Anònim/Piemontèide/Cant 28
DUMINICA CANT XXVIII
modifichéAndoa a finiss Salusse
E peui l’oma bogià vers un pais
ch’a l’era bin lontan
andoa frësche eve dël Monvis
a rivo ’nsima al pian.
An piassa dle masnà ch’as dësmoravo
ëdnanz a na gesiòta.
Antorn j’era ’d parente ch’a-j goernavo
dasendje ’dcò quàich bòta.
“A riva ’l cantastòrie !” l’han crijà
e tùit vers chiel a coro.
L’é strach e vej, ’s rabasta për la stra,
s’antrapa, a ciapa ’d boro.
“I riv da Pinareul, im veuj seté,
pì tard i parlërai.”
Ma ij cit a-j crijo fòrt me fòj beté
“Ò ’dess opura mai!”
a l’é ’l festos consèj, chiel ancamin-a
combèn ch’a sìa strach.
“Iv conto dij vej temp quandi ’n sla schin-a
d’ës mond gnun patatrach
l’avìa ’nco fàit l’òm. Chiel a durmìa
cogià ’nt lë scur dla neuit
bel drit an sël teren, s’a lo fasìa
a l’era pa dësdeuit
e sensa fé ’d fatiga come noi
trovava ’l sò mangé.
Travaj a na fasìa, si, ma mach coj
pì fàcij, për bogé.
Ma a venta pa pensé che ’n paradis
a fussa col mond là.
L’òm sol stasìa mal e gnun amis
l’avìa ’nco ’ncontrà.
Ij ròch e j’animaj a conossìa,
ma chiel vorìa ’d pì
e’ntlora a l’ha ciamà al bon Dé la vìa
për peui portesse lì
n’amis për la soa vita.“Dess ti, preuva”
l’ha dije ’l Dé celest
“La fomna. L’hai ’dess fala frësca e neuva,
conòssla, ciapla lest!”
Ma chila a l’ha tradilo con n’àut òm
e chiel ’s buta a pioré,
a l’ha a la fin ’ncalasse e ’l gran sant Nòm
l’é torna ’ndà a ciamé.
-S’at basta nen la fomna j’é ’n sla lun-a
na rassa d’animaj,
tant brav e tant fedej, fin da la cun-a
anlevne un e mai
tradì ’t saras da chiel.- E a l’é partì
na neuit ciàira e seren-a
seguind na stra dë stèile portand sì
ij fieuj dla lun-a pien-a
A j’ero cit taboj e fin da sùbit
a l’han vorsuje bin
e chiel l’era content, ma dij gròss dùbit
a l’han ciapà ij visin.
Ant l’época, ’nta dì, gnun a savìa
che còsa l’era ’n can
e peui quand son stàit grand quaidun mordìa
ij gram e ij bon cristian.
La fomna, ch’a vivìa ’ncora lì
un di con grama assion
a n’ha massane vàire, l’òm stupì
l’é mòrt dal gran magon.
Doi mach a son salvasse, un pì brav
a l’ha peui perdonala
ma l’àut sautandje adòss lest come ’l diav
parèj a l’ha massala.
Da ’ntlora tuti j’òm as pijo varda
da fomne d’ògni rassa
e as fido mach dij can e ’nt l’ora tarda
stan drit spetand la cassa.
Ij fieuj dël can sassin son vnùit dij luv,
ch’a crijo vers la lun-a.
Combèn che a noi sòn fasa ’n gran sbaruv
a susto mach soa cun-a.
Parèj na vòlta al mèis le fomne as macio
ëd sangh nen inossent.
Arcòrdo ij can massà come babacio
e tùit ij tradiment.
La prima fomna grama trasformà
l’é stàita ’nt una strìa.
La neuit a va ’n sij ròch, masca danà,
gnun peul mandela via! ”
La gent a l’era smòrta e a l’ha dit:
“Parlene ’d gent pì bon-a.
Conteje ’l testament ai nòsti cit.”
Ël vej pì fòrt a son-a.
“A l’era ’l nòst marchèis ferì a mòrt
e chiel l’ha dit ai sò:
-Mi i veuj che dòp la fin ’s fasa gnun tòrt.
Porteme ’n sël me Pò.
Un tòch sotrelo ’n tera, n’àut an Fransa,
la testa a la mia mama.
El cheur a mia Ghitin se ’ncora a vansa,
dëstissa a l’é mia fiama-
A diso che la fomna a sìa mòrta
s-ciairand col gram cadò,
ëd colp, sensa podèj saré la pòrta.
Sai nen s’l’é ver ò nò.”
Tùit j’òm as na pioravo, ma le masnà
a ciamo ’n bon-a fe
përché ’n tochèt d’ës còrp tut ës-ciapà
va fin an Fransa al rè
e chiel l’ha rispondù che ’l sò marchèis
a l’era n’òm leal
e che ’l sò cap a l’era ’l rè fransèis:
për lòn l’é finì mal!
“Adess a l’é ’n sò frel l’autorità.”
“Pì nen. J’é na notissia.
Dabon la seve nen? Anvelenà
l’é stàit con la gramissia.
Adess soma fransèis, cò noi tradì.
J’é pì gnun sucessor.
Salusse capital sarà mai pì,
dësblà da j’invasor.”