La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Samuel/2 Samuel 13

←2 Samuel 12

La Bibia piemontèisa Prim e scond lìber ëd Samuel

2 Samuel 14→

La Bìbia piemontèisa - 2 Samuel 13

2 Samuel

13

Violensa fàita a Tamar

¹Ore, Absalom, fieul ëd David, a l’avìa na seure ch’as ciamava Tamar. A l’era pitòst bela e, ant ël cors dël temp, Amnon, n’àutr fieul ëd David, a l’é ancaprissiasse^[1] ‘d chila. ²Cola fomna a l’era tant vnùita esse n’ossession për Amnon, che chiel a l’era fin-a tombà malavi^[2]. Dal moment che Tamar a l’era vérgin e soa sorlastra, Amnon a jë smijava pa possibil ëd podèj fé cheicòsa con chila.

³Amnon a l’avìa n’amis ciamà Jonadab, fieul ëd Simea, frel ëd David. Jonadab a l’era motobin furb. ⁴A l’ha ciamaje^[3] a Amnon: “Përchè, fieul ëd rè, ses-to tant giù ‘d moral^[4] di për di^[5]? Peule pa dìmlo?”. Përparèj che Amnon a l'ha dije: “I son an-namorame 'd Tamar, seure 'd mè frel Absalom”. ⁵Jonadab a l'ha daje cost consèj: “Fà ch’andé a cogete, e fà visa^[6] d'esse malavi. Ant ël moment che tò pare a vnirà a vëdte, ciàmje ch’a fasa vnì toa sorlastra Tamar a dete da mangé, ch’at lo pronta sota ij tò euj, e ch’it peusse mangé da soe man”. ⁶Parèj che Amnon a l'é cogiasse e a l'ha fàit mostra^[7] d'esse malavi. Ant ël moment che 'l rè a l'é vnùit a trovelo, Amnon a l'ha dije: “Përmëtt che mia seure Tamar a ven-a a feme doi friceuj sota ij mè euj. Anlora mi i mangerai da soe man”. ⁷Anlora David a l'ha mandà a dije a Tamar antëcà: “It në prego, va a ca d'Amnon tò frel e próntje cheicòsa da mangé”. ⁸Tamar a l'é andàita  a ca d'Amnon sò frel, che a l'era cogià. Chila a l'ha pijàit ëd fior ëd farin-a stemprà, a l'ha ampastala, e a l'ha fàit cheuse 'd friceuj^[8]. ⁹Ma ant ël moment che chila a l'ha piàit la ramin-a e a l'ha prontàjla dë 'dnans, chiel a l'é arfudasse 'd mangé. Nopà Amnon a l'ha dit: Ch'a seurto tuti d'ambelessì!”. E parèj che a son surtì tuti^[9].

¹⁰Anlora Amnon a l'ha dije a Tamar: “Pòrta ij doss ant la camera da let; anlora mi i-j pijerai da toa man”. Përparèj che Tamar a l'ha ciapà ij friceuj che a l'avìa prontà e a l'ha portaje a sò frel Amnon ant la stansia da let. ¹¹Ma pen-a che chila a l'ha portaje da mangé, chiel a l'ha ambrancala e a l'ha dije: “Dun-a! Ven a cogete con mi, cara la mia seure!”

¹²Ma chila a l’ha dije: “Nò, car ël mè frel! Sòn as fà pa an Israel! Fame nen costa 'nfàmia! ¹³Andova andria-ne mi a porté mè dzonor? E ti 't sarìe considerà na canaja  an Israel! Pitòst, it podrìe parlene al rè, ch’a dovrìa pa arfudeme a ti coma toa sposa!” ¹⁴Ma chiel a l'ha pa stàit a scotela. Pì fòrt che chila, a l'ha umiliala an fasendje violensa. ¹⁵Mach che sùbit apress, chiel a l'é butasse a pijela an ghignon. Ël mal vorèj për chila  a l'é vnùit esse 'd pì dl'amor ch'a l'avìa provà anans për chila. Amnon a l'ha dije: ¹⁶“Àuste e vatne via da sì!”. Ma chila a l'ha dije: Nò, i veuj pa. S'i t'am mande via, ti 't am fase un tòrt pì gròss ancora 'd col ch'it l'avìe fame anans”. Ma chiel a l'ha pa vorsù scotela.

¹⁷Parèj Ammon a l'ha ciamà ij sò sërvent personaj e a l'ha dije: “Taparme fòra da mia vista sta fomna e saré da bin ël froj ëd la pòrta darera 'd chila!“. ¹⁸Chila a portava un càmus soasì^[10] ch’a l'era sempe stàita la vesta che le fije dël rè ch'a l'ero pa marià a l'ero costumà a porté. Ël servitor d'Amnon a l'ha butala fòra e a l'ha tirà 'l froj darera 'd chila. ¹⁹Peui Tamar a l'é butasse 'd sënner an testa e a l'é s-ciancasse la longa vestimenta che a portava. Chila a l'é portasse le man a la testa e an marciand a l'é butasse a crijé pì fòrt ch'a podìa.

²⁰Sò frel Absalom a l'ha dije: “Era-lo tò fradlastr Amnon con ti e ch’a l’ha fàit lòn? Për adess ëstà calma e pasia, cara mia seure. A l'é tò frel. Sagrinte nen^[11]!” Tamar, devastà, a l’é restà a vive ant la ca 'd sò frel Absalom.

²¹Ant ël moment che rè David a l'é vnùit a savèj tuta costa stòria a l'é anrabiasse motobin. ²²Nopà Absalom a l'ha pì nen dije nen a Amnon, nì an mal, nì an bin, ma Absalom a l’avìa Amnon an ghignon për ël motiv ch'a l'avìa umilià soa seure Tamar.

Absalom a fà massé Amnon

²³Passà doi agn, Absalom a l’avìa ij sò tosonador ëd feje a Baal Asor, aranda d’Efraim. Absalom a l’avìa anvità tùit ij fieuj dël rè. ²⁴Vnù ch’a l’era dal rè, Absalom a l’ha dije: “Ij mè sërvent tosonador a l’han ancaminà sò travaj. Ch’a ven-o ël rè e ij sò consijé a ca ‘d tò sërvent”.

²⁵Ma 'l rè a l'ha dije a Absalom: “Nò, car ël mè fieul. Nojàutri i dovrìo pa vnìje tuti. Noi i sarìo un fardel tròp grev për ti. Contut, Absalom a l'ha na vira 'd pì ansistù^[12], ma 'l rè a l'ha nen vorsù savèine d'andé. Peui David a l'ha daje conged con soa benedission. ²⁶Anlora Absalom a l'ha dit: “S'a veul pa vnì 'l rè, almanch che mè frel Amnon a ven-a con nojàutri. Ël rè a l'ha replicaje: “Për che motiv dovrìa-lo vnì con ti?”. ²⁷Ma da già che Absalom a lo pressava, a l'ha mandà Amnon e j'àutri fieuj dël rè ansema a chiel. Absalom a l'avìa prontà un disné fiamengh degn d’un rè.

²⁸Absalom a l'avìa comandaje a sò sërvent: “Vardé! Ant ël moment che Amnon a sarà scaudà dal vin e mi 'v dirai, 'Frapé Amnon e masselo!', vojàutri i lo masreve. Gnun-e tëmme! Son-ne pa mi ch'i l'hai dave coste istrussion? Esse fòrt e vajant!”. ²⁹E ij servitor d'Absalom a l'han fàit pròpi com a l'avìo instruìje. Anlora tùit ij fieuj dël rè a son aussasse; e a son montà mincadun dzora 'd soa mula ‘d lor e a son scapà.

³⁰Antramentre che a l'ero ancora për la stra, a David a l'é staje arportà sòn: “Absalom a l'ha sassinà tùit ij fieuj dël rè; gnanca un a l’é restane viv!”. ³¹Anlora 'l rè a l'é alvasse, a l'ha s-ciancà soe vestimente e a l'é campasse për tèra për segn ëd dësperassion. E 'dcò tùit ij sò servitor ch'a stasìo ambelì a son ëdcò s-ciancasse ij vestì.

³²Jonadab, fieul dël frel ëd David, Simea, a l'ha dit: “Mè sgnor a dovrìa pa dì, 'A son ëstàit sassinà tùit ij giovo ch'a son ij fieuj dël rè'.  Mach Amnon a l'é mòrt. Absalom a l’avìa pensà ‘d felo fin-a dal di che soa seure Tamar a l'era stàita violà. ³³Adess, ch'a-j daga nen da ment mè sgnor ël rè a la vos ch’a dis: ‘Tùit ij fieuj dël rè a son mòrt’. Mach Amnon a l'é mòrt: j'àutri frej a son salvasse”.

³⁴Dl'istess temp Absalom a l'era scapà. Cand che ‘l servitor ch’a fasìa da vedëtta, a l'ha vëddù vàire përsone ch'a rivavo da la stra 'd Bacurim, aranda dla colin-a. ³⁵Jonadab a l'ha dije al rè: “Varda! A rivo ij fieuj dël rè! A l'é pròpi come ch’i l'avìa dite mi!”.

³⁶A l'avìa pen-a finì ëd parlé che ij fieuj dël rè a son rivà, an crijand e piorand. E 'dcò 'l rè e ij sò sërvent a son butasse a pioré motobin. ³⁷Ma 'ntant Absalom a l'era scapà e andàit da para 'd rè Talmai fieul d'Amicud ëd Ghesur^[13]. E David a l'ha portà 'l deul për sò fieul tùit ij di.

³⁸Dòp che Absalom a l'era scapà a Ghesur, a l'é restaie tre agn. ³⁹Contut lë spìrit dël rè^[14] a l'avìa lassà da banda tut ël ghignon ch’a l’avìa avù për Absalom e a vorìa arconciliesse con chiel, përchè a l'era bin butasse ‘l cheur an pas për la mòrt d'Amnon.

Nòte

1. An Ebràich: "Amnon, ël fieul ëd David a-j  vorìa bin". Ës versèt a mostra la natura ancreusa 'd soa anfatuassion, parèj che la tradussion a deuvra "ancaprissiasse o ancaplinà, an-namorà da mat" ambelessì. Amnon a l'era fradlast ëd Tamar; nopà, Absalom a l' era sò frel ëd cheussa.
2. "...e a j'era d'angossa e d'arlìa da part d'Amnon, parèj ch'a l'é vnùit malavi".
3. An Ebràich: "e a l'ha dije".
4. Na tradussion pì caraterìstica a podrìa esse: "Përché it ses ëd tute le person-e ...?"
5. O “Minca matin”.
6. Ës verb a l'é dovrà ant soa rèis d'Hitpael, visadì ëd riflessiv satì, mach an cost capìtol ëd la Bibia ebràica. Con l'eccession dël vërsèt 2 a descriv pa  na vera maladìa, ma na finta për ambrojé Tamar. L'Hitpael ëd le vire, com ambelessì, a descriv ël soget fasendlo smijé 'd na caraterìstica eclatant.
7. An Ebràich: “ a soa vista/ a sò euj”.
8. An Ebràich: “ le torte/ij doss”.
9. Ëd manoscrit ebraich medioevaj, jë LXX e la Volgata a lesìo l'ativ causativ Hiphil וַיּוֹצִיאוּ (vaijotsi'u: "e a l'han dëspiassà tùit"), pitòst che 'l sempi ativ Qal masorétich: ֵ'' a son surtì tùit'.' Cost verb, tutun, andrìa pì a taj.
10. L'espression ebràica ambelessì dovrà  (כְּתֹנֶת פַּסִּים, chëtonet passim) as treuva mach sì e an Génesi 37: 3, 23, 32. L'ebràich פַּס (pas) a peul arferisse a la parmela dla man o a la pianta dël pé; ambelessì l'ideja a l'é cola 'd na vesta longa che a riva fin-a ai pé e con le mànie ch'a rivavo fin-a ai pols. La nossion d'un "paltò-vestimenta 'd vàire color", na tradussion a la bon-a dël vërsèt an Génesi, a treuva fondament pì che d'àutr an sla version greca djë LXX χιtoνα ποικίλον (chitōna poikilon) e a ten pa vàire.
11. O “pijtla pa a cheur”.
12. וַיִּפְץר (vaijiftsar, "e a l'ha possà, ansistù") pitòst che il MT וַיִּפְרָץ (vaijifrats, "e ha sfondà, otnù"). Costa letura a smija esse dcò a la base dle version djë LXX (καi eβιάσατο,  kai ebiasato), dla sirìaca Pessità (we'alseh), dla Volgata (cogeret eum) e dël Targom version aramàica: atchèif.
13. Cfr. 2 Samuel 3:3.
14. l'oma avù pì car ëd volté da jë LXX: pnéuma tu basiléos, רוּחַ הַמֶּלֶךְ (ruach hammelech, "lë spìrit dël rè ") pitòst che dal Test Masorétich דָּוִד הַמֶּלֶךְ (David Hammelech, "David ël rè "). La comprension ant la tradussion a l'é che David, combin anghignonà an cost perìod për sò fieul Absalom, a l'avìa ancora un grinor e na preoccupassion che a durava për chiel. A vorìa pasiesse con chiel. N'antërpretassion ancora diferenta dël vërsèt a presupon che l'anteresse 'd David d'ancaminé n'assion militar contra d'Absalom a sia pasiasse con ël temp, e sòn a soa vira a l'ha përmëttù ai consijé 'd David ëd posselo vers la 'rconciliassion' con Absalom.