Dotrin-a cristian-a bìblica/Lòn ch'a l'é 'n catechìsim

Lòn ch’a l’é ‘n catechìsim?

Ël tèrmin catechìsim o catechism a ven da ‘n verb ëd la lenga gréca, katecheo, che a veul mach dì mostré, ch’a l’é lòn ch’a fà ‘l magister quand ch’as treuva facia a facia con soa classa dë scolé (anlev, student, dissépoj) e ch’a-j dëspiega la materia che lor a l’han da amprende. J’anlev a peudo esse tant ëd cit, che ‘d giovnòt o ‘d gent granda.

Ant l’acession ch’i doma dël tèrmin catechìsim, contut, l’arferiment a l’é a l’istrussion ant ël contnù ‘d base dla fede cristian-a. An ës cas, ël magìster, pì soens, a l’é ‘l prèive o pastor, opura n’àutra përson-a delegà a felo, ch’as ciama ‘dcò catechìsta.

N’àutra paròla ch’i l’oma an piemontèis për indiché l’istess dël catechìsm a l’é dutrin-a o dotrin-a e la përson-a ch’a lo mostra a l’é ciamà magister o magistra ‘d dotrin-a. La paròla “dutrin-a” a ven dal verb latin docère, ch’a veul dì ‘dcò “mostrè”. “Doctrina” a l’é l’ansema, ordinà ‘d manera lògica dle nossion da trasmëtte. Da l’istess tema i l’oma “dotor”, visadì “col ch’a sà”.

A l’é da giontesse che ‘d sòlit, ël catechìsim o dutrin-a a pija la forma ‘d na série ‘d domande e ‘d rispòste curte, concise, ch’a s’han o ch’a s’avìo, da ‘mprende a memòria.

Con ël catechìsim o dutrin-a, donca, i l’oma da fé con la trasmission dël contnù ‘d base dla fede cristian-a, ëd manera struturà, sistemàtica, a coj ch’a la conòsso nen o ch’a l’han nen assé an ciàir.

Cola-lì a l’é ‘dcò na paròla ch’as treuva ant la Bibia, bele s’a l’é voltà an nòstre lenghe ant l’istessa manera. Col tèrmin ëd la lenga greca as treuva, pr’ esempi, in Luca 1:3,4, con la significassion ëd “buté për ëscrit dandje n'ardriss”. Lë scritor dël vangel a dëspiega: “A l'é parèj ch' i l’hai decidù ‘dcò mi ‘d fè d’arsèrche precise antorn a tut lòn ch'a l'é rivaje fin-a dal prinsipi e 'd butelo për ëscrit dandje n'ardriss. Tut sòn i l'hai falo për ti, bin ëstimà Teòfil, përch' it peusse conòsse con certëssa lòn ch'a l'han mostrate” (Luca 1:3-4).

As podrìa përzume, donca, che Teòfil a l’avèissa già amprendù dla salvëssa an Gesù Crist përchè a l’avìa scotà na predicassion o na queich sòrta d’istrussion a vos. Ora Luca, ispirà da lë Spirit Sant, a-j procura ‘n rendicont sù chi ch’a l’é Gesù e s’ lòn ch’a l’ha fàit. D’àutri vers bìblich ch’a deuvro col verb, catechisé, a comprendo At 18:24-25 “A l’era stàit istruì ant ël Senté dël Signor e a dotrinava d’àutri precis e con fërvor” (At 18:25), e Galat 6:6, ch’a dis: “Coj ch’a arsèivo le istrussion ëd la paròla ‘d Nosgnor a l’han da provëdde për coj ch’a-j la mostro, fasend part dij sò beni con lor”.

Un catechìsim, parèj, a l’é n’utiss për mostré ch’a va bin dzortut për l’istrussion a vos. Lòn a peul bin dëspieghé ‘l përché a sia ant la forma ‘d domande e rispòste. Quand ch’i lo lese a l’é coma intré an na scòla, anté che ‘l magister a fà ‘d domande e j’anlev a dan le rispòste. Pì ‘d lòn, le risposte dël catechìsim a son bin curte e struturà con soegn, e lolì për giuté a mandelo mej an memòria e a ‘rcordess-ne. A l’é lolì ch’a fà dël Catechìsim n’asit ùtil për l’istrussion ëd la gent ant le vrità fondamentaj ëd la fede cristian-a, tal com a l’é contnùa ant la Bibia, ch’a na sta a la base.

A venta ‘dcò dì che ‘n catechìsim a rimpiassa nen le Scriture Sante, ma a l’ha ‘l but ëd mné pì ancreus ant la Paròla ‘d Nosgnor, pa nen a slotanesse da chila! A l’é për lòn che minca na domanda a l’ha da avèj almanch n’arferiment al test biblich (a sarìa tròp longh ëd buteje tuti!).

Nòst catechisim ambelessì a conten 52 domande e rispòste, për dovrelo parèj un-a për minca na sman-a dl’ann. Con ël temp i gionteroma ‘dcò ‘d coment për ëstudié mej ancreus ‘l soget ch’a n’é adressà. Cost catechìsim a corëspond a la fede cristian-a arformà, ch’a l’ha sèmper avù për sò but ëd conformesse mach a la tradission apostòlica antica e pa nen a coma ch’a l’é cangià ant ël temp. A së riguard a val pro l’amonission che l’apòstol Pàul a fà ant ël capìtol 15 dl’epìstola ai Corint:

“I veui arciameve a la ment, mé frej e seur, lòn ch’a l’é ‘l contnù dla Bon-a Neuva ch’i l’hai nunsiave, col ch’i l'avìe arseivulo e ch’a resta 'l fondament frem ëd vòstra fej. A l’é lòn ch’av salva s'i l’arten-e strèit dla manera ch’i l’hai nunsiavlo, an difet i l’avrìe chërdù për gnente” (1 Corint 15:1-2).