Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Capìtol 11

Artorn

---

Prima pàgina

La Stra dël Pelerin

Capìtol: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27

11. La Val ëd l’Ombra dla Mòrt

Pàgina arvëdùa da Majo Galin-a

Ore, a la fin ëd costa val, a-i në j’era n’àutra: la Val ëd l’Ombra dla Mort. Cristian a l’avìa dcò da travërsela, përchè la stra ch’a men-a a la Sità dël Cel a passa pròpri da lì. Cost’àutra val a l’é ‘n leu motobin solitari. Ël profeta Geremìa a në fà la dëscrission parèj: “Un gerb pien ëd balatron, na tèra sëcca e scura, un pòst andova ch'a-i passa gnun, e che gnun a veul ësteie^[1]”.

Ora Cristian a l’avìa trovà lì un pòst fin-a pes che col andova ch’a l’avìa lotà contra Apolion, coma i vëdreve fra ‘n pò. I l’hai vëddù an mè seugn che, cand che Cristian a l’é rivà al bòrd dl’Ombra dla Mort, a l’ha ancontrà doi òm, fieuj ëd coj ch’a l’avìo portaje na descrission cativa dla tèra dla promëssa^[2] e ch’a l’avìo dije ‘d torness-ne andré an pressa. A lor-lì Cristian a l’ha parlaje parèj:

Cristian: “Andova ch’i vade?”.

J’òm: “André, andré! Vatne andré s’it l’has cara toa vita!”.

Cristian: “Ma përchè? Cola ch’a në sarìa la rason?”.

J’òm: “Përchè? La rason? Nojàutri i andasìo pròpi për la stra che ti ‘t në ses ancaminate e i soma andàit anans ël pì possibil, ma a na certa mira i l’oma fàit pròpi bin a torné andré. S’i l’avèisso nen falo i l’avrìo nen podù portete costa anformassion!”.

Cristian: “Ma chi l’eve-ne ancontrà?”, a l’ha dije Cristian.

J’òm: “I j’ero scasi rivà ant la Val ëd l’Ombra dla Mort. An beicand lòn ch’a-i j'era anans, i l’oma vëddù lòn ch’i l’avrìo spetane^[3]”.

Cristian: “Ma còs é-lo lòn ch’i l’eve vëddù?”, a l’ha dit Cristian.

J’òm: “Vëddù? Cola val midema, ch’a l’é pì scura che 'l caluso: i l’oma ‘dcò vëdduie ij bërgiabau, ij faunèt e ij dragon ëd la tampa. I l’oma sentù an cola val dj’urlament ch’a finìo pi, coma d’un pòpol ch’a sta sota na misèria ch’a peul nen disse, ëd gent ch’a l’é gropà ant l’aflission e ai fer. Dzora ‘d cola val a dzorstan le nìvole dëscoragiante dla confusion. Ëdcò la mòrt a-i dëstend dzora soe ale. Për fela curta: ambelelà fin-a le ròbe pì pcite a son ëspaventose: a-i è gnun órdin qualsëssìa^[4]!”.

Cristian: “Lolì che vojàutri i dise, mi i l’hai ancora pa vëddulo, ma pròpi costa-sì a l’é la via ch’i l’hai da passeje, cola ch’a men-a a la destinassion desiderà^[5]”.

J’òm: “Costa-sì a podrìa bin esse toa strà, ma nojàutri i l’oma gnun-a 'ntension ëd pijela”.

Parèj a son congedasse, e Cristian, an tùit ij cas a l’é andàit anans, ma a l’avìa ancora la spa dësfeudrà, për tëmma ‘d fé un chèich cativ rëscontr.

Anlora i l’hai vëddù an mè seugn che fin-a doa rivava cola val, a j’era a drita un fòss motobin përfond: col-lì a l’é ‘l fòss andova ij bòrgno a l’han ëmnaje d’àutri bòrgno ‘d tute j'époche e lì a son andàit an përdission afrosa^[6].

Ancora, varda-lì, an sla mancin-a a-i j'era ‘n mojiss motobin arzigos anté che, bele se n’òm bon a-i casca, a riess nen a trové ‘n fond da pogeje ij pé. An col mojiss a l’é tombaie na vira rè David e, sensa dubi, a-i sarìa restà sofocà se a l’avèissa nen tiralo feura Chiel ch’a lo peul fé. Ël senté a l’era ‘dcò lì pitòst ëstrèit, e parèj ël bon Cristian a l’era sogetà a na preuva dura. Lolì a l’era përchè cand ch’a sërcava, ant lë scur, dë schivié ‘l fòss da na banda, a-i j'era l’arzigh d'ësghijé ant la pàuta da l’àutra. E peui, cand ch’a sërcava dë schivié la pàuta, sensa granda atension a l’avìa ‘l risigh ëd casché ant ël fòss. Comsëssìa, chiel a andasìa anans, ma a sospirava amèr, përché, dëdlà dij perìcoj già mensionà, ël senté ambelelì a l’era csì scur che soèns, cand ch’a aussava ‘l pé për andé anans, a savìa nen andova e sù còsa a l’avrìa dovù poselo apress. Apopré a la metà ‘d costa val, i l’hai avù la sensassion che ambelelì a-i fussa la pòrta dl’infern, e, an efet, as trovava pròpi arlongh cola stra-lì.

Ore, a pensava Cristian, còsa l’hai-ne da fé? E mincatant fiame e fum a seurtìo an tal abondansa, con d'ësplùe e d’armor oribij (ch’a j’ero ‘d ciòse che Cristian a podìa nen batsje contra con la spa coma ch’a l’avìa fàit anans con Apolion), a l’é stàit forsà a buté via la spa e dovré n’àutra arma, ch’as ciamava “preghiera universal^[7]”. A l’é parèj ch’a l’ha crijà: “Nosgnor! It në prego, salva mia vita^[8]!”.

Parèj Cristian a l’é andàit anans për un bel tòch. Pura, le fiame mincatant a seguitavo a argionzje. A sentìa ‘dcò ‘d vos dolorose e a corìa anans e andré, tant che ‘d vire a pensava d’esse fàit a tòch o scarpisà tanme la pàuta dla stra. Cola vista afrosa e cole vos dolorose chiel a-j sentìa për vàire mija ‘d fila. E, rivà ch’a l’era ant un leugh anté ch'a pensava essie na companìa ‘d demòni ch’a vnisio anans për ancontrelo, a l’é fërmasse e a l’ha anandiasse a medité sù còsa a sarìa stàit mej da fé. A vire a l’avìa ‘l pensé d’artorné andré, peui a pensava che a l’era giumai rivà a la metà dla val. As n'avisava ‘dcò ‘d coma già a l’avèissa superà motobin ëd perìcoj, e che ‘l privo d’artorné andré a l’era motobin pì grand che col d’andé anans. Parèj a l’ha pijà la decision ëd tiré anans. Pura, coj demòni a-j'ësmijavo ch’as avzinèisso sempe da pì, ma l’ora che scasi a-j'ero adòss, a l’ha crijà con vos fòrta: “I marcerai ant la fòrsa ‘d Nosgnor Dé”. Parèj ij demòni a son tornà andré e a son pì nen fasse sente.

Na ròba che i peudo nen lasseme scapé a l’é che i l’hai armarcà che adess Cristian, col povròm, a l’era tombà tant an confusion che a arconossìa gnanca pì soa vos midema, e i son ancorzumne. Giusta cand ch’a l’é rivà a la boca dla tampa ‘d feu, un dij malèfich a l’é avzinassje pian pian e a-j ciosonava vàire bëstëmmie greve e chiel a pensava ch'a rivèisso da soa ment midema. Lolì a l’era ‘n risigh pì grev che qualsëssìa d'àutra còsa ch’avèissa ancontrà anans. Pensé d’avèj bëstëmmià Col che tant a l’avìa vorsuje bin. Pura, s’a l’avèissa dcò podù schivié lolì a lo podìa nen fé. A l’avìa pa la discression dë stopesse j’orìje, nì a savìa da ‘ndoa ch’a vnisìo cole bëstëmmie. Cand che Cristian a l’avìa marcià an costa condission dësconsolà për motobin ëd temp, a l‘ha pensà d’avèj sentù la vos ëd n’òm che a ‘ndasìa anans ëd chiel e ch’a disìa: “Bele s’i dovèissa travërsé na val sombra, i l’avrìa gnun-a tëmma, përchè ti të stas sempe con mi. Toa cana e tò baston am dan sicurëssa^[9]”

Peui a l’é restane content, e për vàire rason. Prim, përchè a l’avìa capì che cheidun che pura a l’ha tëmma ‘d Dé a l’era 'n cola val tanme chiel midem. Scond: përchè ch’a l’avìa ‘l sentiment che Dé a fussa con lor, malgré cola condission sombra e trista. Përchè pa lolì a val nen ëdcò për mi? A l’é parèj, bele se, për càusa ‘d col antrap ch’a compagna cost leugh i n’hai pa la përcession^[10]. Ters, përchè a sperava ‘d podeje argionze, për gòde dla companìa ‘d coj lì. A l’é antlora ch’a l’é rivà la ponta dël di. Antlora Cristian a l’ha dit: “A l’ha cambià l’ombra dla mort an matin”.

Ore, rivà ch’a l’era la matin, a l’ha vardà andré, pa nen për vëdde, al ciàir dël di, coj ch’a j’ero ij pericoj ch’a l’avìa dovù afronté ant la scurità. Parèj a l’ha vëddù mej ‘l fòss ch’a l’era da na banda e ‘l mojiss ch’a l’era da l’àutra; ëdcò vàire ch’a l’era strèit ël senté ch’a passava an tra coj doi; adess a vëddìa ij bërgiabau, ij faunèt e ij dragon ëd la tampa, ma tuti bin lontan (përchè rivà ch’a l’era l’alba as avzinavo pì nen). Antlora a l’é staje arvelà lòn ch’a l’é scrit: “Chiel a ‘rvela le còse ancreuse dël top e a pòrta a la lus l'ombra dla mòrt^[11]”. Ora Cristian a l’era motobin comovusse për esse stàit liberà da tùit ij pericoj ëd soa via solitaria, perìcoj che anans a-j fasìo spavent, ma che adess la lus dël di a-j rendìa ciàir. An col moment ël sol a l’é 'lvasse, e costa-sì a l’era n’àutra grassia për Cristian, përché, as ha d'armarché, bele se la prima part ëd la Val ëd l’Ombra dla Mort a fussa arzigosa, tutun costa sconda part ch’a deuvìa ancora përcore a l’era, s’a fussa pro possibil, motobin ëd pì pericolosa. Dal leugh anté ch’as trovava adess, an efet, fin-a a la fin ëd la val, la stra a l’era pien-a d’angasse, trabucèt, insidie e rej ambelessì, tant coma ch’a l’era pien-a ‘d tampe, insìdie, përtus përfond e d’arpar la giù che, s’a fussa stàit ëscur coma ch’a l’era rivà a la prima part dël senté, se chiel a avèissa avù mila ànime, a sarìo stàite tute probàbil campà via. Tutun, coma ch’i l’hai dit, ël sol adess a l’era surtì fòra. Anlora a l’ha dit: “Ël lum ëd Nosgnor a splendriss ‘dzora ‘d mia testa e i peudo marcé 'nt ël top sensa andé a sbate o a ‘ntrapeme^[12]”.

Parèj, sota cost ciàir, Cristian a l’é rivà a la fin ëd la val. Ore, an me seugn, i l’hai vëddù che a la fin dë sta val, për tèra a-i j'era sangh, sënner, ëd còrp mutilà d’òm, e fin-a ‘d pelerin ch’a l’ero passà da lì an precedensa. Mentre che i meditava an sù cola ch’a l’avrìa podù esse la rason ëd tut lolì, i l’hai s-ciairà che un pòch pì anans a-i j'era na balma, anté ch’a-i ëstasìo doi gigant: un as ciamava Papa e l’àutr Pagan. A-i j'ero già là dai temp antich: sò pòdej e tiranìa ‘d lor a l’era tant granda ch’a l’avìo causà ‘d massament sensa fin, përchè ch’a l’avìo butà a na mòrt crudel la bon-a gent che adess a l’era spatarà mòrta an col leugh. Cristian, contut, a l’ha podù passé anans sensa tant ëd perìcol, e lolì a l’ha fame maravija. Pagan a l’era, an efet, mòrt da vàire di. Për lòn ch’a riguarda l’àutr, Papa, bele se ancora a l’era viv, a l’é dventà mat a càusa ‘d soa età e dij colp ch’a l’ha arseivù ant la gioventura. Soa gionture a l’ero rèide e adess a podìa fé pòch da pì che setesse a l’intrada ‘d soa balma, ghignand ai pelerin ch’a passavo e mangiand-se j'onge, përché a podìa pa pì argionzje.

Anlora i l’hai vëddù a ‘ndasìa për soa stra; pura, cand ch’a l’ha vëddù col Vejon ch’a l’era setà a la boca dla balma, a savìa nen còsa pensene, dzortut përchè a-j parlava. Bele se a podìa nen andeje dré, chiel a disìa: “Ti ‘t variras mai, fintant che a saran brusà d’àutri coma ti”. Ma Cristian a l’é restass-ne ciuto e a fasìa finta ‘d nen vëdd-lo. Parèj a l’é passaje anans e a l’é nen fasse mal.

Cristian a cantava: “Che mond ëd maravije! I peudo pa dì da men-o. Ambelessì i l’hai vëddù motobin d’angossa, ma i son ëstane preservà. Ch’a sia benedì col ch’a liberame! Perìcoj ant ël top, diao, infern e pëccà a l’han ansërciame mentre ch’i stasìo an ësta val. Vera, liasse, tràpole e rej a-i j'ero ans mè senté. I l’avrìa podù restene caturà, angavignà e campà giù. Ma, sicoma ch’i son viv, che Gesù as buta la coron-a an testa”.

Nòte

1. Geremìa 2:6.
2. Nùmer 13.
3. “Ti ‘t l’has crasane ant na tan-a ‘d siacal, it l’has quatane con un mantel ëd top” (Salm 44:19); “A-i j'ero 'd coj ch'a vivìo 'nt ël top e 'nt lë scurità pì ancreusa ëd na përzon, fissà con ëd caden-e greve” (Salm 107:10).
4. "Ch’a lo reclama lë scur e l’ombra dla mòrt; che na nivola spëssa a lo quata; che l’ecliss dël di a lo sburdissa! (...) ant na tèra ëd top parèj dël caluso, na region ëd mòrt, d'ombra e confusion, andova che ’l ciàir a l'é tanme lë scurità” (Giòb 3:5; 10:22).
5. “Lor a diso pa: 'Andova é-lo Nosgnor, col ch'a l'ha fane monté dal pais d'Egit e ch'a l'ha fane marcé ant ël desert ant un gerb pien ëd balatron, ant na tèra sëcca e scura, pòst andova ch'a-i passa gnun, e che gnun a veul ësteie?” (Geremìa 2:6).
6. “Tirme fòra dal pautass, fame pa fonghé ‘ncora ‘d pì! Salv-me da coj ch’a m’han an òdio, tirme fòra da coste aque ‘ncreuse. Përmèt nen che le corent am pòrto via, o che j’aque ‘ncreuse a m’angorgion-o, o che la tampa dla mòrt am divora” (Salm 69:14-15).
7. “Comsëssìa, elevé al Signor, ant lë Spìrit, vòstre preghiere, orassion e sùpliche; vijand con costansa e presentand vòstre 'ntercession an favor ëd tut ël pòpol sant” (Efesin 6:18).
8. ““Nosgnor! Salva mia vita!” (Salm 116:4).
9. Salm 23:4.
10. “Vardé: mi i lo sento nen se chiel a ven da mi e 'm n'ancòrzo pa se a passa dëdlà” (Giòb 9:11).
11. Giòb 12:22.
12. Giòb 29:3.