Sergio Notario/Tante fàule piturà

TANTE FÀULE PITURÀ

A-i é chi che le fàule a jë scriv e chi nopà a-j pitura. Ma nen ch’a fasa le bigeuje për l’anlustrassion. Nò, a l’é pròpi che ij sò quàder a son FÀULE nen scrite, ma piturà. Vëdomne ’nsema quaidun-a.

Ancaminoma da cola ’ntitolà: DOI COLOMB. A-i ero doi colomb, un colomb e na colomba che, un bel di a son ancontrasse, pitòst vers l’ambrunì o ’d prima sèira, tant che ’nt ël cel as vëddìo ij prim sentor ëd lë scur an mes a quàich nìvole, ancor ambianchisà e svaporante, e na faussija ’d lun-a ch’a fasìa babòja e da bacialé a coj doi che sij ram, mej sle sime ’d doi branchèt ëd na pianta ch’a peul esse lòn ch’i veule (rol, nosera, orm, ninsolé: a fà pa ’d nen, ëdcò la pianta a fà part ëd la fàula). E coj doi a j’ero lì ch’a rocolavo, un rocolé doss e tënner coma s’a fusso ’n tren ’d basotesse. Ti s’it lasse porté da toa san-a fantasìa, ch’a l’é lòn ch’a veul sta FÀULA PITURÀ, it vëdde pì nen ij doi colomb, ma coj farinej che, dë scondion, as trovavo ’nt l’ambrunì o ’d prima sèira a basotesse e fesse la care, bin che ij parent a vorèisso pa e a l’avèisso faje vëdde le masche për pì nen ch’a s’ancontrèisso. E lor për fesse le gnògne ’n santa pas a l’avìo pijàit l’aspet dë sti DOI COLOMB.

N’àutra FÀULA PITURÀ ch’am pias un baron a l’é cola ch’a pòrta ’l tìtol LA SPASSËGIADA. Fé cont ëd vëdde ’d color ch’a l’han gnente a che fé con lòn ch’i vëdde tuti ij di, dësnò CHE FÀULA ch’a sarìa! An prim pian, ant ël canton a mancin-a, a-i é na macia rossa con dzora pendù, da l’àut an bass, un neu bianch, un sol bianch, un burabacio ’n sël violèt avzin a un-a ’d cole bale a ponta dij pin ëd Natal, viòla ’dcò chila e peui n’àutr sol ëstërmà da la pieuva e tanti, tanti àutri burabacio ’d tuti ij color. Ël paisagi ch’a fà da sfond a l’é tut verd, ij pra, le valade, ij chërvass, e tute le ca, tute vërde, pì ciàire ’n sle muraje e ’n verd pì scur an sij tèit. Mach na cesa con na cùpola ch’a l’é tuta reusa. Sempe ’n sla mancin-a, un pòch pì ’n su, a-i é quàich sbrincc ch’a veulo figuré ’d piante (peulo esse ’d pin; ma coma i l’hai già dit, sos-sì a l’ha pa importansa). Peui ij doi PËRSONAGI ch’a son coj ch’a fan la stòria dla fàula (tuta la resta a l’é coron-a). CHIEL, un bel òmo giovo, con ij pé bin fongà për tèra, vestì con un frach nèir, le longhe coe dré, na camisa ’n sël bianch un pòch ëspòrch, e na testa pien-a ’d rissolin biond. CHILA, giovo e bela (as ciama BELA, ëdcò ’d nòm), tuta vestìa d’un viòla ciàir ch’a ten CHIEL për man, ma CHILA a vòla su ’nt ël cel. A l’é la FÀULA DL’AMOR, DL’AMOR ch’a ved pì gnente ’d real, che tut a trasforma ’nt un seugn e ’dcò LA SPASSËGIADA a dventa na ròba ch’at pòrta ’n cel quand ch’it seugne. Tut a l’é leger, tut a smija mach pì na FÀULA.

La FÀULA DËL TRIONF ËD LA MÙSICA a l’é na fàula tuta cantà e balà e sonà su un fond ross splendrient e càud. I sai nen se parte dal canton a mancin-a, an àut, andoa ch’a-i é n’ansema ’d balarin-e, tante tante, ch’a virolo, piroëtto, a së slanso con na legerëssa, tant da smijé sensa pèis, coma àngej dël palch sénich. Opurament dai musicant spatarà un pòch daspërtut, an tuti ij canton e ’dcò al sénter: chi ch’a son-a la crin-a, chi la fluta, e tanti violin, violinista spatarà ’n minca part ch’a fan ëd frin-frin ch’a son na delissia për j’orije; e ’nt ël mes trombe e trombëtte ch’a dësvijo tuti coj ch’a l’han pà capì che sto TRIONF ËD LA MÙSICA a l’é për tuti, tuti coj ch’a deurmo, sensa fé atension che, s’a duerto nen j’euj, quaidun a-j barba le ghete. E su tuti a jë sta CHILA, BELA (sempe CHILA, cola ch’i l’oma già trovà prima, ant l’àutra FÀULA PITURÀ) che, an quàich manera a-i é sempe, përchè BELA a l’é soa FAJA CH’A-J DÀ J’IDEJE, soa anima dle FÀULE PITURÀ. Ëdcò CHILA a son-a la tromba, ma na tromba feuravia, ch’a l’é ’d sicura la TROMBA ch’a ciama tuti a l’ÙLTIMA ALVÀ.

La FÀULA DËL SOL ROSS a part da un DIAV ch’a l’ha pijàit l’aspet d’un CAVAL, ma a l’ha pà scondù ij còrn ch’a lo tradisso. Sto DIAV a l’é col ch’a l’ha portaje via la fomna, che CHIEL a-j vorìa tant bin, BELA, che CHIEL a conta sempe ’nt soe FÀULE PITURÀ pì anciarmante. E sì an primis. Tuta la PITURA FÀULA, tuta, dal canton bass mancin, fin-a al canton pì àut a drita a l’é na longa longa VESTA BLEUSIEL ch’a finiss sota doi bej mimin e na bela, trista facin-a, ancurnisà da na gran pruca ’d cavèj biond-ross. Parèj i l’oma na BELA, pì bela che mai. E CHIEL, tut vestì ’d giàun ch’a traversa col SOL ROSS (sol ch’a brusa tut, ma nen j’arcòrd, tant che ’nt ël sol a-i é un ch’a les un lìber, ch’a veul dì che gnun a peul dësmentié quand ch’a veul bin) e ch’a së slonga dal canton àut mancin al canton àut drit për ambrassé ancora na vòlta soa BELA.

Costa ch’i l’hai scrit a l’é la FÀULA dle FÀULE PITURÀ. Fàule nen scrite, ma butà giù con ij color su tèila. E s’a-i é un pitor che për tuta la vita a l’ha piturà FÀULE a peul nen esse che CHIEL: ËL PITOR DLE FÀULE, MARC CHAGAL.