La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Giudes/Giudes 11

←Giudes 10

La Bibia piemontèisa Giudes

Giudes 12→

La Bibia piemontèisa Giudes 11

Liber dij Giùdes

11

¹Ore Iefte, ël Galadita, a l'era n'òm fòrt e vajant, ma fieul ëd na meretris: sò pare a l'era Galad. ²La fomna legìtima ‘d Galad a l’avìa daje ‘dcò d’àutri fieuj. Cand ch’a son ëstàit grand, a l’han mandà via da ca Iefte, disandje: “Ti 't l'avras pa n'ardità da la casà 'd nòst pare, përchè it ses fieul ëd n'àutra fomna”. ³Anlora Iefte a l'é scapà lontan da sò frej e a l'é stabilisse ant ël pais ëd Tob. D'antorn a Iefte a son butasse ansema ‘d venturié ch’a ‘ndasìo a rablé e ravagé con chiel.

⁴A l’é peui rivà che j’Amonita a l’han ancaminà la guèra contra d'Israel. ⁵Ant ël moment che j’Amonita a son ancaminasse a fé guera contra d'Israel, j'ansian ëd Ghilead a son andàit a sërché Iefte ant ël pais ëd Tob. ⁶A l'han dije: “Ven, it saras ti nòst condotié e i-j faroma guera a j'Amonita”. ⁷Ma Iefte a l'ha rësponduje a j'ansian: “Sev-ne pa vojàutri coj ch’a l'avìo parame via da la ca 'd mè pare, përchè i l'avìe mi an ghignon? Përchè vnive adess a sërcheme, ora ch’i seve an perìcol?”. ⁸J'ansian ëd Ghilead a l'han dije a Iefte: “Pròpi për lòn^[1] i s'adrëssoma a ti^[2]: it vniras con noi, it-j faras la guera a j'Amonita e it saras cap^[3] ëd tuta la gent ëd Ghilead”. ⁹Iefte a l'ha rësponduje a j'ansian ëd Ghilead: “S’im feve torné për combate j'Amonita e Nosgnor a-j buta an mè podèj, mi i sarai vòst cap!”. ¹⁰Anlora j’ansian ëd Ghilead a l’han dije a Iefte: “Che Nosgnor a në sia testimòni^[4] an tra nojàutri: i faroma coma ch’it l'has dit!”. ¹¹Donch Iefte a l'é partisne con j'ansian dël Ghilead. La gent a l'ha butalo a soa testa tant 'me cap e comandant; e Iefte a l'ha torna dit soe condission a Mispa, dë 'dnans ëd Nosgnor.

Mëssage ‘d Iefte a j’Amonita

¹²Iefte a l'ha mandà 'd mëssagé al rè dj'Amonita për dije: “Còsa l’hai-ne mai fate che ti t'ëm ven-e contra për feme la guèra an mè pais?^[5]”. ¹³Ël rè dj'Amonita a l'ha rësponduje ai messagé 'd Iefte: “A l'é përchè Israel, cand a montava da l'Egit, a l'era fasse padron ëd mè pais, da l'Arnon fin-a a Iaboch e al Giordan. Damlo andarera 'd manera pacìfica!”. ¹⁴Iefte a l'ha torna mandaje ëd mëssagé al rè d'Amon, ¹⁵e a l'ha dije: “Iefte a dis përparèj: Israel a l'é mai fasse padron nì dël pais ëd Moab, nì ëd col dj'Amonita. ¹⁶Ma cora ch'a l'é surtì d'Egit, Israel a l'ha marcià ant ël desert fin-a al Mar Ross e a l'é rivà a Cades. ¹⁷A l'é stàit anlora che chiel a l'avìa mandà 'd messagé al rè d'Edom për dije: ‘Lasme, it në prego, traversé tò pais!’ ma ël rè dj'Edomita a l'ha pa vorsune savèj^[6]. A l'avìo mandane 'dcò al rè 'd Moab, ch’a l'ha arfudà 'dcò chiel, e parèj che Israel a l'é restàsne a Cades. ¹⁸Peui, vnisend anans ant ël desert, a l'ha contornà 'l pais dj'Edomita e col ëd Moab e a l'é rivà ant ël levant dël pais ëd Moab. La gent a l'ha butà camp dë 'd là dl'Arnon, ma a l'é pa intrà ant ël teritòri ëd Moab, përchè l'Arnon a l'era finagi dij Moabita^[7]. ¹⁹Israel a l'ha peui mandà 'd mëssagé a Sicon rè dj'Amorita, ch’a regnava a Chesbon, e Israel a l'ha faje dì: ‘Lasme, it në prego traversé tò pais fin-a a mè but’. ²⁰Ma Sicon a l'ha pa avù fiusa an Israel ch’a passèissa an sò teritòri, e butà ansema tuta soa armeja a l'ha butà camp a Iacas, e a l'ha angagià combatiment contra d'Israel. ²¹Ël Signor, Dé d'Israel, a l'ha butà an podèj d'Israel Sicon e tut sò esércit, ch'a son ëstàit butà an derota, e Israel a l'ha pijàit possess ëd tut ël pais dj'Amorita ch’a stasìo an cole contrà. ²²A l'ha conquistà tut ël pais dj'Amorita, da l'Arnon al Iaboch e dal desert al Giordan^[8]. ²³Ore 'l Signor, Dé d'Israel, a l'ha taparà via j'Amorita dë 'dnans d'Israel soa gent e ti 't vorerìes-to pijeje 'l pais? ²⁴Has-to pa lòn che Chemos, tò dio. a l'ha fate avèj? Parèj che 'dcò nojàutri i saroma padron dël pais ëd coj che Nosgnor a l'ha mandà via dë 'dnans a noi! ²⁵Miraco, ses-to 'd pì che Balach, fieul ëd Zipor, rè 'd Moab^[9]? É-lo intrà an contestassion con Israel o a l'ha faje guera^[10]? ²⁶Da tërzent agn Israel a stà an Chesbon e an sò anviron, a Aroer e soe dipendense e an tute le sità arlongh l'Arnon; përchè has-to pa gavaje coj teritòri anlora? ²⁷Mi i l'hai pa fate tòrt e ti't fase mal anvers ëd mi, an fasendme guera; che Nosgnor, ch’a l’é giùdes, a peussa giudiché an tra j'Amonita e j'Israelita!”.

²⁸Ma 'l rè dj'Amonita a l'ha pa scotà le paròle che Iefte a l'avìa faje trasmëtte.

Un vot sensa cognission

²⁹Anlora lë spìrit ëd Nosgnor a l'é calà dzora 'd Iefte e chiel a l'ha traversà Ghilead e Manasse, a l'é passà a Mispa 'd Ghilead an rivand ant ël pais dj'Amonita. ³⁰Ore, chiel a l'avìa fàit un vot al Signor, an disend: “S’it daras an mie man j'Amonita, ³¹cora che mi i tornerai vincitor, chi për prim a surtirà^[11] da ca mia për vnime ‘ncontra, a sarà për ti, Nosgnor e mi i lo smonrai an olocàust”.

³²Donch, Iefte a l’ha travërsà ij confin dj’Amonita, a l’ha tacaje, e Nosgnor a l’ha dajne la vitòria. ³³A l'ha butaje an derota, taparàndje da vint sità: da Aroer fin-a a Minit e Abel-Cheramim. La dësfàita a l'è staita completa: j'Amonita a son restà umilià da j'Israelita. ³⁴Ore, antramentre che Iefte a tornava a ca soa a Mispa, varda-lì che soa fija as fà ancontra a chiel, an dansand al son dij cìmbali: a l'era soa fija ùnica, përchè a l'avìa pa avù nì d'àutri fieuj o fije. ³⁵Pen-a che a l'ha vedula, Iefte a l'é s-ciancasse ij vestì, an crijand: “Aidemì, fija mia, ti 't ven-e për mia ruin-a! 'Dcò ti 't ses an tra coj ch’am sagrin-o. I l'avìa fàit un vot a Nosgnor e i peuss pa pì tireme ‘ndré^[12]”. ³⁶E chila a l’ha rësponduje: “Car ël mè pare, se it l'has fàit un vot, compiss pura dzora 'd mi lòn che toa boca a l'avìa promëttù, përchè chiel a l'ha concedute 'd pijete l'arvangia dj'Amonita, ij tò nemis”.

³⁷Peui a l'ha dije a sò pare: “Dame mach sta contenta: lasme ancora lìbera për doi mèis, ëd manera che mi i peussa raminghé për le montagne a pioré ansema a mie amise, përchè mi i dventrai mai na mare^[13]”. ³⁸Sò pare a l’ha rësponduje: “Và pura!”. E a l'ha lassala lìbera për doi mèis. Chila a vagolava an sij mont con soe amise, përchè a sarìa mòrta sensa dventé na mare.

³⁹Passà doi mèis, la fija a l'é tornà da sò pare, che a l'ha compì dzora 'd chila 'l vot ch'a l'avìa fàit. Chila a l'avìa mai cogiasse con n'òm. Da lòn a l'é rivaje sta costuma an Israel: ⁴⁰minca n'ann, le matòte ebree as në van për quat di a pioré^[14] la fija 'd Iefte 'l Galadita.

Nòte

1. Ebràich: "acsì"; "'dcò parèj." Për TM לָכֵן (lachen, "tutun, contut") Jë LXX a l'han na letura diferenta 'd pianta, "nen parèj", che a smija esse fongà an sle paròle ebràiche לֹא כֵן (lò chen).
2. Ebràich "i soma tornà da ti". Për n'àutr esempi 'd שׁוּב אֶל (shuv'el) ant nël sens ëd ''deje lealtà a'' vëdde 1 Rè 12: 27b
3. ''Anlora vniras esse cap''. Ij prinsi ëd Ghilead adess a deuvro רֹאשׁ (ro'sh, "cap, testa"), ël midem termo che a vnisìa fòra an soa oferta general original (vëdde 10:18). Al prinsipi a l'avìo mach anvità Iefte a esse sò קָצִין (qatsin, "comandant"; vërsèt 6). Cora che chiel a fà compliment a son obligà a smonje n'arcompensa pì amportanta: la dominassion an sël pais.
4. Për la frase idiomàtica שָׁמַע בַּיִן (shamàʿ baiin, “scoté an tra”), vëdde Deuteronòmi 1:16.
5. O “Còs j'é-lo an tra mi e ti, përchè ti 't sie vnùit a fé la guera an mè pais?”
6. Cfr. Nùmer 20:14-21.
7. Cfr. Nùmer 21:4.
8. 11:19-22 cfr. Nùmer 21:21-24.
9. Cfr. Nùmer 22:1-6.
10. Cfr. Nùmer 22:1-6.
11. Ebràich: ''col che a seurt, che a ven fòra.'' Ël partissipi masculin singolar הַיּוֹצֵא (haiiotze', "col che a seurt") a l'é dovrà an d'àutre ocasion për j'asi e j'utiss nen animà (ma 'dcò un desert [Nùmer 21:13] o na paròla [Nùmer 32:24]) o person-e (Geremìa 5: 6 ; 21: 9; 38: 2). An tute le manere 'l contest a dovrìa determiné 'l referent. Iefte a podrìa avèj pensà al rëscontr con na bestia, da già che a l'Età dël Fer n'animal a podìa passé për la pòrta 'd ca. Ma 'l fàit che a smon-a soa fija a veul dì che 'l vot a l'era slargà pro da angagé d'esse uman, e 'dcò le fomne. A l'é fàcil che a vorèissa già smon-e n'oferta parèj fin-a dal prinsipi, ma a s'aspetava pa d'ancontré soa fija për prima.
12. Cfr. Nùmer 30:2.
13. O “pioré mia vërginità”
14. Ebràich "va a comemoré". תָּנָה Rar verb ebràich (tanah, "dì, arpete, contesté torna") as treuva mach ambelessì e an 5:1.