Rino Serra/Le fior dël mal/150
II. La fuma dla pas
modifichéImitassion da Longfellon
I
Ël grand Manitù, ël potent, Signor dla vita,
A cala 'nt la pradarìa che vërda a 'nvita,
Ant l'in-mensa pradarìa dai brich montagnos;
E là, an sle rochere dla Rossa Cava,
Inondà da lus, tut lë spassi a dominava,
Stasendëss-ne drit an pé, in-mens e maestos.
Alor, convocà ij pòpoj ch'as peulo pa contesse,
Pì numeros ëd le erbe e dle sabie istesse.
Con soa man teribil un tòch ëd ròch l'ha rompù,
Dont a l'é fass-ne una fuma bin superba,
eui an broa al rì, an mes a cane e erba,
Për fé 'l canèt, na longa cana l'ha sërnù.
Për empila, dël sales a l'ha usà la scòrsa;
E chiel, ël tut potent, Creator ëd la Fòrsa,
An pé, a visca, coma 'n divin grand fanal,
La Fuma dla Pas. An pé dë dzor ëd la Cava,
Drit, superbi e da la lus inondà, a fumava.
Àor për le nassion a l'era 'l grand signal.
E pian pianin a s'àussava 'l divin fum
Ant l'aria matinera ch'a ondegia 'n sò përfum.
Prima a l'era mach un sorch tënëbros 'mé un vel;
Peui l'é fasse pì spess e pì bleu 'l vapor
E pì bianch e montand a s'angrandìa 'ncor,
Fin-a a brisesse a la dura vòlta dël cel.
Da le ponte leugne dle Montagne Rociose,
Dij lagh là a Nòrd da j'onde rumorose,
Da Tawasentha, la val che gnun egual a conta,
Fin-a a Tuscaloosa, la foresta përfumà,
Tuti a vëddo 'l segnal e l'in-mensa fumà
Che 'nt ël ross dla matin tranquila a monta.
Ij profeta a disìo:" I vëdde voi cola banda
Ëd vapor, che istessa a la man ch'a comanda,
Contra 'l sol nèira as dëstaca e as vëdd ondegé?
L'é 'l Grand Manitù, ël Signor ëd la Vita,
Che ai quatr àngoj ëd la pradarìa a dis: scota,
-Mi iv convoco tui al mè consej, oh guerié!"
Për le vie dj'eve e për ij senté dij pian,
Dai quatr canton doa a sofia 'l vent dosman,
Tui ij guerié 'd tute le tribù, le pì servaje,
Avend capì 'l segn dla nivola che 'l vent possa
A ven-o bin dispòst a la Cava Rossa
Doa 'l Grand Manitù a l'avìa convocaje.
Ij guerié a stasìo 'n sla vërda pradarìa,
Tuti an asset ëd guèra e la facia aguerìa,
Bariolà coma 'l fujage otonal;
E l'òdi che tui j'esse a pòrta a la bataja,
L'òdi che 'nt j'euj dij sò grand a covava
nviscava 'ncor ij sò euj d'un feu fatal.
Ij sò euj pien d'òdi ereditari ancor.
E 'l grand Manitù, ëd la Tèra Signor,
A-j considerava tuti con compassion,
Mé 'n brav pare, che nemis dël disordin a l'é
E a vëdd ij sò cari fieuj mòrd-se e batajé.
Parej l'era 'l grand Manitù për le nassion.
Chiel soa potenta man drita stendend a va
Për sogiughé ij cheur e la natura tribulà,
Për rinfresché la frev a l'ombra 'd soa man;
Peui a l'ha dije con soa vos maestosa,
Ch'a smija la vos d'un eva tumoltosa
Ch'a tomba e a manda 'n son mostruos, suruman!
II
"Oh mia dissendensa, deploréivol e amà!
Fieuj mè! Scoté la divin-a rason, fé cont,
A l'é 'l Grand Manitù, Signor ëd la Vita ch'a
Parla! Col che 'n vòstra Patrìa l'ha butà,
L'ha butà l'ors, ël castor, la rënna e 'l bisont.
L'hai fàit a meud che cassa e pësca a fusso facij;
Come mai donca 'l cassador a ven un sassin?
Ël mujiss da mi l'é stàit ampinì 'd volàtij;
Përchè i sevi nen content, fieuj pa tratabij?
Përchè l'òmo a da la cassa a sò avzin?
Mi i son ëstràch ëd vòstre guère e ciacòt vari.
Vòstr giuré a l'é crimin, 'mé vòstre orassion!
Ël pericol për voj a l'é ant l'amor contrari, A
nvece vòstra fòrsa a l'é ant l'esse unitari.
Mé frej sërché 'd vive e mant-nive 'n pas dabon
Bin prest da mia man arsèivereve 'n pròfeta
Ch'a vnirà a mostreve e a seufre con voi.
Sò parlé a farà na festa 'd vita completa;
Se dëspreisereve la saviëssa përfeta
Pòri cit maledet, tui i sparireve voi!
Cancelé 'nt ij flut ij color ëd guèra.
Ël ròch l'é spess, le cane son pa 'n pròblema;
Minca un a peul fé soa fuma. Via la guèra,
Via për sempe 'l sangh! Vive mé frej ën tèra,
E tui, fumé la Pipa dla Pas ansema!"
III
E subit tui a campo j'arme 'n tèra,
A lavo 'nt ël rì ij color ëd la guèra
Ch'a lusìo 'n sle front crudej e trionfant.
Ognidun a fà na fumà e a cheuj an sla riva
Na lunga cana e la rend bela mé diva.
Lë spirit a riji-ja a sòi fieuj e tant!
L'ànima calma e rapìa, tui a torné anvita
E 'l Grand Manitù, lë Sgnor ëd la Vita,
A monta për la pòrta sbajà dël cel arios.
-A travers ël vapor ëd la nivola splendent
Andasìa content ëd soa euvra, ël Tut-Potent,
In-mens e përfumà, sublim ëdcò radios!