Wikisource

La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/A

< La Bibia piemontèisa | Semantica | Glossari dij pì dovrà

Artorn

Glossari dij vocàboj piemontèis pì dovrà ant la Sacra Scritura an Piemontèis

modifiché

vt = verb transitiv; vi (verb intransitiv); vr (verb riflessiv); sm (sostantiv masculin); sf (sostantiv feminin); av (averbi); ag (agetiv) int (interiession).

A, B, C, D, E, F, G, H, I, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, Z

modifiché

A

modifiché
  • Abandoné (vt): chité.
  • Abdòma (sf): pansa.
  • Abim (sm): balatron, (bimé: dëstrove)
  • Abité (vi): sté 'd ca.
  • Ablì (vt) anvité, anciarmé.
  • Abominàbil (ag): abominèivol.
  • Abortì (vi): sfrasé (mach për le bestie).
  • Abresé (sm): compéndi.
  • Abrevor (sm): leu dova ch’as boro le bestie.
  • Abrì (sm): al ripar dal vent ("s'abrité", dal fransèis antich ‘’abrier’’)
  • Abrì (vt) scarpenté (dal prelat.BAR/BER cafass,busson, bocc, ch’a gica, brin, bron, bës-cia; opura dal celt. continental: BRINOS bachëtta)
  • Abroghé (vt): fé n'abrogassion.
  • Absent (sm): insens, uissens, ‘’artemisia absinthium ‘’.
  • Abusesse (vr): ecéde, profité.
  • Acablé (vt) crasé, fé pì grev e grav.
  • Acampé (vi) buté camp, campament.
  • Achit (sm) antrodussion, andi (achitesse: sdebitesse).
  • Acrasà (ag): premuros.
  • Acropisse (vr): coacesse.
  • Acsan (sm): cadensa, acentuassion coltural e përsonal dla vos.
  • Adreit (sm): sorì, andrit (Turin).
  • Adressé (vt): mandé, dirige.
  • Adret (ag): àbil, antivist.
  • Adsades/adsadess (av): piror, aciades.
  • Afaité (vt): costumé, travajé coram e pel.
  • Afann (sm): angossa,arlìa.
  • Afarà (ag): ross an facia, ciapà da j'afé, confesse.
  • Afel (sm): ghignon, amaritùdin, secression ëd la cistifélea.
  • Afesse (vr): conformesse, adatesse, costumesse.
  • Afr (sm): sbaruv, pau, frisson.
  • Àgass (av): a la malaparà.
  • Àghia (sf): òja.
  • Agreàbil ( av): piasos, ch'agreja.
  • Agrì (vi): vnì brusch.
  • Agucé (vt): ujé (agucion) për beu o d'àutre bestie.
  • Aidemì (int): Nosgnor giùtme!pòr mi!Ammi! Òmmi!
  • Airura (sf): laurura.
  • Ajassa (sf): berta.
  • Alamar (sm): botonera a liassa, cordon d'òr o 'd seda për liassé e angassé (da l'arab: Al-amarah, stòfa avosà).
  • Aleansa/aliansa (sf): lega,acòrd.
  • Aliòstra (sf): cravëtta 'd montagna.
  • Almanch (av): sicura, "për lo men".
  • Alò (av): dun-a,an pressa.
  • Alvà (sm): ferment.
  • Amanà (ag): costumà, (a)faità.
  • Amaritùdin (sf): afel, ameror.
  • Ambajà (ag): sorprèis, a boca doverta, pa sarà (pòrte, fnestre)
  • Ambarocàire (ag m.): rufian.
  • Ambelelà (av): pròpi là, an col leu.
  • Ambelelì (av): pròpi lì.
  • Ambelessì (av): pròpi sì.
  • Ambarboré (vt): ambibì ël botal për verifichene la tnùva (dal celt. BORVO:pàuta; barbotin-a: creja ambibìa d'eva).
  • Ambasté (vt): buté bast, slé un mul o 'n borich.
  • Ambò (inter.): ma si, bò, òhi.
  • Ambonì (vt): fé bon, assion dël bateur.
  • Ambòss (ag): a pansa mòla.
  • Ambossé (vt): sversé, dé 'l gir.
  • Ambòsta (sf): gujà, ancreus ëd le doi parmele dle man për cheuje 'd lìquid o d'àutr (vos celt.meridional)
  • Ambreuj (sm): confusion, fràuda, trufa, débit (vëdde prov. a. BROLHAR: mësc-é).
  • Amburì (sm): boton ëd la pansa.
  • Àmon/Lamon (sm): ansin për pësché.
  • Ampacé (vt): ampedì, butesse an mes (ossitan:EMPACHAR).
  • Ampërmudé (vt): pijé an pèrmua.
  • Ampess (av): motobon ëd temp.
  • Àmpola (sf): "rubus idaeus",lampon (dal prisco lìgur).
  • Ambrun (sm): ambrunì dla matin o dla sèira (dla seren-a).
  • Amprajì (vi): fé prà (cfr. savuasienne EMPRAILLI).
  • Amusé (vt): fé perde temp, divertì, antraten-e.
  • Anandié (vi): ancaminé, dé l'andi, (dësnandié:storné).
  • Anans (av): prima, anàit.
  • Anast (sm): odorà.
  • Ancalesne (vi): avèj corage.
  • Anchërna (sf): incision, gravura (cfr. celt. CRINARE: s-ciapé, doverté na filura dzora 'd cheic.sa)
  • Ancheuj (av): "hinc hodie" (cfr. fr.a. ENCUI; prov.ANCOI)
  • Anciarmé (vt): fé d'ancantament, ablì.
  • Ancorpró (av): a l'é pa pòch.
  • Anflé (vt): sporché.
  • Angiolivé (vt): fé bel,arlegresse (cfr. fr.a. jolif)
  • Anlev (sm): scolé.
  • Anorbì (vt): sborgné (cfr. fr.a. enorbi).
  • Ansin (sm): rampin.
  • Ansitòst (av): pitòst.
  • Anslé (vt): buté sela.
  • Ant (av): an, drinta.
  • Antamné (vt): antachì.
  • Antan (d') (ag): d'un temp.
  • Antëlmentre (av): antërtant, an col moment (cfr. fr.a. entrementiers)
  • Antërdoé (vi): esité, ambarassé.
  • Antërpì (ag): pìgher, mòl, antorpidì.
  • Antregh (ag): tut d'un tòch.
  • Antren/an tren (sm): dësgagiura,ant l'at ëd.
  • Anvìa (sf): veuja.
  • Anviron (sm): dintorn,truch e branca.
  • (A)Parié (vr): avèj temp, pronté.
  • Àpia (sf): assul,piòla.
  • Apress (av): apreu, dòpo, aranda.
  • Arach (sm): banastra, rafataja (cfr. fr. med. a rac: tàula a ras).
  • Aranda (av): davzin, an brova.
  • Arborin (sm): arbussel (cfr. fr.a. arbruisseau,arbroisel).
  • Arcancel (sm): cabalestra (arc a balestra).
  • Archinché (vt): decoré, vestì (sse) con blaga.
  • Ardriss (sm): sistemassion, órdin.
  • Arèj (sm): mas-cc ëd la feja, moton (cfr. delf. arei).
  • Arèt (ag): atribù 'd n'ersa, rìpid.
  • Asàire (sm): brusson,òstria (cfr. Val Pesio alsié: tumel).
  • Arfëstié (vt): fé argiojissansa,gòj.
  • Argal (sm): don (cfr. fr.a/med. galer: dësmoresse).
  • Argaucé (vt): fé sversa.
  • Argiojissansa (sf): gòj.
  • Arzan (sm): dné.
  • Argin-a (sf): regin-a.
  • Arlan (sm): ruin-a 'd pianta.
  • Arlëvé (vt): pijesse an càrich (arlev: vansoj dël mangé).
  • Arlìa (sf): ànsia, fìsima.
  • Armiss (ag): vej,frust.
  • Arnos (ag): ëd cativ umor, crussià, "artaban".
  • Arosé (vt): bagné a marlipen-a, bagnà da la rosà.
  • Arpatesse (vr): arpijesse da la mira fìsica ed econòmica.
  • Arsaj (sm): tranfi, darié sospir ëd l'angonìa (da anxiam:arlìa,angossa).
  • Arsetà (ag): arsis; turinèis: arsiss (as dis dël pan).
  • Arsij (sm): smània, asij.
  • Artajor (sm): fondiché, salumé, droghista.
  • Articiòch (sm): "Cynara scolymus", (da l'àrab: AL-'AROUF).
  • Artrincé (vt): tajé,gavé, fé cit (da la variant céltica:TRANCIARE tajé, dëstrùe).
  • Arvangesse (vr): vendichesse.
  • Arviresse (vr): arvoltesse.
  • Arzenté (vt): fé lëssìa sensa sënner: mach con l'eva.
  • Asar (sm): rìsigh,privo.
  • Asi (sm/pl): utiss.
  • Aspèrges (sm): aspersòri.
  • Assemblé/assamblé (vt): buté ansema.
  • Assé (av): pro.
  • Assul (sm): àpia, piolèt.
  • Asté (vt/i): sté setà.
  • Asur (ag): color dël cel, asul.
  • Atrapé (vt): ciapé (con ëd bers, con trabucèt).
  • Aurora (sf): alba d'òr.
  • Aùss (ag): pontù.
  • Aussé (vt): alvé,levé.
  • Autërtant/autertant (av): dla minema mzura.
  • Auteur/autura (sm): autëssa, brich, colin-a, autin (për le vis, vigna)
  • Avait (a l') (av): anans, sté an vardia dë stermà.
  • Avans (sm): resta, (v)ansoj, rimanensa.
  • Avié/avèj (sm): buss d'avije.
  • Avorté (vi): sfrasé.
  • Avosà (ag): famos; da confronté con la vos ocitan-a dël Queyras (Dofiné): AVAZAR crijé.
  • Avuj (sm): uja.
Pijàit da «https://pms.wikisource.org/w/index.php?title=La_Bibia_piemontèisa/Semantica/Glossari_dij_pì_dovrà/A&oldid=35046»