiment ch’a sarìo coj-lì? Fane ‘n pò capì”.

Ignoransa: “E bin, i penso a Dé e al Cel”.

Cristian: “Ma ‘dcò ij diav e j’ànime danà a lo fan”.

Ignoransa: “Ma mi i-j penso e i n’hai anvìa”.

Cristian: “Tutun, l’istess a fan coj che an Cel mai a saran arseivù. Ëdcò l'aptit dël fagnan a l'é sensa fond, ma a oten nen^[1]!”.

Ignoransa: “Ma i penso a Dé e al Cel - e i l’has chità tut për lor”.

Cristian: “Ëd lolì i son an dubit, përchè chité tut a l’é bin malfé - vera, cola-lì a l’é na facenda pì dura che tanti a në sio cossient. Përchè penses-to d’avèj chità tut për Dè e ‘l Cel?”.

Ignoransa: “Përchè mè cheur am lo dis”.

Cristian: “Ma ‘l sagi a dis: ‘Chi ch’a l’ha fiusa mach an lòn ch’a-j dis ël cheur a l’é sensa sust^[2]’”.

Ignoransa: “Lolì as arferiss a chi ch’a l’ha ‘n cheur malegn - ma ‘l mè a l’é bon”.

Cristian: “Ma coma peudes-to dene la preuva?”

Ignoransa: “Am consòla ant la speransa dël Cel”.

Cristian: “Lolì a podrìa ven-e da l’angann ëd tò cheur; përchè ‘l cheur d’un òm a peul smonje la consolassion ant la speransa dël Cel - e pura esse na speransa fàussa”.

Ignoransa: “Ma mè cheur e mia vita a son concòrdi - mia speransa a l’é donca bin fondà”.

Cristian: “Chi é-lo ch’a l’ha ditlo che tò cheur e toa vita a sio concòrdi?”.

Ignoransa: “Mè cheur am lo dis”.

Cristian: “Tò cheur at lo dis? A meno che la Paròla ‘d Dé a renda testimoniansa ‘d costa chestion, qualsëssìa d’àutre testimonianse a l’han gnun valor!”.

Ignoransa: “Ma é-lo pa ‘n cheur bon ch’a l’ha ‘d bon pensé? E é-la pa na bon-a vita ch’a l’é conform ai comandament ëd Dé?”.

Cristian: “Òhi, a l'é ‘n cheur bon ch’a l’ha dij bon pensé, e a l'é na bon-a vita ch’a l’é conform ai comandament ëd Dè. Tutun, sensa dubi, na còsa a l’é avèj ‘n bon cheur bon e na vita bon-a, n’àutra a l’é mach pensé ch’a sia parèj”.

Ignoransa: “Disme, për piasì, lòn ch’it pense ch’a sio ‘d pensé bon, e na vita conform ai comandament ëd Dè”.

Cristian: “A-i é ‘d pensé bon ëd vàire sòrt - dontré ch’a riguardo nojàutri, dontré ‘d Dè, dontré ‘d Crist, e donté d’àutre còse”.

Ignoransa: “Coj ch’a son ij pensé bon a riguard ëd nojàutri?”.

Cristian: “Coj ch’a son conform a la Paròla ‘d Dé”.

Ignoransa: “Cand é-lo che ij nòstri pensé a son conform a la Paròla ‘d Dè?”

Cristian: “Cand ch’i doma l’istess giudissi su nojàutri ch’a lo dà la Paròla. Fame spieghé: la Paròla ‘d Dè a dis ëd la gent an soa condission natural: ‘A-i é gnun ch'a sia giust, gnanca un^[3]’. A dis ëdcò: ‘tut lòn ch’a l’han për la testa a l’é mach ëd fé ‘d mal^[4]’ e ancora: ‘l’inclinassion ëd sò cheur a l’é përversa fin-a da masnà^[5]’ - anlora, cand ch’i pensoma parèj ëd nojàutri midem, antlora ij nòstri pensé a son conform a la Paròla ‘d Dè”.

Ignoransa: “I chërderai mai che mè cheur a sia tant malegn!”.

Cristian: “Ëd conseguensa, an tuta toa vita ti’t l’has mai avù un pensé bon a riguard ëd ti midem! Fame, contut, andé anans. Cand che la Paròla a dà n giudissi an su nòst cheur, a dà ‘n giudissi su nòstra condòta. Cand ij nòstri pensé riguard ëd nòst cheur e nòstra condòta a concordo con ël giudissi che la Paròla a dà ‘d tut’ e doi, antlora lor a son bon, përché ch’a son conform a la Paròla ‘d Dè”.

Ignoransa: “Dëspiegh-me lòn ch’it veule dì con lolì”.

Cristian: “A l’é ciàir. La Paròla ‘d Dé a dis che la manera ‘d comportesse dl’òm a l’é stòrta^[6] e përversa^[7] - visadì nen bon-a. A dis ch’a-i é gnun ch’a vada vreman an sërca ‘d Dè^[8], ma che tùit a l’han viraje le spale. Ore, cand che n’òm a pensa sincerament lolì dij sò pensé e condòta, e con un cheur umilià - antlora ij sò pensé a concòrdo con ël giudissi dla Paròla ‘d Dé”.

Ignoransa: “E peui, coj ch’a son ij pensé bon a riguard ëd Nosgnor?”.

Cristian: “Giusta coma ch’i l’hai dilo a riguard ëd nojàutri - cand che ij nòstri pensé su Dé a concòrdo con lòn ch’a dis ëd Chiel la Paròla. L’é a dì, cand ch’i pensoma ‘d So esse e atribut pròpi coma ch’an mostra la Paròla. Su lolì i peudo nen adess fete ‘n discors complèt. Tutun, për parlé ‘d Chiel an arferiment a nojàutri - i l’oma dij pensé giust su Dè, cand ch’i comprendoma che Chiel an conòss mej che nojàutri is conossoma, e ch’a peul vëdde ‘l pecà ch’a-i é an nojàutri cand e andoa che noi i lo vëddoma nen. E ‘dcò cand ch’is rendoma cont che Chiel a conòss ij nòstri pensé ij pì ancreus - e che nòst cheur, con tute soe përfondità, a l’é sempe dovert e ciàir da vëdde dë ‘dnans ai Sò euj^[9]. Pì ‘d lòn, cand ch’i noi i pensoma che tuta nòstra giustissia a l’é mach tanme dë spussa a Soe nariss, tanme n’odor gram - e che donca Chiel a peul pa soporté d’avèj nojàutri ch’i stoma dë ‘dnans ëd Chiel con tuta nòstra blaga d’esse chissà chi, fin-a s’i chërdoma d’avèj fàit tùit ij nòstri dover”.

Ignoransa: “Penses-to forse che mi i sia ‘n tal folaton da imaginé che Dè a peussa nen vëdde pì dëdlà che mi i lo peuda - o che mi im presenta a Dé con ij mej dover compì?”.

Cristian: “Beh, lòn ch’it pense ti a riguard ëd costa chestion?”.

Ignoransa: “Për fela pì curta, i penso che mi i l’àbia da chërde an Crist për la giustificassion”.

Cristian: “Coma ti ‘t podrìe chërde an Crist, cand ch’it vëdde nen vàire ch’it l’has da manca ‘d Chiel? Ti ‘t vëdde nen sia tò pecà original che ij pecà ch’it fase minca di. Ti’t l’has n’opinion tant àuta ‘d ti midem e ‘d lòn ch’it fase, che parèj mai ti’t vëdras lë bzogn ch’it l’has ëd la giustissia përsonal dël Crist për giustifichete dë ‘dnans ëd Dè. Com é-lo ch’it peude dì ch’it chërde ant ël Crist?”.

Ignoransa: “Mie chërdense a van tute bin, malgré tut lòn ch’it l’has dit”.

Cristian: “Ma ‘nlora, còs é-lo ‘d precis lòn che ti ‘t chërde?”.

Ignoransa: “I chërdo che ‘l Crist a l’é mòrt për ij pecator - e che i sarai giustificà dë ‘dnans a Dè da la maledission për ël mojen ëd la grassia ch’am dà d’aceté mia ubidiensa a Soa Lege. Për butela an n’àutra manera, ël Crist a rend passàbil a Sò Pare ij dovèj religios che mi i compisso, an virtù dij sò mérit - e parèj i sarai giustificà”.

Cristian: “Përmëtt-me ‘d rësponde a toe chërdense an costa chestion. Prim, ti’t chërde con na fede ‘d toa imaginassion - përchè costa sòrt ëd fede a treuva gnun-a dëscrission ant la Paròla. Second, ti’t chërde con na fede fàussa - përchè ch’it pense che ti’t saras giustificà për toa giustissia midema, pitòst che për la giustissia dël Crist. Ters, ti’t fase dël Crist ël giustificator ëd toe assion, e pa nen ëd toa përson-a. Ti ‘t pense che toa përson-a a sarà giustificà grassie a toe assion, e lolì a l’é fàuss. A l’é për lòn che toa fede a l’é n’ilusion përchè, cand che Dè ‘l Tut-potent a ‘nandierà sò giudissi a nòst rësguard, ti’t restas sota l’ira divin-a. Përchè la vera fede ch’a giustifica a possa l’ànima, ch’a sent vàire ch’a sia an condission ëd përdission, a trové n’arfugi ant la giustissia dël Crist. A l’é pa che ‘l Crist a manifesta soa grassia an rendend acetàbil a Dé l’ubidiensa ‘d na përson-a, ma la fede vera a ‘rsèiv la giustissia dël Crist, l’ùnich ch’a l’àbia compì minca na giustissia con Soa ubidiensa përsonal a la Lege, e lolì cand ch’a l’ha fàit e patì për nojàutri lòn che cola Lege a comanda da nòstre man. L’ànima, quatà parèj da la giustissia dël Crist e presentà sensa macia dë ‘dnans a Dè, a l’é acetà da Dè e dzobligà da la condan-a”.

Ignoransa: “Che? Ti’t vorìe che noi is fidèisso mach a lòn che ‘l Crist an Soa përson-a midema a l’ha fàit për nojàutri? Costa convinsion a arlamerìa le rëdne ‘d nòstre passion e an përmëttrìa ‘d vive an qualsëssìa manera pecaminosa che noi i vorsoma. Përchè antlora a l’avrìa nen d’amportansa la manera ch’i noi i vivoma - s’i chërdoma d’esse giustificà mach da la giustissia përsonal dël Crist”.

Cristian: “Ignoransa a l’é tò nòm e coma ch’a l’é tò nòm parèj ti’t ses! Toa rëspòsta a dimostra lòn ch’i diso mi. Ti ‘t ses gnorant ëd lòn ch’a sia na giustissia ch’a giustìfica, e autërtant ignorant ëd coma buté al sicur toa ànima da l’ira afrosa ‘d Dé, për ël mojen mach ëd la giustissia dël Crist. Vera, ti’t ses ignorant dj’efet genit ëd la fede salvifica, coma ‘l sogeté ‘l cheur a Dé, voleje bin a Sò Nòm, a Soa Paròla, a Soe vìe e a Sò pòpol - e nen parèj ch’it imagine ‘d manera gnoranta”.

A costa mira a l’é giontasse a la conversassion ëdcò Sperante, e a l’ha ciamà: “Ignoransa - é-lo che Dè a l’ha mai arvelà ël Crist a tò cheur?”.

Ignoransa: “Che? Vardé-sì l’òm ëd j’arvelassion! Mi i penso che lòn ch’i dise tuti e doi vojàutri e ‘l rest ëd vòstra rassa, a sia mach ël frut dlë dzòrdin ch’a-i é an vòstra testa!”.

Sperante: “Monsù! Ël Crist a l’é tant ëstërmà da la comprension natural ëd l’òm che Chiel a peul pa esse conossù ‘d manera salvìfica, a meno che ‘l Pare a-j lo arvela^[10]”.

Ignoransa: “Cola-lì a l’é vòstra opinion, ma pa nen la mia. Lòn ch’i chërdo mi a val tant ‘me lòn ch’i chërde vojàutri, combin che i l’àbia pa csì tante nossion balorde coma ch’i l’eve vojàutri”.

Cristian: “Përmëtt-me ‘d dilo ant na paròla. Ti’t dovrìe pa parlé an cola manera-lì tant legera. I përsisto a fortì con franchëssa lòn che ‘dcò mè bon amis a l’ha dit - che gnun a peul conòsse Gesù Crist sensa che ‘l Pare a l’àbia arvelàjlo. E peui, che cola fede ch’a ‘mbrassa con vrità ‘l Crist, a l’ha da esse operà da la grandëssa strasordinaria dla potensa ‘d Dé. Pòver ti, Ignoransa, ch’i sento ch’it l’has mai fàit l’esperiensa dl’euvra ‘d costa fede an toa ànima. Dësvijte, anlora, rend-te cont ëd tuta toa misèria e trova tò arfugi ant ël Signor Gesù! Mach për ël mojen ëd Soa giustissia ti’t podras esse liberà da la condan-a^[11]”.

Ignoransa: “Vojàutri i marce tròp lest - i peudo pa tenme al pass con vojàutri. Andé pura anans. I l’hai da sté pì andré për un pò”.

Anlora lor a l’han dit: “Bin, Ignoransa, ti’t ses tant fabiòch che ij bon consej adess i-j dëspresie? S’it-j arfude, sensa dubit ti’t l’avras ëd dann e ‘d sagrin. Pensje a temp, ël bon consèj a sta frem e fòrt, e a salva da la mòrt. Tut it l’avras da perde s’it lo apressie pa”.

Cristian, alora, a l’é adressasse a Sperante e a l’ha dije: “Ven, mè bon amis, i vëddo ch’i l’avroma ancora da marcé daspërnojàutri”.

La conversassion an tra Cristian e Sperante

Parèj, i l’hai vëddù an mè seugn che lor a l’han slongà ‘l pass, damentre che Ignoransa a l’é restass-ne ‘ndré. Peui Cristian a l’ha dije a sò amis: “I l’hai pròpi pietà ‘d col povròm - ëd sicur a-j andrà mal a la fin”.

Sperante: “Aidemi! A-i é tanti ch’a son an cola condission an nòstra sità - famije antreghe, contrà antreghe, e vàire ‘d lor a pretendo d’esse ‘d Pelerin. S’a-i në j’é csì tanti da nòstre bande, vàire ch’a podrìo ess-ne ant ël pòst che Ignoransa a l’é nassù?

Cristian: “Sensa dubi la Paròla a dis: ‘Nosgnor a l'ha amborgnaje j'euj e a l'ha faje dventé dur ël cheur. A l'é për lòn ch' ij sò euj 'd lor a-i s-ciairo nen e ij sò cheur ëd lor a capisso pa: përchè a sio nen convertì e ch'a varisso nen^[12]’. Adess, contut, ch’i soma torna daspërnojàutri, còsa penses-to ëd gent coma Ignoransa? Penses-to che lor a l’àbio na përsuasion génita ‘d pecà - e la tëmma ch’a-j ven dapress che sò stat a sia pericolos?”.

Sperante: “Nò, i penso ch’it dovrie ti rësponde a cola chestion, përchè ti ‘t ses pì vej che mi an esperiensa”.

Cristian: “Bin, alora i penso che lor a peusso cheivòta avèj convinsion ëd pecà; ma sicoma ch’a son ëd natura ignorant, lor a comprendo pa che tal convinsion a l’é për sò bin. A l’é për lòn ch’a sërco, dësperà coma ch’a son, ëd sofocheje e a séguito con presunsion a lusinghé sò cheur ëd lor”.

Sperante: “Mi i chërdo, coma ti’t dise, che la tëmma a tend al bin ëd l’òm, për drisselo anans ch’a parta për sò pelerinage”.

Cristian: “Sensa dubi a l’é parèj, s’a l’é na tëmma giusta. An efet, la Paròla a dis: ‘ Ël timor ëd Nosgnor a l'é 'l fondament ëd la vera sapiensa^[13]’.

Sperante: “Coma farìes-to la dëscrission ëd la tëmma génita?”.

Cristian: “La tëmma giusta o génita as manifesta an tre còse. Prim, da coma ch’a së s-cioda - a l’é causà da na convinsion salvìfica ‘d pecà. Second, a men-a l’ànima a tnisse strèita al Crist për ess-ne salvà. Ters, a fà nasse e përsiste ant l’ànima na riverensa granda për Dè, Soa Paròla, e Soe vìe - an tnisend l’ànima còtia, e fasendla avèj pau dë slontanesse, sia a la drita o a mancin-a, da tut lòn ch’a podrìa dzonoré Dè, brisé soa pas, crussié le Spirit^[14] o fé che ‘n nemis a parla ‘d manera da rimpròcc”.

Sperante: “Bin dit! I chërdo ch’it l’has dëspiegà la vrità. L’om-ne adess scasi passà dëdlà dël Teren dl’Ancantament?”.

Cristian: “Përchè? T’ ses-to giumai strach dë cost dëscors?”.

Sperante: “Nò, i vorìa mach savèj andoa ch’i soma adess”.

Cristian: “I l’oma mach ancora da fé men che doe mija. Ma artornoma a nòstra dëscussion. Ore, j’ignorant a capisso nen che cole soe convinsion ch’a tendo a feje pàu a son për sò bin - e për lon a sërco  ‘d sofocheje”.

Sperante: “Com é-lo che lor a sërco ‘d sofocheje?”. Alora Cristian a l’ha dëspiegaje: “Prim, lor a penso che coste soe tëmme a sio ansigà dal diav (ma, an efet, a lo son da Dè); e, an pensand parèj, a-j arzisto coma ‘d ròbe ch’a tendo dirèt a sò arvërsament. Second, lor a penso ‘dcò che coste tëmme a tendo a la dëstrussion ëd soa fede ‘d lor - cand, ëd belavans për lor, lor a l’han dël tut gnun-a fede! Parèj lor a ‘ndurisso sò cheur contra ‘d cole tëmme. Ters, lor a përzumo ch’a l’avrìo pa da avèj tëmma. Për lòn, malgré soe tëmme - lor a dvento sèmper ëd pì presuntuos e sicur ëd lor midem. A la fin, lor a vëddo che cole soe tëmme a tendo a porteje vìa la patética presunsion ch’i l’avìo anans, e për lòn a j’arzisto con tota soa fòrsa”.

Sperante: “I conòsso cheicòsa ‘d lòn a mi midem - anans che mi përdabon im conossìa. A l’é stàit l’istess con mi”.

Monsù Temporari

Cristian: “Bòn, adess lassom-se andré a chiel midem nòst avzin Ignoransa e parloma ‘d n’àutra chestion ch’an dà ‘d profìt.

Sperante: “Con tut mè cheur. Comensa, donca!”.

Cristian: “Alora bin. Conossìes-to, apopré des agn fà, da toe bande, un tipo ciamà Monsù Temporari - ch’a l’era n’òm ch’as fasìa conòsse për soa religion?”.

Sperante: “Éh, i lo conossìa! Chiel a stasìa an Sensagrassia, na sità a apopré doe mija da Onestà, e chiel a vivìa davzin ëd na përsona ch’as ciamava Virtetorna”.

Cristian: “Vera, ma chiel, an efet, a vivìa sota l’istess tèit che Virtetorna. Bin, col òm-là, na vira, a l’era stàit dësvijà - i chërdo che chiel as rendèissa cont, an na chèich manera, dij sò pecà e dla paga ch’a mérito^[15]”.

Sperante: “I son d’acòrdi, përchè ca mia, ch’a l’era meno ‘d tre mija da soa, chiel am fasìa soens vìsita con motobin ëd lerme. I l’avìa vera pietà për col òm, e chèich ësperansa për chiel. Ma, coma ti’t sas, nen mincadun ch’a crija ‘Nosgnor! Nosgnor!” a l’é salvà^[16]”.

Cristian:”Na vira, chiel a l’ha dime ch’a l’avìa pijà la decision ëd parte për ël pelerinagi, pròpi coma ch’i l’oma fàit nojàutri. A l’improvista, contut, chiel a l’avìa fàit amicissia con un ch’as ciamava Salvachielmidem - e a l’é slontanasse da mi”.

Sperante: “Ore, sicoma che noi i parloma ‘d chiel, provoma a investighé le rason ëd la marcia andaré improvisa che chiel a l’ha fàit, e d’àutri tanme chiel”.

Cristian: “Lolì a podrìa dene ‘d profit - parèj comensa, për piasì”.

Sperante: “Bin, alora, a mè giudissi a-i é tre rason për coj ch’a fan marcia andaré. Prim, bele se la cossiensa ‘d tal përson-e a sia stàita dësvijà, soa ment ëd lor a l’é pa cambià. Për lòn, cand ël podèj ëd la colpa a langhiss, anlora a chita lòn ch’a l’avìa renduje religios, e për natura lor a ‘rtorno a soa vita d pecà. I vëddoma lolì an coma ‘n can malavi a gumita lòn ch’a l’ha mangià, përchè a-j dà ‘d sagrin a lë stòmi. Cand che ‘l mal a chita e sò stòmi a l’é liberà, a ‘rtorna soa anvìa ‘d lòn cha l’avìa gumità e a lo bërlica torna. Parèj a l’é giust lòn ch’a l’é stàit ëscrit: ‘A l'é rivaje lòn ch'a dis ël proverbi midem: Ël can a lé tornà a mangé lòn ch'a l'avìa gumità^[17]’”. Al prinsìpi a l’han maitass për ël Cel - ma mach përchè a l’han tëmma ‘d tombé ant ij torment dl’Anfern. Cand, tutun, a së sfrèida lor sens ëd l’Anfern, e soe tëmme ‘d danassion a vnisso men, a ven-o men ëdcò soe anvìe dël Cel e dla salvëssa. A l’é parèj che, cand ch’a son andass-ne sò sens ëd colpa e soe tëmme, soa anvìa për ël Cel e soa felicità a meuir e lor a ‘rtorno a la vita ‘d pecà ch’a fasìo anans. N’àutra rason ch’a fan ‘retromarcia’ a l’é ch’a l’han ëd pàu servil ch’a-j craso. I parlo adess ëd la pàu ch’a l’han ëd la gent, përchè ‘avèj tëmma dj'òm a fà robaté ant un trabucèt^[18]’. Combin che lor a smijo d’avèj anvìa për ël Cel, fin-a a tant ch’a l’han ant j’orije le fiame dl’Anfern, pura, cand che col teror a minojiss, a comenso a cambié d’avis. Antlora a penso ch’a sia savi ‘d nen core l’arzigh ëd perde tut, o almanch ëd tombé an chèich sagrin ch’as podrìa schivié o ch’a sia inùtil, e parèj lor a ‘rtorno a soe costume mondan-e. N’àutr ostàcol ch’as buta për lor an mes a soa stra, a l’é la vërgògna ch’a ven d’esse considerà ‘d bërlicabalustre. Lor a son orgojos e pien ëd bòria e, a sò euj, la pràtica dla religion a l’é da dëspresiesse. A l’é për lòn che, cand ch’a perdo sò sens ëd l’Anfern e dl’ira ch’a ven, lor a ‘rtorno a soa vita d’anans. E, finalment, ël sens dl’esse an colpa e la meditassion su còse ch’a son spaventose, për lor a son dolorose. A-j pias nen ëd vëdde soa misèria anans d’intreje; bele se forse, s’a chërdèisso përdabon a la vista ‘d soa misèria dzorëstanta, lolì a podrìa feje scapé anté che ij giust a scapo e a resto al sicur. Ma, coma ch’i l’hai mensionate anans, dal moment che a schivio fin-a ij pensé ‘d colpa e ‘d teror, na vira ch’a son liberasse da coj dësvijament an sij teror e l’ira ‘d Dè, a ‘ndurisso volenté sò cheur e a serno ‘d vìe ch’a-j rendran sempe pì dur”.

Cristian: “I penso che ti ‘t ses rivà a la rèis ëd la chestion - ch’a l’é la mancansa d’un cangiament ver ëd ment e ‘d vorèj. Lor a son donca coma ‘l delinquent ch’a tërmola dë ‘dnans al giùdes, e ch’a smija ch’a sìa pentì; ma la rason a l’é soa pàu dla còrda dl’ampicà, e nen ch’a l’àbia ‘n ver armòrs për sò crimen. Lolì a l’é ciàir, përchè se mach a lassèissa col òm a soa libertà, a seguitrìa a esse ‘n làder e ‘n birbant, Al l’opòst, se soa ment e sò cheur a fùsso cangià përdabon, a sarìa motobin diferent”.

Speransos: “ I l’hai mostrate mie rason che lor as n’artorno a soa condòta d’anans. Ora dëspiegh-me col ch’a sia ‘l senté che lor a përcoro cand ch’a ‘rtorno andaré”.

Cristian: “Volenté. Un: a dëstorno a spress ij sò pensé da minca arcòrd ëd Dé, dla mòrt e dal giudissi ch’a vnirà. Doi: peui, pòch a pòch, a chito ‘d pratiché ij sò dover religios, coma la preghiera privà, ël contròl ëd le passion, la vijà, ël dolor për ël pecà e còse parèj. Tre: peui lor a schivio la companìa ‘d cristian entusiastich e fërvent. Quatr: dòp ëd lòn, a së sfrèido ant ij dover religios pùblich, coma scoté la Paròla predicà, lese la Paròla, la comunion divin-a e ‘d còse parèj. Sinch: peui a comenso, coma ch’as dis, a trové ‘d përtus ant ij vestij ‘d chèica përson-a divòta, sërcand ëd trové na chèica macia an lor; a lo fan ëd manera diabòlica për avèj na scusa për campesse la religion darera dle spale. Ses: peui a comenso a giontesse a ‘d gent carnal, inmoral e mondan. Set: peui as lasso andé a dëscors carnal e inmoral an segret. A son content s’a riesso a vëdde ‘d còse parèj an chicassìa ch’a l’àbia la fama d’esse onest, përchè l’esempi dj’ipòcrita a-j ancoragia. Eut: dòp sossì a comenso a gieughé con ëd pecà pcit. Neuv: sicoma ch’a son andurisse, as mostro alora coma ch’a son përdabon. Parèj, sicoma ch’a son ëstàit torna campà ant l’abim ëd la misèria, as perdran për l’eternità a càusa dij sò angann midem, a men che ‘n miracol ëd la grassia a lo ampedissa”.

Nòte

1. Cfr. Proverbi 13:4 - “L'aptit dël fagnan a l'é sensa fond, ma a oten nen, ma l'aptit ëd coj ch’a travajo ‘d bon-a veuja a sarà sodisfàit an abondansa”.
2. Cfr. Proverbi 28:26 - “Chi ch’a l’ha fiusa mach an lòn ch’a-j dis ël cheur a l’é sensa sust, ma chi ch’a marcia an sla via dla sapiensa a sarà salv”.
3. Roman 3:10; Salm 14:1-3; 53:1-3.
4. Génesi 6:5.
5. Génesi 8:21.
6. Cfr. Proverbi 21:8 - “La condòta dl’òm gram a l'é tuta dë sghignarda, ma cola dl’òm net a l’é onesta”.
7. Cfr. Efesin 2:3 - “Tuti nojàutri na vòta i vivìo 'dcò parèj: i seguitavo mach j'anvìe passionaj e j'inclinassion ëd nòstra natura 'd pecator. I j'ero 'd natura l'oget ëd l'ira 'd Nosgnor, tanme tuti j'àutri”.
8. Roman 3:11.
9. Cfr. Salm 139:1-3 - “Ti t'im esamine e t'im conòsse. Ti 't sas cand ch'im anseto e cand ch'i m'àusso; fin-a da lontan ti 't conòsse mie motivassion. Ti t'im osserve atent cand ch'i viagio e quand ch'im buto a cogé për arposé; Ti 't sas tut lòn ch' i faso”.
10. Cfr. Maté 16:17 - “E Gesù a l’ha dije: “Ti ‘t ses bonoros,“Simon, fieul ëd Giòna, përchè ch'a l’é nen la carn e ‘l sangh ch'a l’han arvelate lolì, ma a l’é stàit mè Pare ch’a l’é ‘n cel!”.
11. Cfr. 1 Corint 1:30-31 “Nosgnor a l'ha butave 'n comunion con Crist Gesù. Për nòstr benefissi Nosgnor a l'ha fàit che chiel midem a fussa nòstra sapiensa, giustissia, santificassion e redension, parèj che, coma ch'a l'é scrit: ‘Se cheidun a veul pròpi vantesse 'd cheicòsa, ch'as vanta ‘d Nosgnor’".
12. Gioann 12:40.
13. Salm 111:10.
14. Cfr. Efesin 4:30 - “E crussié nen lë Spìrit Sant, ch'a l'ha marcave con sò cacèt për ël di dla redension”.
15. Cfr. Roman 6:23 - “Përchè la paga ch’a dà 'l pecà a l’é la mòrt”.
16. Cfr. Maté 7:21 - “Nen tuti coj ch’am diso: ‘Nosgnor! Nosgnor!’ a intreran ant ël regn dël cel. Ma a intrerà col ch’a fà la volontà ‘d mè Pare dël cel.”.
17. 2 Pero 2:22.
18. Cfr. Proverbi 29:25 - “Avèj tëmma dj'òm a fà robaté ant un trabucèt, ma col che a l'ha fiusa an Nosgnor a l'é al sicur”.