Neuv Sermon Subalpin/Paràbola dla gramëgna

Ëd gramëgna ant ël camp ëd Gesù

Abresé. Ij nòstri vej ch’a travajavo an campagna a savìo bin lòn ch’a l’era la gramëgna, o ‘l gramon, l’euvra dle erbe grame ant ij sò camp. A disìo: “ël gramon a ven pì prest che ‘l gran”. La saviëssa antica i farìo bin a amprendla përchè ‘d gramëgna a-i na j’é ‘dcò ant ël camp dla religion, e tanta. Lòn ch’a l’é da fé a col rësguard? Dla gramëgna da la mira spiritual an na parla Nosgnor Gesù Crist ant na paràbola ch’as trova an Maté 13. A l’é lòn ch’i vorsoma lese e medité ancheuj

Ij nòstri vej ch’a travajavo an campagna a savìo bin lòn ch’a l’era la gramëgna, o ‘l gramon, l’euvra dle erbe grame ant ij sò camp. A l’é parèj che an piemontèis as dis: “Tachesse coma la gramëgna”, “esse coma ‘l gramon”, “esse pegg che ‘l gramon”, “ël gramon a ven pì prest che ‘l gran”. As trata d’un fenòmeno ch’a càpita ‘dcò për le còse spirituaj, për ël travaj che Nosgnor Gesù Crist a l’é anandiasse a fé an tra l’umanità e che chiel a l’armarca bin an soa paròla. A l’é për lòn ch’i l’oma ant ij vangej “la paràbola dla gramëgna”, cola ch’i lesoma e meditoma ancheuj.

La Paròla ‘d Nosgnor, ch’i la trovoma ant la Bibia, a l’é na bon-a smens ch’a peul porté n’arcòlt bondos. Ch’a chërsa e ch’a pòrta col frut, contut, a dipend da la sòrt ëd terèn anté ch’a l’é sëmnà. Nen tuti coj ch’a l’arsèivo, purtròp, a son na bon-a tera. I l’oma vëddulo la sman-a passà ant “la paràbola dël Sëmnor e dij diversi teren”. La pianta dla Paròla ‘d Nosgnor, contut, a l’ha nen na vita fàcil an ësto mond. Chiel a l’arconòss bin. Bele quand ch’a l’é chërsua ant na bon-a tèra e a-i saría ‘n bel racòlt, a-i é sèmper quaidun ch’as dà da fé për buté ‘l baston ant le roe, për essje d’antrap. Ant la paràbola ch’i lesoma ancheuj Gesù a parla ‘d quaidun che ant un bel camp ëd gran a l’avìa sëmnà, dë scondion, d’erba grama. Vëddoma.

La paràbola dla gramëgna. “Gesù a l'ha 'dcò proponuje n'àutra paràbola e a l'ha dit: "Èl regn dël cél a smija a n'òm ch'a l'ha sëmnà an sò camp dla bon-a smens. Antramentre che tùit a dormìo, a l'é vnuje un nemis cha l'ha sëmnà ëd gramëgna an mes dël forment ëd col camp e peui a l'é scapà via. E quand che la smens a l'é brojà e a l'ha frutà 'd gran, a l'é vëddùsse 'dcò la gramëgna. Antlora ij servitor dël padron a l'han dije: "Signor, has-to pa sëmnà 'd bon-a smens an tò camp? Coma va-lo donca ch'a-i é 'd gramëgna?". E a l'ha dije: "A l'é 'l nemis ch'a l'ha fàit lòn". E i servitor a l'han replicà: "Veules-to ch'i andom' a sarbielo?". "Nò, përché, an cheujand la gramëgna, i podrie 'dcò sreisé ël forment. Lasseje chërse tùit doi ansema fin-a a la mësson. A la mësson i diraj aj mëssoné: 'Levé prima la gramëgna e gropela an gerbe për brusela, ma peui fé 'l gran e ambaronelo ant ij mè grané'" (...) Antlora Gesù a l'é slontanasse dal pòpol e a l'é intrà antëcà, e ij sò dissépoj a son vnù da Chiel e a l'han dije: "Spieghene la paràbola dla gramëgna ant ël camp". A l'ha rësponduje: "Col ch'a l'ha sëmnà la bon-a smens a l'é 'l Fieul ëd l'Òm, Ël camp a l'é 'l mond; la bon-a smens a l'é la gent dël Regn. L'erba grama a l'é la gent dël malign, e 'l nemis ch'a-j sëmna a l'é 'l diav. La mësson a l'é la fin dël mond e ij mëssoné a l'é j'àngej. Tanme as sarbia l'erba grama e as la fa brusé, a sarà l'istess a la fin dël mond. Ë Fieul ëd l'Óm a mandrà ij sò àngej e lor a sarbiaran da sò Regn tut lòn ch'a l'é càusa 'd pecà ansem a coj ch'a fan lòn ch'a l'é nen giust, e a-j campran ant la fornas anvisca andoa a-i sarà 'd pioré e 'd schërziné 'd dent. Antlora ij giust a bërlusëran com ël sol ant ël Regn ëd sò Pare. Chi ch'a l'ha d'orije për sente, a farìa bin a sente” (Maté 13:24-30,36-43).

Antlora, dòp d’avèj dëspiegà la paràbola dla smens e dij diverse sòrte ‘d teren, Gesù, an parland a la gent ch’a l’era assamblassje dantorn, a dovra torna la curnis dl’agricoltura për la paràbola ch’a riguarda la gramëgna sëmnà e ch’a chërs an tra ‘l gran. Tutun, la relassion che sta figura a l’ha con ël Regn ëd Nosgnor lor a la capisso nen. Parèj Gesù, ancora na vira, a dëspiega an privà, ai sò dissépoj la significassion ëd lòn ch’a l’avìa contà.

Lòn ch’i vëddoma sùbit an costa paràbola a l’é l’euvra dël nemis. L’euvra ‘d Gesù, ij dissépoj ëd Gesù e ‘l Regn ëd Gesù as treuvo ant un mond ch’a l’é sota l’atach ëd Sàtana. Sàtana a l’ha gnun-e intension ëd lassé ‘n pas le bon-e ròbe ch’a fà Gesù. Sàtana as propòn ëd guasté, antamné, e miné l’euvra d Gesù. Sàtana a veul “slonghé con d’eva” la testimoniansa ‘d sò dissépoj. A dovra la covertura dlë scur për fé, dë scondion, soe euvre maléfiche. Gesù a dà gnun-e ilusion ai sò prim dissépoj, e gnanca a nojàutri, che soa potensa a rendrà ‘n belfé la vita ‘d coj ch’a-j van dapress e che la gent as mugerà fàcil dantorn a chiel tanme ‘d feje përchè chiel a-j cangia. Fin-a dal prinsipi Gesù an fà pijé cossiensa dl’oposission e dij problema causà dai dissépoj fàuss. Gesù a sà bin che sò Regn a sarà sogetà a l’euvra ‘d corussion dël diav, e lolì i l’oma da savèjlo ‘dcò nojàutri.

Gesù a adressa l’atension dla gent anvers na situassion dla vita an campagna ch’a l’é bin dròla. A-i è ‘n contadin, ë n padron ëd n’asienda agrìcola, ch’a l’ha sëmnà ant ij sò camp ëd bon-a smens e che për lòn a së speta ‘n bon arcòlt, ma ch’a l’ha ‘n nemis ch’a-j fà ‘d brut ëschers. “Antramentre che tùit a dormìo” ël nemis a sëmna an col camp na smens diversa, velenosa e cola smens a chërs. Ël padron ëd col camp ëd lolì as na rend bin cont e quand che ij sò servitor a-j diso: “Veules-to ch'i andom' a sarbielo?", chiel a-j rëspond: "Nò, përché, an cheujand la gramëgna, i podrie 'dcò sreisé ël forment. Lasseje chërse tùit doi ansema fin-a a la mësson”. L’anterpretassion che Gesù medésim a dà a trata la pì part ëd cola paràbola coma n’alegorìa, na figurassion. A-i é na corispondensa an tra j’aspet ëd cola paràbola con le dimension dël Regn dij céj che Gesù a manifesta an tra j’uman. L’istess che ant la paràbola dël Semnor, Gesù a dis che ‘l Semnor a l’é chiel, ël Fieul ëd l’Òm. L’atività dël sëmné a figura ël sërvissi che chiel a rend a Nosgnor Dé ant l’anunsi e la dimostrassion dla presensa dël Regn ëd Nosgnor, dla presensa ëd Nosgnor Dé che, sovran, a giùdica e a salva. Gesù a l’é ‘l Signor, ël padron, e ij sò dissépoj a son ij sò servitor. Gesù a dovra l’espression bìblica “Fieul ëd l’Òm” ch’a armanda a l’istessa figura ch’a l’é presentà ant ël liber dël profeta Daniel, anté che “ël Fieul ëd l’Òm” a l’é l’agent dij propòsit ëd Nosgnor Dé che sò domini a sarà stabilì apress ch’a l’avrà dësblà j’imperi dë sto mond.

Ël camp anté che Gesù a sëmna a l’é identifica mé “sto mond”, la sfera dla vita polìtica, econòmica, sossial e religiosa ch’a l’era dominà antlora da la potensa dla Roma imperial. L’atività ‘d Gesù a l’é “n’invasion” ëd cola realità, “la sëmna” ‘d n’àutr imperi, col ëd Nosgnor Dé. Cola sëmna a pòrta ‘l frut dla formassion - ant ël mes dë sto mond - ëd na comunità ‘d gent (la cesa cristian-a) ch’a l’é ciamà “la gent dël regn” ëd Nosgnor, na comunità ‘d gent angagià a fé lòn ch’a veul sò rè, Nosgnor Dé e ‘d sò Crist. Costa comunità a viv ant në spassi contestà e as buta an relassion antitètica a coj ch’a son ciamà “la gent dël malign”, ch’a-i son sëmnà dal nemis, ël diav.

Ste doe sòrt ëd gent a staran ansema fin-a a la fin dël mond, quand ch’a-i sarà ‘l giudissi. Antlora, ël Fieul ëd l’Òm (rapresentà sì da j’àngej), “a sarbiaran da sò Regn tut lòn ch'a l'é càusa 'd pecà ansem a coj ch'a fan lòn ch'a l'é nen giust”. Antlora l’erba grama a sarà brusà. La gent dël malign a sarà campà ant la fornas anvisca andoa a-i sarà 'd pioré e 'd schërziné 'd dent”: Ij giust, contut, “...a bërlusëran com ël sol ant ël Regn ëd sò Pare”, la presensa ëd Nosgnor ch’a-j salva. La paràbola a termina con ël sòlit apel a disserne la significassion dle paròle ‘d Gesù e ‘d vive ‘d manera giusta ant ël present con la mira ‘d lòn ch’a rivrà: “Chi ch'a l'ha d'orije për sente, a farìa bin a sente”.

An nòst mond, l’euvra ‘d Gesù a séguita: për ël mojen dl’Evangeli ‘d Gesù Crist, Nosgnor Dé a séguita a ciamé d’òm e ‘d fomne, con soe famije, a fé part ëd na comunità ëd dissépoj ëd Gesù, ch’a amprend a pensé e a vive coma chiel a mostra. Sti-lì a son coj che le Scriture a ciamo “ij giust” o “ij sant”. Ël problema a l’é che an ësto mond a son sortie d’imitassion fàusse dla vrità, dij cristian fàuss e ‘d cese fàusse. A son ëstaite sëmnà “da ‘n nemis”. A l’é nen fàcil fé ‘d distinsion e identifiché “la gramigna” e “dësreisela”. Quaidun a podrìa esse tentà ‘d felo, ma Gesù an na buta an guardia. “Felo nen”, an dis, “mach ant ël Dì dël Giudissi na distinsion a sarà fàita. Për ël moment ver e fàuss a l’han da sté ansema, e ‘l giudissi, fin-a a na certa mira, a l’ha nen da esse ‘l nòstr. A sarà lòn ch’a farà un dì l’istess Gesù: “Tanme as sarbia l'erba grama e as la fa brusé, a sarà l'istess a la fin dël mond. Ë Fieul ëd l'Óm a mandrà ij sò àngej e lor a sarbiaran da sò Regn tut lòn ch'a l'é càusa 'd pecà ansem a coj ch'a fan lòn ch'a l'é nen giust, e a-j campran ant la fornas anvisca andoa a-i sarà 'd pioré e 'd schërziné 'd dent.”

Ancheuj i l’oma da vijé che nòstra condòta a sia conform a la volontà ‘d Nosgnor coma ch’as treuva an soa Paròla scrita, e ‘l rest i l’oma da lasselo a chiel.

I podoma, e sossì a l’é bin giust, preghé con le paròle dël Salm 138: Nosgnor! Ti't ëm esamine e 'm conòsse. Ël poeta a arconòss che Dé, ch’a l’ha crealo, a vëd tut lòn ch'a fa e pensa. Peuj a 'nvita Nosgnor a esaminé soe motivassion, përch' a l’ha fiusa ch’a son pure.

“Per ël diretor dla musica. Salm ëd David. Nosgnor! Ti't ëm esamine e 'm conòsse. Ti 't sas quand i 'm anseto e quand ch'i 'm àusso; fin-a da lontan ti 't conòsse mie motivassion. Ti 't ëm osserve atent quand i viagio e quand i 'm buto a cogé pr' arposé; Ti 't sas tut lòn ch' i faso. A l'é cert che mia lenga a forma nen na paròla, sensa che Ti, Nosgnor, i la conòsse tuta. Ti 't ëm pije an mes, ti 't ëm ëstas danans e darera; Ti 't bute toa man an su mi. Toa conossènsa a va bin dë 'dlà 'd lòn ch'i peudo comprende; a va tant pì an là 'd mi: i peudo gnanca imaginela. Andoa podria-ne andé për scapé da tò Spìrit? Andoa podria-ne stërmeme për scapé da toa presensa? S'i montèissa an su 'l cel, ti 't sarìe ansilà; s'im slonghèissa andoa ch'a stan ij mòrt, varda 'n po', ti 't sarie 'dcò là! S'i dovèissa volé via an su j'ale dl'alba e pijé residensa dl'àutra part dël mar, fin-a là ti 't ëm farìe companìa e toa man drita am ciaprìa. S'i dovèissa di: "Cert ël top am quatrà e la lus a vnirà neuit tut d'antorn a mi", fin-a 'l top a sarìa nen tròp scur përché ti 't vëdèisse, e la neuit a sarìa ciaira tanme 'l dì. It ses ëstàit Ti a feme la ment e 'l cheur; it ses ëstàit Ti ch' it l'has antërsame ant ël vènter ëd mia mare. Mi it rendrai grassie përché lòn che Ti 't fase a l'é dabon fantàstich, maravijos. Ti 't ëm conòsse da la testa ai pé. Ij mè òss at j'ero nen scondù quand ch'i j'ero 'n camin d'esse fàit an segret e i j'ero cusì ansema ant le profondità dla tèra. Ij tò euj a l'han vëddume quand ch'i j'ero drinta l'ùter. Tùit ij dì ch'am son stàit assegnà a l'ero anregistrà an tò liber[5] prima che un ëd lor a fussa vnù a l'esistensa. Nosgnor! Coma ch'a l'é malfé a comprende ij tò pensé a mè rësguard! Coma ch'a l'é granda soa soma total! S'i serchèissa 'd conteje, a sarìo 'd pì che ij granin dla sabia. S'i finissa 'd conteje, ancora i l'avrìa da fé con Ti. Nosgnor! Se mach Ti 't masèisse ij pervers! Slontaneve da mì, vojàutri prepotent. A son arvoltasse contra Ti e a fan mach ëd tromparie. Ij tò nemis a son ëd busiard! Nosgnor! É-lo nen vera ch'i l'hai 'n ghignon coj ch'a l'lhan Ti an ghignon e ch'i dëspressio ij tò aversari? I-j detesto con tant òdio che 'd pì as podria nen! A son ëvnì ij mè nemis! Sogetme a n'esame atent, sonda ij mè pensé. Butme a la preuva e varda lòn ch'am sagrin-a. Varda s' a-i é 'n mi na quej tendensa a l'idolatria e portme an sij senté antich, coj ch'a tradisso nen” (Salm 139).

Pregoma: Nosgnor tutpotent e sorgiss d’ògni speransa! Ti ‘t conosses lòn ch’i n’oma da manca anans ch’it lo ciamo e nòstra gnoransa ‘d ciamè: Abie compassion ëd nòstra debolëssa e, an toa misericòrdia, dane cole còse che nojàutri, an nòstra indegnità, is ancaloma nen ëd ciamete e che an nòstr ësborgniment i podoma nen ciamete; për la dignità ‘d tò Fieul Gesù Crist, ch’a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

Leture bibliche: Génesi 28:10-19; Salm 139: 1-11, 22-23; Roman 8:12-25; Maté 13:24-30,36-43.