La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Samuel/2 Samuel 1

←1 Samuel 31

La Bibia piemontèisa Prim e scond lìber ëd Samuel

2 Samuel 2→

La Bìbia piemontèisa - 2 Samuel 01

2 Samuel

1

David a ven a savèj ëd la mòrt ëd Saul e 'd Gionata

¹Saul a l'era già mòrt^[1] cand che David a l'é tornà dòp d'avèj butà an dërota j'Amalechita^[2]. David a l'é restà a Ziclagh dòi di. ²Ël ters di a l'é rivà n'òm dl'armèja 'd Saul. A l'avìa ij vestì s-ciancà e póer an testa coma marca 'd deul. Cand ch'a l'é 'vzinasse a David, a l'é campasse a tèra dë 'dnans ëd chiel.

³David a l'ha ciamaje: "Da 'ndoa ch'it ven-e?". A l'ha rësponduje: "I son un fugitiv dl'armèja d'Israel". ⁴"Còs a l'é capitaje? Dame na spiegassion". L'òm a l'ha dije: "Ant ël combatiment, le trope a son ëscapà e a son dësbandasse. Vàire a son tombà mòrt e a l'é mòrt ëdcò Saul e sò fieul Giònata. ⁵David, anlora, a l'ha ciamà a col òm: "Coma fas-to a savèj che Saul e sò fieul Giònata a son mòrt?". ⁶L'òm a-j rëspond: "Për combinassion im trovava an sle montagne 'd Ghilboa, cand ch'i l'hai vëddù Saul ch'as pontalava a soa lansa, mentre ij chèr da guèra e ij soldà a jë stasìo a le còste. ⁷A l'é virasse andré e, cand ch'a l'ha vëddume, a l'ha ciamame. I l'hai rësponduje: "I rivo. Peuss fé cheicòsa per ti?". ⁸E chiel am ciama: 'Chi ses-to?'. I-j rëspondo: 'I son n' Amalechita'. ⁹E chiel am dis: 'Ven sì e mass-me. Buta fin a mia miséria, përchè i l'hai tanta mal e i veuj meuire". ¹⁰Parèj i l'hai massalo, përchè i savìa che an cola condission a l'avrìa nen podù dzorvive. Peuj i l'hai ciapà la coron-a che chiel a l'avìa an sla testa e sò brassal e i l'hai portàtje sì, mè signor^[3]".

¹¹Cand ch'a l'han sentù cola neuva, David e ij sò òm a son s-ciancasse le veste coma segn ëd deul. ¹²A l'é parèj ch'a l'han fàit ël deul, a l'han piorà e fàit digiun tut ël di për Saul e sò fieul Giornata, për l'armèja dël Signor e për la gent d'Israel, përchè an col di lì a l'ero tombà vìtime dla spa. ¹³David peuj a l'ha ciamà a l'òm ch'a l'avìa portaje la neuva: "Da 'ndova 't ses-to?". A l'ha rësponduje: "I son ël fieul d'un resident amalechita^[4]". ¹⁴David a l'ha sclamà: "Përchè 't l'has avù nen tëmma 'd massé l'Onzù dël Signor?". ¹⁵Anlora David a l'ha dit a un ëd sò soldà: "Ven sì e massa col-lì!". Parèj 'l soldà a l'ha svantasse con soa spa contra l'Amalechita e a l'ha massalo. ¹⁶David a l'ha dije: "It ses ti ch'it l'has rendute responsàbil ëd toa mòrt. A son ëstàite toe paròle mideme ch'a l'han acusate cand ch' it l'has dime d'avèj massà l'Onzù dël Signor".

Tribut ëd David a Saul e Giònata

¹⁷Anlora David a l'ha butà ansema costa plenta për Saul e për sò fieul Giònata, ¹⁸e a l'ha ordinà che la gent ëd Giuda a l'amprendèissa. A l'é 'l Càntich dl'Arch e as treuva scrit ant ël Liber dël Giust^[5]. A dis parèj:

¹⁹"Lë splendrior d'Israel a stà dëstèis mòrt an sj'auture. Coma ch'a son tombà ij guerié ardì! ²⁰Falo nen savèj a Gath; porta nen sta neuva për le strà d'Ascalon: as podrio arlegress-ne le fije dij Filisté e ij pagan për lòn a festegerìo. ²¹Montagne 'd Ghilboa: ch'a-i sia mai pì 'd rosà o 'd pieuva an sù vojàutre; ch'ij vòstri camp a sio mai pì dru, përché ansilà a son ëstàit dzonorà jë scu dij mè ardì; lë scu 'd Saul a sarà mai pì onzù d'euli për soagnelo. ²²L'arch ëd Giònata a falìa mai e la spa 'd Saul a ciapava nen mach d'aria. A spantiavo 'l sangh dij sò nemis e a trapassavo ij còrp ëd guerié poderos. ²³Com a l'ero amabij e grassios Saul e Giònata! A l'ero sèmper ansema ant la vita e ant la mòrt; a l'ero pì lest che d'òje e pì vajant che 'd leon! ²⁴Fije d'Israel, pioré për Saul, che chiel av soagnava con ëd veste 'd pórpora e 'd ròbe fin-e e 'v guarnìa 'd giòje. ²⁵Coma ch'a son tombà ij guerié ardì an mes ëd la bataja! Giònata a stà dëstèis mòrt an sj'auture. ²⁶Che dolor i sento për ti, mè frel, Giònata. Tò amor për mi a l'era pì përfond che col ëd na fomna! ²⁷Coma ch'a son tombà ij guerié ardì! Dëspojà 'd soe arme a stan dëstèis mòrt".

Nòte

1. Cost capìtol a l’é colegà strèit a 1 Samuel 31. 1 e 2 Samuel a j’ero, ant l’origin, pa nen doi lìber separà. Ij lìber ëd Samuel, Rè, Crònache, e Esdra-Neemìa i j consideroma an nòstra Bibia coma ‘d lìber separà, ma costa-sì a l’era pa la pràtica dla tradission ebràica. Costa spartission a ven da la version greca dël Testament Vej e a l’é surtìa probabilment përchè coj lìber a l’ero tròp longh. Costa separassion, contut, a peul dé n’idèja sbalià përchè a-i é na progression ant ël discors ch’a peul nen esse separà. A sarìa mej considerè 1 e 2 Samuel coma ‘n lìber ùnich.
2. J’Amalechita a l’ero ‘n pòpol nomàdich ch’a stasìa ant la Giudèa e la Transgiordània. A son mensionà in Génesi 36:15-16 coma ‘d dissendent ëd Amalech, che, a soa vira, a l’era dissendent d’Esaù. An Surtìa 17:8-16 as në fà la descrission coma ‘d gent ch’as comportava da nemis d’Israel mentre ch’a marciavo anvers ëd Canan da l’Egit. Ant ël temp ëd David j’Amalechita a l’ero considerà pericolos përché a ravagiavo le sità israelita (cfr. 1 Samuel 30).
3. 1:6-10 cfr. 1 Samuel 31:1-6; 1 Crònache 10:1-6.
4. La lenga ebràica a l’ha ‘d paròle diverse pr’ arferisse ai foresté. J’Amalechita a l’ero nen Israelita e “a stasìo ant ël pais” (1 Samuel 27:8); ''gher'' a l’ha da significhé da pì che mach “ëstrangé” e “resident”. Ant la Lej mosàica ij ''gher (גֵּר)'' a podìo giontesse a l’Aleansa, sugetesse a la sirconcision, smon-e ‘d sacrifissi a Nosgnor, selebré le feste israelite; a podìo gòde dla midema protession sota la lej e arsèive d’agiut tanme ij Levita. Costi gher a smijerìo dij convertì e 'd sitadin naturalisà con un pòch ëd men-o dirit (a podìo pa esse padron ëd teren, ma mach ëd ca. Cost giovo a l’era probàbil n’òm leal a Israel. Ëd sicur a l’avrìa pa vorsù esse considerà un dij Amalechita che David a l’avìa combatù (v. 1). Costa spiegassion a podrìa giustifiché la reassion ëd David che chiel a l’avrìa nen podù toché l’onzù ‘d Nosgnor, coma ch’a conta 1 Samuel 31:4.
5. Ël Liber dël Giust o ‘l liber ëd Iashar (סֵפֶר הַיׇּשׇׁר) a l’é në scrit nen-canònich ch’a l’é pa preservasse. A l’é mensionà ambelessì e an Giosuè 10:12-13. Pròbabil ch’a fùissa na colession ëd poesìa nassional antica.