Artorn

Travaj ancora nen terminà


Cost dissionari a l'é dzurtut adressà a coj ch'a fan ëd tradussion da l'Italian al Piemontèis për publiché an ës sit. As capiss ch'a l'é 'ncora nen n'euvra compléta. Chi ch'a sa a peul sèmper feje d'antegrassion, an rispetand le convension ch'i l'oma sernù.

Italian – Piemontèis

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

  • Baccano (grande) (sm): rablon.
  • Bacinella (sf): gatin, bassin, bacinela.
  • Bacino (sm): bassin, gatin.
  • Badare (vi): pijesse varda, guardesse da, vardesse da, fé atension; (aver cura) cudì, acudì.
  • Balena (sf): balen-a.
  • Balenare (vt): losné, slussié, sludié; (fig) traversé la ment.
  • Bambinaia (sf): bàila, bàila sùita, bònn, nurs, guernanta, istitutriss.
  • Bambola (sf): boata, bovata, bebé, popon.
  • Bancarotta (sf): faliment, bancarota.
  • Banchetto (sm): disné gròss, banchèt, convivi, agap, àgape.
  • Bandiera (sf): drapò, bandiera, ansëgna, stendard, gonfalon, drapela; (componenti del): Drapò 'd Piemont: Cros bianca an camp ross, bòrd e lambel bleu.
  • Bandire (vi): proclamé, anunsié; bandire un concorso: proclamé un concors; duverté un concurs; (esiliare): bandì, esilié, lassé da part.
  • Barbaro (sm e ag.): incivil, crudel, barbàrich, longobard, vila, grossé.
  • Barca (sf): barca, batel.
  • Barcaiolo (sm): barcareul, barcaireul, batelié.
  • Bardato (ag):ambardà, bardà.
  • Barella (sf): sivera, siverìa, brancal, barela.
  • Basare (vt): fondé, posé, buté fundamenta, dé pé.
  • Basarsi (vr): fondesse, basesse.
  • Basta (av) basta, bastansa, pro, purché; basta mach che, basta che; (inter.): Pro! E pro! Pro fàit! Assé! Basta!
  • Bastone (sm): baston, baròt, lëgna, randel, pertia; (da passeggio) cana; (bastone ferrato) pertia frà.
  • Batteria (sf); baterìa, batarìa.
  • Battezzare (vt): batié, batesé, de 'l batèsim.
  • Battimano (sm): batiman, s-ciopatà 'd man.
  • Beatificare (vt): beatifiché.
  • Beatificazione (sf): beatificassion.
  • Beatitudine (sf): beatitùdin, felicità, gòj, contentëssa, boneur, [fé la vita dël beat pòrch].
  • Beato (ag): beat, content, tranquil, seren, pacìfich; (fortunato) ch’a l’ha ‘d boneur, ëd bon-a sòrt, bel destin.
  • Beffardo (sm): sbefiard, sbefios, sbefignos, dëspresios.
  • Beffardamente (av): sbefios, sbefiosament.
  • Beffardo (ag): sbefios, dëspresios.
  • Belzebù (sm): Bal-Zebub, Belsebù [A l'era an origin ël nòm ëd na divinità dij Filisté ch'a-j rendìo l'adorassion a Ecron. A la létera a veul dì (soens për schergna): "Signor ëd le mosche" o "ël dio mosca", o "ël dio liam" . Për ël temp ëd Gesù a l'era dventà 'n sinònim për Satan, ël prinsi dij demòni].
  • Bene (sm): bin, ben; (poderi, possedimenti) ben, beni; (le orazioni del mattino e della sera) bin; (dire le orazioni) dì 'l Bin; (amore, affetto) bin.
  • Bene (avv): bin, ben, motobin, motoben, motbin, botben; ben presto: tantòst, prest.
  • Benché (cong): combin che, contut che, ancora che, cand bin che.
  • Bendidio (sm): Ben dë Dio.
  • Beneplacito (sm): contenta (:benestare), consens, consentiment (consenso), beneplàcit.
  • Benessere (sm): benesse, sté bin, bo-a salute.
  • Beni (smp) ij bin, beni, teniment, tnùa, possediment, proprietà, lòn che un a possed.
  • Benignità (sf): benevolensa, bontà, benignità, dosseur, afabilità, indulgensa.
  • Benigno (agg): benign, benévol, benèivol, bon.
  • Benedetto (agg); benedì, consacrà.
  • Benedire (vt): benedì, dé la benedission, consacré; benedire per preservare o far guarire: signé.
  • Benevolo (agg): benèivol, benèvol, grassios, afàbil.
  • Benvenuto (agg e sm): bin-ëvnù! Bin rivà!
  • Benissimo (avv.): bele bin.
  • Bestemmiare (vt): bëstëmmié, sacré; (fam.) dëstaché ij quader, cristoné.
  • Bestiame (sm): bestie, bestiam. [bestiam cit (mnù), bestiam gròss, l’arte d’anlevé ël bestiam].
  • Bettola (sf): òsto, osterìa, bétola, piòla, gargòta, taverna.
  • Bevanda (sf): beivanda, bevanda, beivon.
  • Bighellonare (vi): bimblané, bambliné, fagnané, girolé, badolé, giré a noneus.
  • Bilancia (sf): balansa, bilansa, pèis; (stadera) scandaj, balanson; (bascula) bassacola, bascula; (del farmacista) balansin (dlë spessiari); (braccio della bilancia) planca; (contrappeso) massa; (piatto) copa.
  • Bilanciamento (sm): echilibri, equilibrio.
  • Bisnonno (sm): bcé, bëccé, bisàvol.
  • Bisogno (sm): bzògn, bzògna, da manca.
  • Bisognoso (agg) bzognos, ch’a l’ha da manca, pòver.
  • Bisso (sm): biss, lin.
  • Bisticciare (vi) cëcchigné, cicogné, rusaté, cicoté, avèj da dì.
  • Bizzarro (ag):bisar, baraventan, baròch, curios, original, estros, caprissios, lunàtich, matòide, stran, dròlo.
  • Bocconi (a): a pansa mola.
  • Bonaccia (sf): calma, bonassa.
  • Bontà (sf): bontà, benevolensa, bravità.
  • Bordo (sm): bòrd, orlo, frangia; bordura; (della strada) broa dla stra; essere a bordo: esse ambarcà; sul bordo: an broa, abroa.
  • Bottino (sm): botin, ladrarìa ‘d guèra, arsorse ‘d guèra.
  • Botto [di]: d'amblé.
  • Bovino (sm/ag): ëd beu; boin, bovin, beu, boin-a, bovin-a, bestie bovin-e.
  • Bozzetto (sm): bossèt.
  • Braccetto (sm): brassin, brasset; (a braccetto): sotbrassëtta, sot al brass.
  • Brama (sf): susnà, susnada, susnor.
  • Bramare (vt): susnì, susné; attendere con ansia: susté.
  • Bramosia (sf): bramosìa, anvìa passionà.
  • Bramoso (agg): susnàire, susnos, susnèire.
  • Brano (sm): s-cianch; fëtta; tòch; (di un libro) pass, tòch.
  • Brillare (vi): luse, bërluse, splendrì, brillié, brilé; far brillare una mina; fé s-ciopé na min-a.
  • Brace (sf): brasa; (cenere calda mescolata con la brace) sinisia. Da “brasa” si hanno i mdd: euj ëd brasa: (sguardo ardente, appassionato), casché da la pèila ant la brasa, ross coma la brasa (rosso intenso), sté ans la brasa (stare sulle spine), tiresse la brasa ans j pé (darsi la zappa sui piedi).
  • Brano (sm) (lett.) pass, tòch; (pezzo) s-cianch, fëtta, tòch.
  • Bravo (ag): brav, (abile): bon, an gamba, an piòta, vajant, àbil, pront, coragios; (buono): brav, savi; (escl) brav, bravo!
  • Breve (agg): curt, cit, pcit, strèit, concis; (metrica) bref, brev; (mus) breva, breve; in breve: a fela curta, tut curt, an pòche paròle.
  • Brevettare (vt): brevëtté, breveté.
  • Brevetto (sm): brevèt.
  • Briccone (sm) birbant, birbon, balòss, canaja, fripon.
  • Briglia (sf): brila, rëdna; cavëssa, testera; tenere in briglia, ten-e an rëdna, ambrilé; a briglia sciolta: a brila batùa, a la giarada, a la cariera.
  • Brillare (vi): luse, bërluse, splendrì, brilié. brilé; far brillare una mina: fé s-ciopé na min-a.
  • Brocca (sf): doja, picé.
  • Brulicare (vi): formiolé, furmiolé.
  • Bruscamente (avv.) ëd brut, malament.
  • Bugiardo (ag.): busios, busiard, conta cuche, craca bale.
  • Bue (sm): beu; mettere i finimenti ai buoi: colaté ij beu; aggiogare i buoi: giové (gionze) ij beu.
  • Buona reputazione: bon-a nòmina, bon nòm, credit, bon-a repotassion.
  • Buona volontà: bon-a volontà.
  • Buone maniere: Deuit [L'avocat a l'ha 'n bel deuit].
  • Branco (sm): trop, strop, màndria; (di volatili) scòp, vòl, storm; (di uomini malvagi) banda, màniga. [Trop ëd feje, ëd crave, ëd gent]. A branchi: a trop.
  • Buio (ag): sombr, scur; buio pesto: top; (am) scur, scurità, nèir; rimanere nel buio: resté a lë scur.
  • Bullo (sm): bulo, gradass, bravass, giovnass, giovnastron, scapà da ca, cativa pel, pòch ëd bon, malvivent, canaja, blagheur, sagneur, fanfaron, gascon, bragalon, bragaleur., arogant. > fé 'l bulo.
  • Buonanulla (sm): bon a nen, mangiapan.
  • Burlare (vt): facessié, pié 'n gir, cojoné, pijé an bala, schersé, sbefié, fé le svergne, mincionesse ‘d quajdun.
  • Burocrate (sm): burocrat, publich ufissial, impiegà statal, mangiapapé, procurator ëd muraja.
  • Busta (sf): anvlòpa, anvlòp, busta, stucc, astucc.
  • Bustarella (sf): busta, busta nèira, bunaman, (guadagno illecito) tumbaton; (fam.) lubrificant; dare la bustarella: (fa.) onze le roe.