Anònim/Piemontèide/Cant 15
LUN-ES CANT XV
modifichéAndoa a rivo ij Longobard
“Sarìa sgairé ’l temp s’it ës-ciairèisse
dësblagi, feu, sassin,
vantagi pa ’t n’avrìe s’it l’avèisse
vardà ’dcò sti sagrin.
El sangh l’é sempe ross ch’a s’ ëspatara
e ’l mal l’é sempe fòl
e j’òm son sempe’n gir che fan a gara
për mej tiresse ’l còl.
It pòrt un sécol dòp a San Gioann,
j’é festa sì a Turin:
la gent a canta e bala ògni ann,
a mangia e bèiv da bin.”
Ëdnanz a la gesiòta ch’a l’é ’l dòm
as sent na gran maraja,
bragalo tùit ansema fomne e òm,
a brusa come paja
na gròssa bes-cia finta: smija ’n tòr,
la piassa a s-ciòpa ’d cioch.
Capisso pròpe gnente: fer e òr,
jë smija ’l tòr un boch.
Gumito ij meno fòrt, àutri ’nt ël seugn
a vivo n’autra vita
me j’ors ampignichì ’nt la fin dl’auteugn
e ’l feu pòch dòp a chita.
A intro tùit e an cesa as fan la cros
e ’s buto lì a preghé,
ma fòra e ’ndrinta s’àusso crij e vos
me ij brògg dij vej bërgé.
Son già scandalisà, am pias pa tant
sta gent ch’a smija lì
rivà për sbrogiassé al temp dij cant,
fedej già mes falì.
Anvece la mia sòcia a l’é goduva,
’s carëssa cola gent.
“Ti ’t ses na veja lòfia grotoluva,
cò ’t passa për la ment?
Bar bàriche maraje s-ciàiro mi.
Cò ’t fa tanto contenta?
Sta gent smija bestial, son sbacalì,
l’é mej che presto ’s penta.”
“Sigur, un pòch sërvaj peudo smijé,
ma an lor j’é pa ’d malissia.
Fan j’erlo. A’n dà la flin-a ’l sò crijé,
ma ’ndrinta nen gramissia
truvoma, l’han coragi e volontà
e sòn as vëd da ràir,
ti sërchjè ’nt la toa bela siviltà,
dòp dì se lòn ch’i s-ciàir
l’é pròpe fòravìa, mi bèiv sì
andoa ch’a-i na j’é.
Im faso ’l pien për j’agn dij pì smairì
ch’as vardo mach ij pé.”
Parèj am sara ’n boca j’obiession.
Da ’n tòch i l’hai capì
che chila a-j chërd pa tant al gròss ëmlon
ch’a l’han butane lì
andrinta al nòst teston. A veul pitòst
ël fìdich, ël bon cheur.
A seugna arconossù peui ël giust pòst
ëd tut, dësnò ’l maleur
an ciapa. Son stàit ciuto, vers la fin
dij crij ancó pì fòrt
a rivo dal sapel, i spero bin
ch’a-j sìa pa gnun mòrt.
Son lì che penso ’ncora, doi gròss beu
me lòsne ’s campo ’n dòm
tirand un cher bin grev, antorn un reu
ëd giovo, vej e òm
dësmoro, bato ij man me ’d fòj fotù,
j’é ’n rije contagios
e chila: “Preuva a vive, Belzebù
a schin-a j’òm giojos”:
E mi ’m lasso tiré: che gran rijada
ëd gust, bondosa e ciàira!
Monsù, letor, sta nen lì me ’n panada,
ch’as gionta se lì a pàira!
Pì tard soma surtì e ’nco na vira
i l’oma seguì ’l sol
andoa a va a cogesse e ’n cola mira
a lassa ’l mond da sol.
“L’é sì la part pì lama dij Lombard,
ij Franch contròlo ij brich
pì àut. L’é brut avèj an pian baloard,
nemìs ansima ai pich.”
Giomai l’hai costumame a visité
la bassa Val ëd Susa,
adess a San Michel edifiché
a veulo, l’han gran fiusa
na gesia ’n mes al cel, ma ij sò nemìs
a speto l’ora bon-a.
Con calma da bin pronto soe valìs
për quandi ’l cel a tron-a.
J’é ’l tuf ant la valada, ’l vent a chita.
Ancó la diression
sa nen, quandi a la sa però bin drita
a possa ’nt ij canton
l’ariëtta, la fa gròssa, a-j dà energìa,
le giàire e ij ròch ramassa,
la poer fa sauté, fa scapé via,
dësbogia ’ndoa a passa
tut lòn ch’as buta ’n mes, parèj finiss
ël pòpol ch’a pretend
ch’a-j sìa cò ’nt ël mes ëd gròss pastiss
quaidun ch’a lo difend.
Ma ’l mond va nen parèj. Ël cap nemis
l’é Carl conquistator.
L’é furb e ’nsema fòrt : come n’amis
e nen me n’invasor
as fa consideré dai caporion
pì cit dij Longobard
e tanti penso che ’nt la situassion
l’é mej esse busiard.
As ciamo ij brav soldà ’n tut ël Piemont
e ’dcò pì ’n là ’n sël Pò
vardand an facia ’l sol e ’l sò tramont
s’a-j riva ’dcò ël sò.