Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Capìtol 18

Artorn

---

Prima pàgina

La Stra dël Pelerin

Capìtol: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27

18. Ël Castel dël Dubi

Nen tant lontan dal leugh anté ch’a l’avìo dormì, a-i era ‘n castel ch’as ciamava Castel dël Dubi. Sò proprietari a l’era Gigant Dësperassion. A l’era an sël teren ëd soa proprietà che ij doi Pelerin a l’ero butasse a deurme. Gigant Dësperassion, levand-se bonora, an fasend un girèt për ij sò camp, a l’ha sorprendù Cristian e Speransos andormì an sù soe proprietà. Parèj, con na vosassa da fé spavent, a l’ha ordinaje ‘d dësvijesse. A l’ha ciamaje da ‘ndoa ch’a vnèisso e lòn ch’a fasìo an ëd teren ëd soa proprietà. A l’han dije ch’a j’ero ‘d Pelerin e ch’a l’ero sperdusse.

Alora ‘l Gigant a l’ha diciarà: “Vojàutri i l’eve trasgredì ij mè drit: për lòn i l’eve da vnì con mi!”. A l’é parèj che lor a son ëstàit forsà a ‘ndé con chiel, përchè ch’a l’era pì fòrt ëd lor. Ij Pelerin a l’avìo nen da dì, përchè a savìo d’esse an colpa. A l’è parèj che ‘l gigant a l’ha mnaje ‘dnans ëd chiel e a l’ha butaje ant na cela ‘d përzon motobin ëscura, spòrca e spussolenta ‘d sò castel. Ambelelì, donca, a son restaie cogià da merco la matin fin-a a saba la sèira, sensa gnanca ‘n tòch ëd pan o na stissa d’eva, o ciàir, o cheidun ch’a-j giutèissa. Për lòn a l’ero ant në stat teribil, lontan da d’amis o d’assistensa. Ore, an cost leugh Cristian a l’ha avù ‘n dolor dobi, përchè a l’era për colpa ‘d sò consèj svantà e malprudent ch’a j’ero tombà an costi sagrin.

Ora, Gigant Dësperassion a l’avìa na fomna për nòm Difidensa. Cand ch’a l’é andàit a cogesse, a l’ha dit a soa fomna lòn che chiel a l’avìa fàit, l’é a dì ch’a l’avìa ciapà na cobia ‘d contraventor e campaje ant la përzon, përchè ch’a l’avìo violà soa proprietà. A l’ha ‘dcò ciamaje lòn ch’a l’avrìa podù feje a coj-lì. Parèj chila a l’ha ciamaje chi ch’a j’ero, da ‘ndoa ch’a l’ero rivà e andova ch’a ‘ndasìo - e chiel a l’ha dijlo. Anlora chila a l’ha consijalo che, cand ch’a fussa dësvijasse dla matin, a l’avìa da bastoneje sensa pietà. Parèj, cand ch’a l’é aussasse dla matin, ël gigant a l’ha ciapà ‘n gròss baròt ëd larmlin e a l’é calà da lor ant la përzon. A l’é anandiasse a arproceje coma s’a fusso dij can, bele se a l’avìa daje gnun motiv për felo. Peui a l’é slansasse contra ‘d lor e a l’ha bastonaje sensa pietà con sò baròt e an tal manera ch’a podìo nen dësfend-se o scapé da le grinfe dël Gigant. Fàit lolì chiel a l’é andass-ne e a l’ha lassaje a compianze col sò destin ëd lor e a pioré për l’angossa. Parèj a l’han passà tut col dì-lì con nen d’àutr che sospir e gëmm amèr.

La sèira apress, Difidensa, an parland ancora con sò marì ‘d coj Pelerin e rendend-se cont ch’a l’ero ancora viv, a l’ha dije ‘d consijeje ‘d massesse. Parèj, cand ch’a l’é rivà la matin, a l’é andàit da lor con la midema ària moronùa e anrabià ch’a l’avìa anans. Cand ch’a l’ha vëddù ch’a patìo motobin për càusa dle batidure ch’a l’avìo arseivù ‘l dì anans, a l’ha dije ch’a sarìo mai pì sortì da cola përzon e ch’a sarìa stàit mej për lor ëd massesse con un cotel, na còrda ëscorsora o ‘d tòssi. A l’ha ciamaje: “Përchè dovrìe-ne serne la vita, sicoma ch’a l’é compagnà da csì tanti dolor?”. Ma ij Pelerin a l’han suplicalo ’d lasseje andé.

Con lolì ‘l Gigant a l’ha beicaje sever. S’a l’avèissa torna slansasse contra ‘d lor për baroteje a l’avrìa ‘d sicur massaje, ma a l’ha nen falo, përchè a l’era che mincatant pròpi chiel a-j capitava d’avèj na  sfita për càusa dël sol e ch’a-j ampedìa për un pò ‘d dovré le man. Për lòn a l’é artirasse e a l’ha lassaje a pensé lòn ch’a l’avrìo fàit.

Ij përzoné a l’han parèj fàit na discussion për vëdde s’a l’era mej aceté sò consèj ëd chiel o nò. A l’han parlà an costa manera-sì.

Cristian: “Frel, còsa l’om-ne da fé? La vita ch’i l’oma adess a l’é bin miseirèvola. Da mia part, i sai pròpi nen lòn ch’a sarìa mej ‘d fé - seguité a vive parèj o massesse. La tomba a më smija mej che vive an costa përzon, e mach për esse crasà da cost Gigant!”.

Speransos: “Sensa dubi, nòstra condission a l’é pròpi afrosa - e la mòrt a sarìa motobin pì bin-ëvnùa che vive parèj për sèmper! Tutun, consideroma lòn ch’a l’ha dit ël Signor dël pais andova che nojàutri i j’ero ‘n camin d’andé. Chiel a l’ha dit: ‘Sassin-a pa^[1]’. I dovoma nen gavé la vita a n’àutr - e pì ancora ‘d lòn, a n’é proibì d’aceté ‘l consèj dël Gigant e pijesse la vita da daspërnojàutri. E peui, col ch’a massa n’àutr a dà la mòrt a sò còrp, ma ‘l suissidi a veul dì massé ant l’istess temp sìa ‘l còrp che l’ànima! A venta ‘dcò dì che se ti, mè frel, it parle dl’arlass ëd la tomba, ti’t dësmentie ch’a-i é l’Anfern, ël leugh ch’a-i van tùit ij sassin. Përchè gnun sassin ha l'ha vita eterna an chiel^[2]. Consideroma ‘ncora che tute le circostanse che noi i vivoma a son pa ant le man ëd Gigant Dësperassion. A-i é d’àutri ch’a j’ero stàit ciapà da chiel coma ch’i lo soma stàit nojàutri, e pura a son bin ëscapà da soe grinfe. Vassavèj che ‘l Dé ch’a l’ha fàit ël mond a podrìa fé meuire Gigant Dësperassion, o che chiel a podrìa, na vira o l’àutra, dësmentiesse ‘d saré la pòrta ‘d nòstra përzon, o che chiel a podrìa avèj n’àutra ‘d cole soe sfite e ch’a përdèissa l’abilità ‘d dovré soe gionture. Se cheicòsa parèj a capitèissa, i son decis a pijé corage e ‘d fé tut lòn ch’a l’é possibil për ëscapé da soe man. Che folitro ch’i son ëstàit a nen fé parèj anans. Comsëssìa, mè frel, i l’oma da avèj passiensa e soporté la situassion. A podrìa ven-e tòst ël temp ëd nòstra liberassion - ma ch’i sio pà ‘d sassin ëd nojàutri midem!”. Con coste paròle, Speransos a l’ha pasià la ment ëd sò frel. Parèj a l’han seguità a esse an cola condission trista e dolorosa.

Ora, anvers ëd la sèira, ‘l Gigant a l’é calà torna ant la përzon për vëdde se ij sò përzoné a l’avìo acetà sò consèj, ma cand ch’a l’é rivà lì, a l’ha trovaje ancora an vita. O, për dila mej, scasi an vita, përchè a l’avìo nen da mangé o da bèive. Për càusa dle ferìje ch’a l’avìo arseivù cand ch’a-j batìa, lor a podìo fé nen pì tant che respiré. Cand ch’a l’han vëddù che ancora a vivìo, Dësperassion a l’é tombà ant na rabia furiosa. A sarìa adess ëstàit mej për lor s’a fusso mai nassù. Dë ‘dnans a lolì Dësperassion a l’é andasne. A costa mira lor a tërmolavo motobin e Cristian a l’é tombà an ësveniment. Apress d’esse arpijasse, a son torna butasse a discute an sël consèj dël Gigant e s’a fussa mej, dòp tut, acetelo. Na vira ‘d pì Cristian a propendìa për ël suissidi. Speransos, alora, a l’ha rësponduje: “Mè frel! Fà memòria coma ti’t ses ëstàit coragios fin-a a cost moment-sì! Apolion a l’ha pa podù crasete, e gnanca lòn ch’it l’has vëddù, sentì, o fane l’esperiensa ant la Val ëd l’Ombra dla Mòrt. Che ‘d ròbe afrose ti ‘t l’has podù soporté - ma adess ti ‘t l’has tanta pàu? Varda coma mi i son n’òm pì debol ëd ti për natura e pura i son ant na përzon con ti. Ël Gigant a l’ha ferime pròpi coma ti, e a l’ha fane manché pan e eva, e con ti i gëmmo an costa përzon sombra. Che noi i l’abio ancora ‘n pò ‘d passiensa. Fà memòria ‘dcò ‘d coma ch’it ses ëstàit coragios ant la Fera ‘d Vanità e coma ch’it l’has pa avù tëmma dle caten-e ai pé, nì dla gàbia, nì ‘d na mòrt sagnosa. Donca, tnomse a la passiensa fin-a tant ch’i podoma, përchè ‘l suissidi a l’é n’onta e a va nen bin për un cristian^[3]”.

Ora che la neuit a l’era rivà e che ‘l Gigant e soa fomna a l’ero andàit a deurme, chila a l’ha ciamanje se ij përzoné a l’avèisso acetà sò consèj. Al che chiel a l’ha rësponduje: “Coj-lì a son ëd birbant goregn e a preferisso soporté minca na dificoltà pitòst che massesse”. Anlora Difidensa a l’ha dije: “Doman matin portje ant la cort dël castel, e mostraje j’òss e ij crani ‘d coj ch’i l’avìo dësbarassas-ne anans. Faje chërde che anans ëd la fin ëd la sman-a, i-j faroma a tòch coma ch’i l’oma fàit con j’àutri”.

Parèj, cand ch’a l’é rivà la matin, ël Gigant a l’é andàit dai Pelerin e a l’ha mnaje ant la cort dël castel, propi coma ch’a ‘avìa ordinaje soa fomna. “Costi-sì,” a l’ha vantass-ne, “na vira a j’ero ‘d Pelerin pròpi coma vojàutri. Lor a l’avìo violà l’interdission ëd passé për mie proprietà e, cand che mi i l’hai chërdù convenient, i l’hai faje a tòch. Ant l’istessa manera, an tra des dì, i farai l’istess con vojàutri! Ora artorné an vòstra përzon!”.

Donca, Cristian e Speransos a son cogiasse për tèra an soa cela për tut ël dì an cola condission lamentèivola. Ora la neuit a l’era rivà e, cand che madama Difidensa e sò marì, ‘l Gigant, a l’ero an sò let, a l’han arnovà ‘l discors a propòsit ëd coj përzoné. Ël vej Gigant as ciamava për cola rason chiel a l’avìa pa podù, nì për le barotà nì për sò consèj, porteje a la mòrt. A lolì soa fomna a l’ha rësponduje: “I l’hai tëmma che lor a vivo ant la speransa che cheidun a ven-a an sò socors, o che lor a l’han na chèich ciav fàussa ch’a-j dia la speransa ‘d podèj scapé”. “Penses-to parèj, mia cara?”, a l’ha rësponduje ‘l Gigant, “doman matin i andrai a feje passé la fogna”.

Ore, a l’era apopré mesaneuit, che ij Pelerin a l’han anandiasse a preghé Nosgnor e a l’han seguità a preghé fin-a a la primalba. A l’é anlora che Cristian, mes dësconcertà, a l’é s-ciopà ‘d fé cost discors-sì: “Che fòl ch’i son ëstàit a sté cogià an costa përzon spussolenta, mentre che i l’avrìa podù esse lìber! Mi i l’hai na ciav pendùa an mè pét, la Ciav ëd la Promëssa, e ch’i son sicur ch’a peul doverté minca na pòrta dël Castel dël Dubi!”. Speransos a l’ha replicaje: “Cola-lì a l’é pròpi na bon-a neuva, mè frel. Tirla feura e provomla!”. Anlora Cristian a l’ha tirala feura da sò pét e a l’han provà a deurbe la saradura dla cela anté ch’a j’ero. A l’han girà la ciav, ël froj a l’é spostasse andré e la pòrta a l’é spalancasse! Cristian e Speransos a son sortì an pressa da la përzon e a son rivà a la pòrta ch’a dasìa feura ant la cort dël castel. An dovrand cola ciav midema a son riussì a doverté ‘dcò cola pòrta-lì. Peui a son rivà al porton ëd fer dël castel - che ‘dcò lor a son riussì a dovertelo. Cola seradura-lì a l’era pì malfé a dovertela, ma a la fin a l’han fajla e a l’é ‘dcò dovertasse. A l’han possà ‘l porton për fé an pressa na scapada - ma la pòrta, mentre ch’as dovertava, a l’ha fàit un grand ëscrussi ch’a fàit dësvijé ‘l Gigant Dësperassion. Chiel a l’é levasse an pressa për andé a përseguì ij sò përzoné, ma ‘l Gigant a l’é tombà ant un-a dle soe sfite e le soe gionture a l’han pa pì tnulo an pé tant ch’a l’ha pì nen podù andeje dré për ciapeje.

Anlora ij Pelerin a l’han trovà la stra për artorné an sla Stra Real e a son trovasse al sicur, feura dla Giurisdission dël Gigant Dësperassion. Ora che a l’ero artornà da l’àutra banda dla palissada a l’han fàit na discussion a pròpòsit ëd coma ch’a l’avèisso prevnì d’àutri pelerin a fé pa l’istess sò eror e finì ant le grinfe dël Giagant Dësperassion. Parèj a l’han pià la decision ëd buté an pé pròpi là na colon-a ‘d pere e graveje dzora costa avertensa: “Da l’àutra part ëd costa palissada a-i é ‘l senté ch’a pòrta al Castel dël Dubi, tnù dal Gigant Dësperassion. Intré pa ‘nt col senté, bele ch’a smija bel. Col Gigant a dëspresia ‘l Rè dël Pais dël Cel e a sërca mach ëd massé ij So sant Pelerin!”.

Fàit lolì a l’han cantà: “I j’ero sortì da la vìa giusta e i soma trovasse a carché ‘l teren proibì. Che tuti coj ch’a vniran dré ai nòstri pass, ch’a faso tension. S’a scotran pa j’avertiment, a dventeran dij përzoné pròpi coma nojàutri, e a finiran ant ël Castel dël Dubi, dont ël nòm a l’é Dësperassion”.

A son ëstàit peui tanti che pì tard a sarìo rivà an col pòst-lì e ch’a l’avrìo lesù cola avertensa e schivià col perìcol^[4].☁

Nòte

1. Cfr. Surtìa 20:13.
2. Cfr. 1 Gioann 3:15 - “Col ch'a l'ha 'n ghignon sò fratel o sorela a l'é tanme 'n sassin, e i seve che gnun sassin ha l'ha vita eterna an chiel”.
3. Cfr. 1 Corint 10:13 - “Le preuve ch’i l’eve da soporté a son nen suruman-e. Nosgnor a l’é fedel e chiel a permëttrà pa chi sie tentà al dëdlà 'd vòstre fòrse. Ansema a la tentassion, chiel av dà sèmper la manera 'd seurtine e 'd soportela”.
4. “A-i é dë strà ch' a smijo drite ma che, an efet, a men-o a la mòrt: vàire a-j vëddo pa” (Proverbi 14:12). “Vaje pa dapress a le pianà dle canaje; va nen anans, a son le strà ‘d gent perversa. Chìt-je cole strà, torna andré, a l’é la via dla gent grama; cambia diression, passa nen da lì” (Proverbi 4:14-15); “Ël gadan a pensa che lòn ch'a fà a sia bin fàit, ël savi nopà a scota ij consèj ch’a-j dan” (Proverbi 12:15).