La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Proverbi/Proverbi 1

←Salm 150

La Bibia piemontèisa Provèrbi

Proverbi 2→

Provèrbi

La Bìbia piemontèisa - Proverbi 01

1

Pròlogh

¹Proverbi 'd Salomon^[1]. fieul ëd David e rè d'Israel. ²Ël propòsit ëd cost' archèuita a l'é 'd fé conòsse lòn ch'a sia la saviëssa e la dissiplin-a^[2] e 'd giuté a fé antende 'l disserniment dij savi. ³Sò propòsit a l'é 'd mostré a vive na vita dissiplinà e 'd bon ésit, ëd giuté a fé lòn ch'a l'é giust, onest e drit. ⁴Costi proverbi a mostreran la prudensa ai bonomeri, conossensa e discression ai giovo. ⁵Ij savi ch'a scoto sti proverbi-sì a vniran giudissios na vira 'd pì. ⁶J'anteligent a n'arseivran ëd bon-e 'ndicassion për trové la stra giusta cand ch'a esaminran lòn ch'a veulo dì sti proverbi e paràbole, le paròle dij savi e ij sò enìgma.

⁷Ël timor ëd Dé a l'é 'l fondament ëd la vera conossensa^[3]: mach dij fòj a peudrìo dëspresié la saviëssa e la dissiplin-a.

⁸Mè fieul, fà cas a lòn ch'a dis tò pare cand ch'at amaestra^[4], scarta pa da lòn ch'at mostra toa mare. ⁹Lòn ch'it amprendes da lor at sarà tanme na garlanda^[5] an sla testa e 'n colié d'òr portà con onor.

Avertiment contra j'angann ëd l'avidità

¹⁰Mè fieul, lass-te pa ambrojé da gent sensa scrùpoj. ¹¹At diso: "Ven con nojàutri, foma d'amboscà për massé cheidun! Mach për divertisse 'n pò: foma tombé un chèich nossent ant na tràpola! ¹²Travondòmlo viv coma ch'a fà la mòrt. Travondòmlo tut antregh, fomlo tombé 'nt na tampa. ¹³Pensa mach a tut lòn ch'i-j podrìo ciapeje. I ampiniroma nostre ca con tuta la ròba ch'i podroma ciapeje^[6]. ¹⁴Fà càusa comun-a con nojàutri, i së spartiroma la torta!".

¹⁵Mè fieul, và nen con ëd gent ëd cola sòrt-là; sta bin lontan dai sò senté. ¹⁶Córje pa dapress: a veulo mach fé 'd còse grame; a fan lest a vërsé 'd sangh. ¹⁷Se n'osel as n'ancòrz ch'a l'han butaje 'n bers për ciapelo, as në stà bin lontan. ¹⁸Con tut lòn, cola gent-là la tràpola a l'han butala là mach për lor midem; a saran lor a tombeie 'ndrinta. ¹⁹A l'é cola la sòrt ëd tùit coj ch'a son àvid ëd guadagn dzonest: a-j roba la vita.

Arciam ëd la saviëssa

²⁰La saviëssa a crija për le stra: ant la pùblica piassa a fà sente fòrta soa vos. ²¹A ciama la gent ch'a stà arlongh la vìa prinsipal e coj ch'a son assamblà press a j'intrade dla sità. A dis: ²²"Fin-a a cand, vojàutri ij bonomeri, i restreve tacà a vòstra bonomerìa? Fin-a a cand, vojàutri, jë schergnitor, i pijereve piasì a fé dë svergne? Fin-a a cand vojàutri fòj i l'avreve an ghignon la conossensa? ²³Vnì-sì da mi e fé cas ai mè consèj: i dovertrai 'l cheur dë 'dnans a voi e iv rendrai 'd gent savia. ²⁴I l'hai ciamave già tante vire, ma i l'eve mai vorsù vnì; i l'hai soens dëstendù ij mè brass anvers ëd voi, e i l'eve fàit visa 'd nen. ²⁵Cand ch'i son butame a vòstra disposission, i l'eve fàit j'ignorant e i l'eve arfudà j'arpròcc ch'iv fasìa. ²⁶Contut, cand ch'av tocrà la dësgrassia, maravijeve peui pa ch'i sarai mi a rije. I sarai mi a feve dë schergne cand che 'l dësastr av tombrà a còl; ²⁷cand che 'l maleur av ciaprà 'd pianta tanme n'orissi con la tempesta; cand che 'd bòt an blan l'angossa e ij sagrin as antrucran contra 'd voi . ²⁸Anlora i crijereve agiut, ma mi i rëspondrai nen; im sërchereve, ma im trovreve pa.

²⁹A sarà parèj përchè a l'han avù an òdio la conossensa e a l'han soasì d'avèj gnun-a tëmma 'd Nosgnor, ³⁰A l'han arfudà ij mè consej e a l'han fàit nen cas ai mè rimpròcc. ³¹Për lòn a dovran mangé ij frut amèr d'avèj vorsù vive coma lor a vorìo e a l'avràn da gumité lòn che prima a-j piasìa tant.

³²A l'é pròpi për motiv ch'a l'han pa scotame che ij bonomeri a marcio lest anvers la mòrt. A l'é për soa testardàgin che jë stùpid a trovran mach la ruin-a a speteje. ³³Contut, tuti coi ch'a më scoto a vivran an pas e a l'avran gnun sagrin da patì".

Nòte

1. Cfr. 1 Re 4:32.
2. O "d'istrussion moraj". Il tèrmin מוּסָר (musar) a l'ha tre significà: (1) la dissiplina (régola 'd vita, educassion) che pare e mare a mostro ai sò fieuj e fije, e soe sansion dissiplinarie; (2) amonission, esortassion, consèj, e (3) esercitassion, instrussion, ansegnament. A va ansema a חָכְמָה (chochmah, “sapiensa, abilità moral") e as arfà a j'istrussion moral (la manera 'd vive) ch'ël liber dij proverbi a presenta ai sò letor. J' istrussion a bato an sù cola sapiensa ch'as oten da l'armarché cole ch'a son le conseguense d'assion fòle da part d'àutri e a miro d'arforsé l'abilità a tnì sota contròl l'anclinassion a la folandràgine. Chèich vòta sossì a ven cand ch'as fà esperiensa 'd castigh da Nosgnor.
3. Cfr. Giòb 28:28; Salm 111:10; Proverbi 9:10.
4. O "at coregg".
5. O "coron-a".
6. O "con ëd ladrarìe".