Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Capìtol 12

Artorn

---

Prima pàgina

La Stra dël Pelerin

Capìtol: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27

Rëscontr con Fidelin

Pàgina arvëdùa da Majo Galin-a

Ore, damentre che Cristian a pijava soa stra, a l’é rivà a na pcita montà, ch’a l’era stàita creà a pòsta, parèj che ij pelerin a podèisso vardé anans ëd lor. Donca, Cristian a l’é andaie e, an beicand anans ëd chiel, a l’ha vëddù Fidelin, ch’a përcorìa soa stra midema. Alora Cristian a l’ha dit a vos àuta: “Spetme ‘n moment ch’i rivo, e i marceroma ansema”. Tutun, Fidelin an vardand andarera, as fërmava pa. E Cristian: “Spetme, spetme ‘n moment ch’i rivo!”, ma chiel a l’ha rëspondù: “Nò, i lo peudo pa, ël vendicator dël sangh a podrìa ciapeme!”.

A sta mira-sì, Cristian a l’é fasse fòrsa e, con tuta l’energìa ch’a l’avìa, a l’ha argionzù Fidelin e a l’ha fin-a corìje ‘dnans, e parèj l’ùltim a l’é dventà ‘l prim. Peui Cristian a l’é butasse a sorije sodisfàit përchè ch’a l’avìa superà Fidelin ma a vardava nen andova ch’a butava ij pé. Parèj a l’é antrapasse e, a l’amprovista, a l’é cascà për tèra. A podìa pì nen tiresse sù e Fidelin a l’é rivà a sò agiùt. Peui i l’hai vëddù an mè seugn che adess loràutri doi a marciavo ansema e a dëscorìo ‘d manera piasosa ans lòn ch’a l’era capità a mincadun ëd lor durant sò pelerinagi.

Cristian: “Mè onorà e tant amà frel! I son contet d’avèj podù gionteme a ti e che Dé a l’àbia fane dl’istessa ment, tant da podèj marcé ansema an costa stra agreàbil”.

Fidelin: “Mi, i l’avrìa vorsù avèj toa companìa tant pì tòst; përchè ti ‘t ses partì anans ëd mi - a l’é për lòn ch’i son ëstàit forsà a ven-e da sol fin-a sì”.

Cristian: “Vàire ch’a l’era ch’it ses restà ant la Sità ‘d Dëstrussion anans ëd parte për tò pelerinage?”.

Fidelin: “Fin-a a l’ora ch’i l’hai podù pì nen resteie; përchè giusta apress ch’it ses partì a l’é fasse ‘n gran’ parlé che nòstra sità a sarìa stàita tòst ardovùa ‘n sënner da ‘n feu dal Cel!”.

Cristian: Che? Ij nòstri vzin, l’han-ne dìt lòn përdabon?”.

Fidelin: “Pròpi parèj! Për un pò lolì a l’era tut lòn ch’as në parlava an sita!”.

Cristian: “Erës-to l’ùnich a scapé da col perìcol?”.

Fidelin: “Bele se a-i fussa stàit, com i disìa, un gran’ parlé dla dëstrussion ch’a stasìa për capité a nòstra sità, i penso pa che lor a lo chërdèisso përdabon. përchè, ant ël calor ëd la discussion, i l’hai sentù cheidun ch’a fasìa le schergne ‘d ti e ‘d tò viagi disperà - përchè parèj a ciamavo tò pelerinagi. Ma mi i chërdìa, e ancora i lo chërdo, che nòstra sità a sarà dëstruvùa dal feugh e dal sorfo da l’àut - a l’é për lòn che mi i son ëscapaie”.

Cristian: “Has-to sentù cheicòsa ch’a riguardèissa Acomodant, nòstr ëvzin?”.

Fidelin: “Sì, i l’hai sentù che chiel a l’era state dapress fin-a al moment ch’al l’é rivà al mojiss dël Dëscorament che, coma ch’a disìa cheidun, chiel a l’era tombaje ‘ndrinta. Acomodant, contut, a l’avrìa mai amëttù d’essie finì, ma i son sicur che chiel a l’era tut anflà da la pàuta dël mojiss”.

Cristian: “Còs é-lo che jë vzin a disìo ‘d chiel?”.

Fidelin: “Dàit ch’a l’era tornass-ne an sità, minca sòrt ëd gent a lo pijava an gir! Cheidun a lo sbefiava e dëspresiava - e scasi gnun a l’era pì dispòst a pijess-lo nsema a travajé. Chiel adess a l’é sèt vire pes che s’a l’avèissa mai chità la sità!”.

Cristian: “Ma përchè mai avèila tanta 'mèra con chiel, dàit che lor tant a dëspresio la via strèita che chiel a l’ha chità?”. Fidelin: “Oh! A diso, col-lì a l’é ‘n voltagaban, un traditor ch’a mérita d’esse ampicà! A l’é nen ëstàit Fidelin a soa profession ëd religion!”. Mi i penso che Dé a l’àbia fin-a cissà ij sò nemis a subié contra ‘d chiel e a felo dventé ‘n proverbi, përchè ch’a l’ha chità la via strèita!”.

Cristian: “Avìes-to podù parleje anans d’andetne da la Sità dla Dëstrussion?”

Fidelin: “I l’hai rëscontralo na vira për la stra, ma chiel a l’ha schiviame da l’àutra banda, coma un ch’a l’avèissa onta ‘d lòn ch’a l’ha fàit. Parèj i l’hai pa podù parleje”.

Cristian: “Cand che mi i son partì, la prima vira, i l’avìa sperà ‘d col Acomodant, ma adess i l’hai tëmma ch’a vada an përdission ansem a la sità. përchè a l’é capitaje conform al proverbi: ‘Ël can a l’é tornà a mangé lòn ch'a l'avìa gumità", e ‘La treuja, dòp ch'a l'avìo lavala, a l'é tornà a sbaciassesse 'nt la pàuta^[1]’".

Fidelin: “I l’hai ‘dcò mi cola tëmma - ma chi ch’a podrìa prevnì soa croa?”.

Cristian: “Ebin, mè vzin Fidelin, parloma ‘n pò adess ëd lòn ch’an riguarda ‘d manera pì direta. Dime chi ‘t l’has ancontrà mentre ch’it marciave arlongh ëd la via”.

Fidelin: “I l’hai schivià ‘l mojiss anté ch’it j’ere tombà ti e i son rivà a la Pòrta sensa tombé an col perìcol-lì. Tutun, i l’hai ancontrà na fomna, Sensualità, ch’a l’avrìa podù feme tant mal”.

Cristian: “A l’é stàit bin ch’it l’has podù scapé da soa rèj. Giusèp a l’era stàit ëdcò tentà da chila^[2] e chiel a l’é scapaje giusta coma ‘t l’has falo ti, ma a l’è scasi costaje la vita. Còsa ch’a l'ha fate chila?”.

Fidelin: “Ti ‘t podrìe gnanca imaginete vàire che soa lenga a l’era anciarmanta! Chila a l’ha fòrt cissame a ‘ndé con chila con la promëssa ‘d minca sòrt ëd piasì dla carn”.

Cristian: “Ma é-la ch’a l’ha promëttute la sodisfassion ëd na consiensa ciàira^[3]?”.

Fidelin: “Nò, mach ëd piasì dla carn”.

Cristian: “Ringrassia mach Dé ch’it l’has podù scapeje! La boca dla meretris a l'é tanme 'n trabucèt arzigos - a-i tombran coj ch'a fan anrabié 'l Signor^[4]!”.

Fidelin: “Mi i sai nen pro s’i l’hai podula scapé dël tut”.

Cristian: “përchè dises-to parèj? Sicur ti ‘t l’has nen consentì a soe anvìe malegne!”.

Fidelin: “No, nen a la mira d’antamneme, përchè i son bin arcordame ‘d na scritura veja ch’a dis: ‘Ij sò pé a coro lest anvers la mòrt, ij sò pass a men-o drit a la tomba^[5]! Parèj i l’hai sarà j’euj për nen resté ambabiolà da sò sguard sedusent. Anlora chila a l’ha maligname, ma mi i l’hai chitala an pressa!”.

Cristian: “É-lo ch’it l’has ancontrà d’àutri ch’a l’avrìo vorsù agredite durant tò viagi?”.

Fidelin: “Cand ch’i son rivà ai pé dla Colin-a dla Dificoltà, i l’hai ancontrà n’òm motobin d’età ch’a l’ha ciamame chi ch’a son e andova ch’a ‘ndasìo. I l’hai dije ch’i l’ero ‘n pelerin an viage për la Sità dël Cel. Col vej anlora a l’ha dime: ‘Ti më smije n’òm onest - saries-to content ëd resté con mi e d’arsèive na bon-a paga?’. Alora i l’hai ciamaje coma ch’as ciama e anté ch’a stasìa. A l’ha dime che sò nom a l’é Adam ël Prim^[6], e che chiel a viv ant la sità dla Tromparìa. I l’hai peui ciamaje col ch’a l’era sò travaj. A l’ha dime che sò travaj a l’è la sorgiss ëd delissie sensa nùmer e che mìa arcompensa a sarìa stàita cola ‘d dventé sò ardité. A l’ha dime che soa cà a l’era pien-a ‘d tute le galuparìe dë sto mond. Peui i l’hai ciamaje se chiel a l’avèissa ‘d fieuj o ‘d fije. Chiel a l’ha dime ch’a l’avìa tre fije: Passion carnal, Anvìa dj'euj, e Orgheuj 'd possede^[7] e che mi i l’avrìa podù marieme con tut’ e tre, si l’avèissa vorsulo. Peui i l’hai ciamaje për vàire temp i l’avrìa dovù resté con chiel. A l’ha rëspondume për tut ël temp che chiel a sarìa vivù”.

Cristian: “Ebin, a cola conclusion seve-ne rivane a la fin, ti e col òm?”.

Fidelin: “Beh, an sle prime mi i son trovame bin dispòst a ‘ndé con chiel, përchè soe paròle a më smijavo motobin përsuasive. Tutun, mentre ch’i parlava con col òm, i l’hai antajame che chiel a l’avìa scrit an sla front coste paròle: ‘Dësvestìve dl’òm vej con soe assion grame!’^[8]”.

Cristian: “E peui?”.

Fidelin: “Peui a l’ha travërsame la ment che, qual ch’a fussa lòn ch’a disèissa e vàire ch’im lusinghèissa, s’a l’avèissa portame a ca soa, chiel a l’avrìa vëndume tanme në s-ciav! Parèj i l’hai dije dë stess-ne ciuto, përchè mi i l’avrìa mai gnanca avziname a la pòrta ‘d soa ca. Peui a l’ha dame ‘d brut nòm e a l’ha dime ch’a m’avrìa mandà dré cheidun ch’a l’avèissa rendume la stra motobin mèra! Parèj, pròpi mentre ch’i son virame për chitelo, i l’hai sentù ch’am ciapava la carn con në s-cincon tant violent ch’i pensava ch’a l’avèissa s-ciancame vìa na part. Lolì a l’ha fame crijé: ‘Mè provròm! Miserabil ch’i son^[9]! Parèj i son ëscapà e i son ancaminame për monté an sla colin-a. Ore, cand ch’i son rivà a metà stra, i son virame andré e i l’hai vëddù un ch’a më vnisìa dré për ciapeme, lest coma ‘l vent. A l’é rivame dacant giusta an sël pont andoa ch’a-i é n’agreàbil bërsò”.

Cristian: “Col-lì a l’é pròpi ‘l pòst andova ch’i son setame për arposé e, avend ciapame la seugn, i l’hai përdù mè ròtol ëd bërgamin-a!”.

Fidelin: “Ma, mè bon frel, stame a sente. Tòst che col òm a l‘ha arciapame, a l’ha dame na bòta e a l’ha campame a tèra che scasi am massava. Cand ch’i son arpijame ‘n pò, i l’hai ciamaje përchè mai a l’avèissa tant maltratame. A l’ha rëspondume: “Për càusa ‘d toa inclinassion segreta ‘d volèj andé con Adam ël Prim!”. E con lòn a l’ha dame n’àutra bòta volenta al pèt e a l’ha campame andré. Parèj i son restà ai sò pé coma mòrt. Cand ch’i son torna arpijame, i l’hai crijaje d’avèj pietà ‘d mi, ma chiel a l’ha dit: “I sai nen lòn ch’a sìa la pietà!’. E con lòn a l’ha torna campame a tèra. Sensa dubi a l’avrìa massame se a fussa pa passà da lì Un ch’a l’ha dije d’astense da feme dl mal.

Cristian: “Chi ch’a l’era col ch’a l’ha fërmalo?”

Fidelin: “An sle prime i l’hai nen arconossulo, ma cand ch’a l’é passà, i son ancorzume ch’a l’avìa dij përtus an sle man e an sle còste^[10] - a l’é antlora ch’i l’hai capì che Chiel a l’era Nosgnor. Parèj i l’hai seguità a monté për la colin-a”.

Cristian: “Col òm ch’a l’avìa arciapate a l’era Mosè. Col-lì a sparmia gnun, e gnanca a sà coma avèj misericòrdia për coj ch’a rispeto pa soa lege”.

Fidelin: “I lo sai bin, përchè cola-lì a l’era nen la prima vira ch’i l’avìa ancontralo. A l’era chiel che a l’era vnume a trové la prima vira, cand ch’i stasìo an santa pas a ca mìa, e ch’a l’avìa dime ch’a l’avrìa butà a feu mia ca con mi andrinta, se mi i l’avèissa continuà a sté lì”.

Cristian: “Ma has-to pa vëddù ‘l palass ch’a-i é ‘nsima dla colin-a?”.

Fidelin: “Si, e i l’hai vëddù ‘dcò ij leon! Ma coj leon a l’ero andurmisse, përchè ch’a l’era scasi mesdì. Sicoma peui che i l’avìa tant dël dì anans ëd mi, i l’hai passà dacant al portié e i l’hai seguità a calé giù da cola colin-a”.

Cristian: “Chiel, a l’é vera, a l’ha dime ch’a l’avìa bin vëddute passé, ma che a l’avìa anvitate a resté ant la cà për mostrete le còse rèire ch’a-i son, tant che ti ‘t l’avrìe mai pì dësmentiaje fin-a al temp ëd toa mòrt. Ma për piasì, dime ‘n pò, l’has-to rëscontrà cheidun ant la Val ëd l’Umiliassion?”.

Fidelin: “Sì, i l’hai rëscontrà n’òm ciamà Malcontent, ch’a l’avrìa vorsà përsuad-me ‘d torné andré con chiel. Soa rason a l’era che cola val a l’era dël tut sensa onor. Pì ‘d lòn, a l’ha dime che për mi ël travërsela a l’avrìa fàit dëspiasì a tùit ij mè parent, coma Orgheuj, Arogansa, Compiasensa, Glòria mondan-a, ansema a d’àutri che - a disìa - a sarìo motobin ofendusse s’i fussa stàit tant badòla da travërsé la Val ëd l’Umiliassion”.

Cristian: “Bin, e coma ch’it l’has rësponduje?”.

Fidelin: “I l’hai dije che, bele se coj ch’a l’avìa nominà a l’avèisso bin podù dì ch’am conossìo - përchè ch’a son an efet ij mè parent ëscond la carn - pura i son dventà ‘n Pelerin, e lor a l’han dësconossume, e mi i l’hai ‘dcò arpossaje. A l’é për lòn che adess, për mi, bele s’a j’ero ij mè parent, i l’hai arnegaje. Pì ‘d lòn i l’hai dije che chiel a l’avìa n’idèja sbajà ‘d cola val, përchè darera dl’umiltà a-i ven l’onor^[11]. A Malcontent i l’hai dije ch’i l’avrìa bin vorsù travërsé cola val për oten-e col onor ch’a l’e l’anvìa dla gent savia, che serne lòn che chiel a consìdera pì ‘d valor”.

Cristian: “É-lo ch’it l’has rëscontà cheidun d’àutri an cola val?”.

Fidelin: “Sì, i l’hai rëscontrà Onta - ma an tra ‘d tuti j’òm ch’i l’hai ancontrà an mè pelerinage i penso che chiel a pòrta ‘n nòm ësbalià. A sarìa stàit mej che chiel as ciamèissa Sensa Onta”.

Cristian: “Përchè? Còsa ch’a l’ha dite?”.

Fidelin: “A l’ha dime che gnentemeno che chiel a l’era contra la religion midema! A l’ha dime che la religion a l’é n’atività da fé pietà, anferior e nen na ròba che n’òm a mérita ocupess-ne. A disìa che na consiensa fròla a l’era na ròba pòch viril e che për n’òm fé tension a soe paròle e condòta, a l’avrìa falo diventé ridìcol a j’euj ëd la gent. A disìa ‘dcò che mach pòchi potent, rich o savi a l’ero ‘d mia opinion, e che costi pòchi a l’ero ‘d folaton a asardesse a perde tùt, e chi sà për còsa peui. A fasìa peui oposission a la condission pòvra e dëspresià ‘d tùit ij pelerin dij temp passà, ansema a soa gnoransa ‘d lor e a la mancansa ‘d comprension ëd tute le neuve teorìe sientifiche. Vera, a l’ha rimprociame fin-a ‘d pì ‘d lòn ch’at conto ambelessì. Am disìa ch’a l’era na vërgògna stess-ne setà a sente ‘d sermon e chërdje coma se përdabon nojàutri i fussa ‘d gent condanà, o ‘d sagrinesse për le realità eterne. Am disìa ch’a l’era na vergògna ciameje ai mè vzin ëd përdoné ij mè difèt ëpcit, o ‘d deje andré a cheidun lòn ch’i l’avìa robaje. A disìa ‘dcò che la religion a fà mach che un a smija dròlo e baraventan a j’euj ëd le përson-e grande dë sto mond, e che ij pelerin a son, për la pì part, pòver e umij. Për chiel, costa-sì a l’era na gran vërgògna.

Cristian: “E ti, lòn ch’it l’has rësponduje?”.

Fidelin: “Lòn ch’i l’avrìa podù dije? Im sentiva tant umilià che sùbit i l’hai poduje dì gnente. A la fin i l’hai comensà a consideré che: ‘Lòn ch’a l’é apressià da la gent, Nosgnor a lo detesta^[12]’. Onta a l’avìa dime lòn che ‘l mond a aceta volenté, ma a l’ha dime nen ëd lòn che Nosgnor a-j pias e a ciama ‘d fé. Mi i l’hai ‘dcò pensà che al giudissi final, nojàutri i saroma pa destinà a la vita o a la mòrt an sla base dij criteri dë sto mond, ma conform a la saviëssa e la Lege dël Dé Altissim. A l’é për costa rason che lòn che Dé a dis a l’é sensa dubi ‘l mej. Sicoma Dé a preferiss Soa religion divin-a e na consiensa fròla, e che coj ch’as rendo ‘d fòj për ël regn dël Cel a son ij pì savi ch’a-i sìa; e che col ch’a-j veul bin al Crist a l’é pì sgnor che l’òm pì grand al mond ch’a l’ha an òdio - vatne vìa, Onta, përchè ti ‘t ses ël nemis ëd mìa salvassion! Podrìa-ne fòrsi pijé toa part contra mè Signor sovran? Se adess i l’avèissa onta ‘d Soe vìe e servitor, coma podrìa mi vardelo ant j’euj e arsèive Soa benedission a Soa vnùa? Sensa dubi cost Onta a l’era n’òm gram e arzigos! I podìa scasi pì gavemlo da ‘ntorn. Vera, a seguitava a përseguiteme e ciosoneme ant le orije coj ch’a l’ero, scond chiel, ij dëscàpit ëd la vera religion. A la fin, tutun, i l’hai dije ch’a l’era inùtil tenté ‘d dëstorneme pì anans. Përchè cole còse che chiel tant a meprisava, ai mè euj a j’ero le pì gloriose. Parèj, costa përson-a genanta i son gavamla dai pé. Cand, a l’ha fin, i l’hai podù col òm socrolamlo da dòss, antlora i son anandiame a canté: “Le preuve ch’a-j van ancontra coj òm ch’a son ubidient a la vocassion dël Cel, a son vàire e adate a la carn. Lor a ven-o, a ven-o, e a ven-o ancora. Che nojàutri i peuda buteje an derota e campeje vìa! Che donca tùit ij Pelerin, a peudo vijé e comportesse coma d’òm coragios!”.

Cristian: “I son content, mè frel, che ti t’àbie podù arziste con tant coragi contra col òm gram, përchè, coma ti ‘t dise, chiel a l’avìa ‘l nòm sbalià. Përchè chiel as arziga a vnine dré për le stra e a sërca ‘d rend-ne odios a la gent. A sërca ‘d fene vërgogné ‘d lòn ch’a l’è bon. Se chiel a fussa pa csì arzigos, a sërcherìa mai ‘d fé lòn ch’a fà. Che nojàutri, contut a l’arzista, përchè malgré tuta soa baldansa, chiel a l’é nen d’àutr che ‘n fòl ësfacià. Salomon a disìa: “Ij savi a l’avran la glòria për n’ardità, ma ij fòj la vërgògna^[13]”.

Fidelin: “Mi i penso che contra d’Onta i l’oma da ciamé agiùt a Nosgnor. Chiel a vorerìa che nojàutri i fussa ardì an sla tèra a dësfende la vrità”.

Cristian: “Lolì a l’é bin vera. L’has-to ancontrà cheidun d’àutri ant la Val ëd l’Umiliassion?”.

Fidelin: “Nò, gnun d’àutri, përchè për lòn ch’a restava dël di i j’era sota ‘l ciàir dël sol, e ‘dcò për tuta la Val ëd l’Ombra dla Mòrt”.

Cristian: “Toa a l’era pròpi na bon-a sòrt - ma për mi a l’é stàita pròpi dura. Scasi sùbit cora ch’i son intrà ant la Val ëd l’Umiliassion, mi i l’hai avù ‘n combatiment longh e afros contra Apolion, ël nemis! Si, i l’avìa pròpi pensà che costa vira mi i fussa stàit massà, dzortot cand ch’a l’ha ciapame sota ‘d chiel e a l’ha scasi sgnacame sota ij sò pé. I l’avìa tëmma d’esse fàit pròpi a tòch. Peui a l’ha sbatume lontan e mia spa a l’é scapame da ‘n man. Tutun, i l’hai crijà a Dé, e Chiel a l’ha scotame e a l’ha liberame da tùit ij mè sagrin. Peui i son intrà ant la Val ëd l’Ombra dla Mòrt, e i l’hai dovù marcé ant ël top pì complèt për metà dla stra. l l’hai pensà dcò antlora ch’i sarìa mòrt, ma a la fin ël sol a l’é surtì e i l’hai marcià për lòn ch’am restava ‘d cola Val an manera pì belfé e chieta”.

Nòte

1. Cfr. 2 Pero 2:20-22 “Përchè, apress d'esse scapà da la contaminassion ëd còst mond grassie a la conossensa bondosa 'd nòst Signor e Salvator Gesù Crist, as në lasso torna angavigné e a në son crasà tant che la condission ch'a n'arsulta a l'é pes che la prima. Përchè a sarìa stàit mej për lor ëd nen avèj conossù la via dla giustissia, che dòp d'avèjla conossua, volté le spale al sant comandament ch'a l'era staje dàit. A l'é rivaje lòn ch'a dis ël proverbi midem: "Ël can a l'é tornà a mangé lòn ch'a l'avìa gumità", e "La treuja, dòp ch'a l'avìo lavala, a l'é tornà a sbaciassesse 'nt la pàuta".
2. Giusep e la fomna ‘d Potifar, Génesi 39.
3. Cfr. 1 Pero 3:21.
4. Cfr. Proverbi 22:14.
5. Cfr. Proverbi 5:5.
6. Cfr. 1 Corint 15:45.
7. Cfr. 1 Gioann 2:16.
8. Cfr. Colossèis 3:22.
9. Cfr. Roman 7:24.
10. Cfr. Gioann 19:34.
11. Cfr. Proverbi 18:12.
12. Cfr. Luca 16:15-16.
13. Cfr. Proverbi 3:35.