La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Daniel/Daniel 2

←Daniel 1

La Bibia piemontèisa Daniel

Daniel 3→

La Bìbia piemontèisa - Daniel 02

Daniel

2

Ël seugn ëd la statua

¹Ant l’ann ch’a fà dòi ëd sò regn^[1], Nabucodenesar a l’ha avù un seugn arcorent^[2]. Sò spirit a l’é stane bolvërsà a la mira ch’a podìa pa pì deurme. ²Anlora ‘l rè a l’ha mandà a ciamé j’andvin^[3], jë spiritista^[4], ij mascon^[5] e tùit ij savan dël pais^[6] për savèj lòn ch’a l’avìa sugnasse^[7]. Cand ch’a son rivà, a son presentasse al rè, ³e chiel a l’ha dije: “I l’hai fàit un seugn e mia ment a l’é bolversà^[8] dal desideri ‘d comprende lòn ch’a veul dì”. ⁴Ij savi dël regn a l’han rësponduje al rè, an aramaich^[9]: “Che vòsta maestà a peussa vive për sèmper^[10]! Conteje ai vòstri sërvent ël seugn, e nojàutri i arveleroma lòn che për ti a veul dì”. ⁵Ël rè a l’ha replicaje: “Mè decrèt^[11] a l’é sto-sì: S’im dise nen lòn ch’a l’é, tant ël seugn ch’i l’hai fàit che soa artërpretassion, i sareve fàit a tòch e dij vòstri còrp i në farai dë liam a baron; ⁶ma s’im feve savèj tut, iv darai ëd present e d’arcompense d’àut onor. Përparèj, dime lòn ch’i son sugname e lòn ch’a veul dì”.

⁷A l’han ansistù: “Che ‘l rè a dësdavan-a sò seugn ai sò sërvent, e noi i-j diroma lòn ch’a veul dì”. ⁸Ma ‘l rè a l’ha arpijà: “Për mi a l’é ciàir che vojàutri i veule tirela a la longa përchè i l’eve vëddù che ‘l mè decret as peul nen revochesse. ⁹S’i veule nen feme prima savèj lòn ch’a l’era ‘l seugn, iv ëspeta la sentensa ch’i l’hai dàit. I seve mach butave d’acòrdi për dime ‘d paròle busiose e grame con la speransa ch’ij temp a cambio. Dime, donca, lòn ch’a l’era mè seugn e i vëdrai s’i seve bon a demne l’antërpretassion.

¹⁰“Anlora a l’han dije al rè: “Gnun al mond a podrìa sodisfé lòn che ‘l rè a ciama. Gnun rè, a fà nen vàire ch’a sia potent, a l’ha mai ciamà na ròba parèj a d’andvin, ëd masch o a d’àutri savant chèich ch’a sìo. ¹¹Lòn che ‘l rè a ciama a l’é tant malfé ch’a-i é bele gnun ch’a sarìa bon a rësponde al rè, gavà ij dio, ma lor a stan nen an tra ij mortaj”.

¹²A lòn ël rè a l’é viscasse ‘d flin-a e a l’ha comandà che tùit ij savi ‘d Babilònia a fusso massà. ¹³La sentensa a l’é stàita publicà e ij savi a l’avìo d’esse mandà an sla forca. Ëdcò Daniel e ij sò cambrada a son ëstàit sërcà për buteje a mòrt.

¹⁴Anlora, con deuit e ‘d paròle prudente, Daniel a l’é avzinasse a Arioch, ël comandant ëd la guardia real, ch’a l’era seurtì për massé ij savi ëd Babilònia. ¹⁵Daniel a l’ha dit a Arioch, ufissial dël rè: “Përchè la sentensa dël rè a l’é tant pressanta^[12]?”. Arioch, anlora, a l’ha dëspiegaje lòn ch’a l’era passaje, ¹⁶E Daniel a l’é andàit a ciamé al rè ‘d sospende l’esecussion për deje a chiel la possibilità d’arvelé soa antërpretassion.

Daniel a dà l’antërpretassion dël seugn

¹⁷Daniel a l’é andass-ne a soa ca e a l’ha parlà ai sò compagn Ananìa, Misael e Asaria, butandje al corent ëd lòn ch’a l’era capità. ¹⁸A l’ha ciamaje ch’as angagièisso ‘dcò lor a supliché la misericòrdia^[13] dël Dé dël cel riguard ëd la conossènsa dë sto segrét, parèj che tant Daniel che ij sò cambrada a scapèisso dal destin dj’àutri savant ëd Babilònia.

¹⁹Anlora Daniel, ant na vision noiteja a l’ha arseivù l’arvelassion ëd col misteri e a l’ha benedì Nosgnor dël cel^[14]. ²⁰Sòn a l’é lòn che Daniel a l’ha dit: “Che ‘l nòm ëd Nosgnor a sia benedì për l’eternità, përchè la saviëssa e ‘l podèj a son mach ij sò. ²¹A l’é chiel ch’a contròla la procession dij temp e dle stagion, ch’a stabiliss ij rè o a-j fà tombé, ch’a-j dà ai savan la saviëssa e la conossensa a coj ch’a veulo capì^[15]. ²²A l’é chiel ch’a fà conòsse lòn ch’a l’é përfond e segret, ch’a conòss lòn ch’a l’é ant lë scur, e ‘l ciàir a stà ‘d cà con chiel. ²³Dé dij mè Antich, it decanto e ‘t làudo për avèjme dàit saviëssa e fòrsa; it l’has fame savèj lòn ch’it l’avìa ciamate, it l’has fame conòsse lòn ch’a vorìa ‘l rè^[16]!”.

²⁴Parèj che Daniel a l’é intrà a vëdde Arioch, che ‘l rè a l’avia daje l’òrdin ëd fé meuire ij savant ëd Babilònia, e a l’ha dije: “Fà nen meuire ij savant ëd Babilònia; pòrt-me a la presensa dël rè e mi i-j arvelerai l’antërpretassion dël seugn. ²⁵Arioch a l’ha pa përdù temp për ëmné Daniel a la presensa dël rè e a l’ha dije al rè: “An tra ij deportà ‘d Giuda i l’hai trovà n’òm ch’a farà conòsse al rè soa antërpretassion”. ²⁶Ël rè a l’ha dit a Daniel (ch’as ësciamava ‘dcò Baltasàr): “Ses-to bon a dime lòn ch’i l’hai vëddù an seugn e ‘d demne l’antërpretassion?”.

²⁷Daniel a l’ha rësponduje: “Ël misteri ch’a sagrin-a ‘l rè, nì ij savant, nì ij masch, ni j’andvin, nì coj ch’a prediso ‘l futur, a peulo arvelelo al rè. ²⁸Mach ël Dé dël cel a peul arvelé sto misteri al rè Nabucodenesar lòn ch’a sarà ant la fin dij temp^[17]. Sto-sì, donch, a l’é tò seugn e le vision ch’a son passate për la testa damentre ch’it j’ere cogià. ²⁹Ti, òh rè, an tò lèt, it has avù ‘d pensé ‘d lòn ch’a 'ncapiterà ant l’avnì, e l’Arvelador dij Misteri at fà conòsse lòn ch’a l’ha da rivé. ³⁰A mi sto misteri a l’é stame arvelà, sensa ch’i l’abia pa nen ëd pì che j’àutri coma ‘d saviëssa, ma përchè, rè, cheidun at në daga l’antërpretassion e it arsèive rispòsta a lòn ch’at sagrin-a^[18].

³¹Ti, rè, it l’has avù costa vision: A-i era drita, dë 'dnans a ti, na statua^[19]. A l’era na statua motobin gròssa, ëd në splendrior ëstrasordinari, afrosa a vëdse. ³²A l’avìa la testa d’òr fin, ël bust e ij brass a l’ero d’argent, soa pansa e le cheusse a l’ero ‘d bronz; ³³soe gambe a l’ero ‘d fèr, ij sò pé part ëd fèr e part ëd crèja. ³⁴Ti të stasìe a vardé. Ant un nen, sensa che gnun a l’avèissa tocala, na pera^[20] a l’é dëstacass-ne, e a l’ha frapà la statua. A l’ha frapà ij sò pé ‘d fèr e ‘d crèja, e a l’ha sbrisaje. ³⁵Anlora fèr e crèja, brònz, argent e òr, tut a l’é sfrisasse an póer sensa distinsion parèj dle busche ‘d paja ans l’èira d’istà. Ël vent a l’é portassje via sensa lassesse pa nen darera. e la pera ch’a l’avìa frapà la statua a l’é chërsùa tanme na montagna gròssa ch’a pija tut ël mond^[21].

³⁶Cost a l’é stàit ël seugn, e ora i në diroma al rè soa 'nterpretassion. ³⁷A ti, ch’it ses ël rè, ël rè dij rè, ël Rè dël cel a l’ha date l’amperi, ël podèj, la fòrsa e la glòria. ³⁸Chiel a l’ha butate an man j’òm, le bestie e j’osej dël cel, daspërtut andoa ch’a stan, e a l’ha date autorità dzora 'd tuti lor. La testa d’òr it ses ti. ³⁹Dòp ëd ti, a vnirà n’àutr regn^[22], nen tant gròss com ël tò, e peui un ters, ëd bronz, ch’a dominerà dzora tuta la tèra. ⁴⁰Un quart amperi a sarà fòrt tanme ‘l fèr, ch’a ardov an póer e a crasa tut, e ch’a sfriserà tùit ij prim ream. ⁴¹Ij pé ch’it l’has vëddù, na part ëd fèr e l’àutr ëd teracheuita a son un regn ch’a sarà dividù; ma a l’avrà part ëd la fòrsa del fèr, conform a lòn ch’it l’has vëddù mes-cià ‘l fèr e la crèja dla teracheuita. ⁴²Ij pé, part an fèr e part an crèja da tupiné: ël regn a l’avrà na part fòrta e na part fiaca. ⁴³Ant la manera ch’it l’has vëddù ‘l fèr e la crèja da teracheuita mës-cià tut ansema, përparèj doe volontà as mës-ceran ant la smens ëd l’òm, ma a podran pa tense ansema, parèj coma ‘l fèr as mës-cia mai con la crèja.

⁴⁴Al temp ëd costi rè, ël Dé dël cel a drisserà un regn ch’a sarà pa pì dësblà, e sto regn a passerà pa ant le man ëd n’àutr pòpol: a craserà e a arduverà a nen tuti coj d'àutri ream ma chiel istess a resterà për sèmper. ⁴⁵Mach che, com it l’has vëddù da ti, na pera as dëstracrà da la montagna, sensa che na man a l’abia tocala^[23], sfrisand ël fèr, ël brònz, la teracheuita, l’argent e l’òr an póer. Ël gran rè a l’ha manifestà al rè lòn ch’a l’ha da riveie. Costa a l’é la vrità dël seugn, l’antërpretassion a l’é sicura”.

⁴⁶Dòp ëd sòn, rè Nabucodenesar a l’é prostërnasse dë 'dnans a Daniel; a l’ha comandà ch’a-j presentèisso d’oblassion e d’ancens. ⁴⁷Ël rè a l’ha dije a Daniel: “Tò Dé a l’é përdabon ël Rè 'd tùit ij dio, ël signor dij rè e l’arvelador ëd misteri, dagià ch’it ses ëstàit bon a arvelé sto misteri”.

⁴⁸Ël rè, anlora, a l’ha onorà Daniel dasendie ‘d cadò magnifich. A l’ha ‘dcò falo governator ëd tuta la provinsa ‘d Babilònia e cap màssim ëd tùit ij savant ëd Babilònia. ⁴⁹Da lòn che Daniel a l’ha peuj ciamà, ël rè a l’ha daje la responsabilità dj’afé dla provinsa ‘d Babilònia a Sadrach, Mesach e Abed Nego e Daniel midem as në stasìa a la cort dël rè^[24].

Nòte

1. Nabucodenesar a l'avìa ancaminà a regné ant ël 605 A.C., parèj sossì a l'é capità ant ël 604 A. C. A smija che Daniel a fussa ancora ant ël perìod inissial ëd tre agn dij sò studi (cfr. 1:4-5). A l'é possibil che sto-sì a sia la motivassion ch'a l'era pa giontasse ai tre savant che 'l rè al prinsipi as adressa (cfr. v.2).
2. O “motobin ëd seugn”. 
3.  חרטמים: j’andvin a sërcavo d’andviné l’avnì con vàire mojen.
4.  אשפים: jë spiritista, ij médium, a sërcavo d’arciamé jë spirit dij mòrt.
5.  מכשפים: ij mascon a praticavo la mascarìa, a fasìo d’anciarm.
6. כשׁדים: o “ij Caldé”, na classa ‘d savant ch’a studiava la natura, stròlogh. Ël rè a manda a ciamé tuti coj ch' an sò regn a diso d'antendse dla volontà dij dio.
7. A l’é nen ciàir se chiel a l’avìa dësmentialo o a vorìa buteje a la preuva. N'antich presagi babilonian a dis: "Se n'òm a peul nen arcordesse dël seugn ch'a l'ha fàit, a veul dì che sò dio a l'é anrabiasse contra 'd chiel".
8. o "sagrinà".
9. Da cost vers ël test a cambia da la lenga ebràica a cola aramàica fin-a tut ël capìtol set. L'aramaich a l'era la lenga dla diplomassìa (cfr. 2 Rè 18:26). L'aramaich amperial a l'é stàit dovrà dal 600 al 330 A. C.
10. N’espression ëd deferensa: gnun a l’avrìa mai ancalasne a dì cheicòsa a propòsit ëd soa mòrt.  
11. Nabucodenesar a l'avìa pijà a sto propòsit na decision pùblica. Un pretest për liberesse 'd consijé nen agradì?
12. O “severa”.
13. O "compassion", cola 'd na mare ch'as pija soen dle soe masnà.
14. Nosgnor Dé a sta bin pì dzora 'd tute le fòrse dë sto mond e, an soa sovranità a l'é an control ëd tut lòn ch'a 'ncàpita.
15. O “a j’anteligent”.
16. O “la paròla”, “ël problema”. 
17. Nabucodenesar a l'é dovrà da la mira simbòlica për rapresenté ij govern uman (cfr. Revelassion 18).
18. O "Lòn ch'at sagrin-a 'l cheur".
19. Costa statua d'un mas-cc uman fàit ëd materiaj divers a rapresenta ij govern dë sto mond dëscadù.
20. N'arferiment al Messìa, ma coma ch'a l'é dovrà sto tèrmin-sì ant ël vers 35 as arferiss a sò regn (la cesa dij riscatà, cfr. Roman 9-11; Efesian 2:11-3:13).
21. A l'é na metàfora bìblica dël Regn ëd Nosgnor (cfr. Isaia 2:2; Michea 4:1).
22. A l’é ciàir che l’identità del prim regn a l’é Babilònia. L’identificassion dij regn ch’a-j ven-o apress a l’é debatùa. L’idèja la pì spantià a l’é che lor a rapresento Media (8:20-21), Persia, e Grecia. D’àutri a diso ch’as trata ‘d Media-Persia, Grecia e Roma (ch'a l'era l'amperi ch'a dominava Israel al temp ëd la nassensa 'd Gesù.
23. N'arferiment a la nassensa 'd Gesù da na vergin?
24. Let. “a stasìa a la pòrta dël rè”.