Sànder Motin/Mond ëd robot
Mond ëd robot
modifiché,_oil_on_canvas,_100_x_100_cm,_Museo_del_Novecento.jpg)
Gechi cola matin, cme tuti j’àuti, a l’ava gnun-i vòji d’alvassi. Ël dësvijarin a l’ava ‘n bel da sonà … ògni des minuti a tacava torna la musichëtta, ma Gechi gnenti, as virava da l’àuta banda.
Dòp la quarta sonada dël dësvijarin, na vos càuda e materna d’ans l’uss ‘d soa stansa a-j fà: Gechi tirti sù che ‘l sol a l’é àut oramai e fòra a l’é na bela giornà.
Për col robot, Gechi a l’ava sërnì cme ton dla vos col ‘d soa mama bonànima e cme leingua ‘l dialët original dël pòst, oramai estint da ‘n per ëd sécoj.
A l’era armanì anciarmà da ‘s dialët zà la prima vòta ch’a l’ava seintì ij registrassion ant la biblioteca pùblica. A l’ava ampreindì queicòs ëd col dialët, almano mech ij frase ch’a l’ava dovrà për ampostà ‘l robot ch’a-j vërnava ca.
Gechi an faseind në sfòrs, as tira sù, as buta ij savati e ‘s leva për andà ‘n bagn. Antermeint a cmanda con la vos che ‘l robot a buteissa sël feu ël cafè e ‘l lacc.
Rivà an cusin-a, Gechi a s’anseta e a-j ciama al robot che programa a-i fussa për la giornà. An programa, mech për restà ant ël pais, a-i era la possibilità ‘d seguì dovi confereinsi, un-a ansima la stòria dël castel e n’àuta an sl’orìgin dij capeli votivi. Sempi dal pais, la matin a partìa na gira a pe vlongh ël navili e për ij bosch con dë spiegassion dla fàuna e dla flòra.
Che di ch’a l’é ancheu? A-j fà Gechi al robot. Ancheu a l’é merco ij 12 ëd magg, a-j rispond ël robot. Ansoma, un di cme n’àut, a dì Gechi. Pròpi parëj, a conferma ‘l robot.
Gechi as n’anvisava ancora quan che soa granda a-j contava che la generassion dij grand ëd cëlla a l’era stacia l’ùltima ch’a l’ava avjù un travaj. Peu dòp con l’automatisassion ëd queississìa tipo ‘d mësté, dal pù grev al pù linger, ij robot a l’avo ocopà tui j’ampiegh.
Peu sùbit a l’era rivaji la crisi dël travaj, cme la ciamava soa granda. La geint a ca seinsa travaj e stipendi a s-cërava mech la miseria gnì sempi pù gròssa. Ij pòchi përson-i ch’a possedìo j’utiss dla produssion, ij fàbrichi e tuti j’àuti atività, ampiegavo pù mech robot.
Seinsa gnenti da perdi, million ëd përson-i con protesti, prima, e con arviri sempi pù violenti a j’ero maraman riessì a otëgni l’ansidita, Paga ëd Sitadinansa ch’a garantissìa ‘n rédit a tucc, beli seinsa ch’a l’eisso ‘n mësté.
La Paga ëd Sitadinansa a l’era oramai da dovi generassion ch’a l’era intrà an esercissi, ma mech la generassion ëd Gechi a l’era cola che për prima a l’era chërsoa seinsa gnun-a pàur d’arman-i pòvra beli ch’a l’eissa mai travajà.
La scòla a durava për tui fin-a a 16 agn. A-i era pa pù gnun esami, pròpi përquè a-i era gnun-i necessità ‘d formà ‘d travajeur për ël mërcà dl’economìa.
Ansoma a l’era ‘n mond anté che tucc a passavo ‘l teimp an faseind lòn ch’a l’avo pù car, an soagnand lòn ch’a-j anteressava ò … beli mech seinsa fà gnenti.
Gechi a l’ava sërnì për cola matin d’andà fà l’escorsion. Antava trovassi ant la piassa dël comuni ant ij des ori e da lì a sarìo partì për andà prima an colin-a për peu calà e marcià sël pian an costegiand ël navili.
Sùbit ant la piassa, la guida a l’ava ancaminà a spiegà a la comitiva l’orìgin dla vila Valé ch’a l’era stacia ant un teimp passà la ca dël comuni. Peu da dòp l’intrudussion dla Paga ëd Sitadinansa ij consëj comunaj a j’ero stacc abolì. D’antlora la vila a l’era gnoa na biblioteca ch’a cojìa oget e testimoniansi audio-visivi dël teritòri.
Sempi an sla piassa a j’era fin-a la gesia ‘d San Fransesch con sò cioché da la poncia bomboloa e ‘n vegg monumeint dedicà ai përson-i mòrti për dël gueri d’un teimp motobein passà.
Finìa la descrission dij monomeint dla piassa, la guida, un robot fin-a cëlla, a l’ava anvità ij preseint a seguila e tucc ansema a l’avo ancaminassi anvé la fin dij ca anté ch’a smeinsava ël sënté ch’a mnava a Miràuda, anté ch’armanìa n’antica gesia dedicà a la Madòna ‘d Miràuda.
Sempi la guida a descrivìa ij pianti e ij bes-ci ch’as trovavo ‘nt ël bosch traversà dal sënté.
A na bela mira, un matòt ch’a parlava anco nein e compagnà da soa mari, a l’ava facc un crij an indicand con la manin-a anvé na pianta. Soa mama a l’era stacia la prima a capì che ‘l cit a l’ava vist na sghireul. Tuta la combrìcola a s’ava virà a vardà la besc-ëtta con soìi oriji oissi e con ëd brin ëd peil sla poncia.
Dòp na vintëgna ‘d minuti a j’ero rivà an slë spiass dla gesia e s’avo tui fermà për ampess amirà da na banda la bela vista dla pian-a e ij colin-i dël Canvzan con j’Alp an slë sfond, e da l’àuta la pian-a vërsleisa con ij colin-i dël Monfrà an lotanansa.
I s-ceri? A-j fà la guida. Nein tròp teimp andaré da dlà dij montagni e dij colin-i ch’i s-ceri, coj teritòri a j’ero part dë stat difereint, con ij sò termo ch’a dividìo ‘n pòst da l’àut. Sveins ij rusji portà da si confin a rivavo a essi dij gueri con un përfond ëd mòrt. Adess, anveci, tui nui sitadin i soma frej d’un midem ëstat.
Stat facc ëd libertà, prosperità e seinsa pù la tribulassion dël travaj! E sùbit a l’era partì ‘n batiman dal fond dël grop ëd përson-i che ant un nein a l’ava contagià tucc ij preseint.
Gechi fin-a cël a batìa ij man. É si, a l’era pròpi parëj. Pù gnun-i gueri oramai da quan che tuta la Tera a l’era gnoa essi n’ùnich ëstat.
L’ùltima geura ch’a l’era capità a l’era stacia nuclear e ancora adess a-i era veri pòst anté ch’as podìa nein andà an càusa dij radiassion.
Beli mech oltra ‘l fium, ël bosch ch’ancaminava da l’àuta sponda a l’era tut antëmnà e fin da quan ch’a j’ero masnà a-j avo mossà a teinsi bein distant.
Fondà ant ij sò peinsé Gechi a l’ava pa ancorzissi che un pass dòp l’àut a j’ero rivà torna al pais.
La guida robot a l’ava salutaji e fin-a Gechi a l’era tornà ca soa.
An pijand ël viasseul dë sterni ch’a mnava a sò rastel, Gechi a l’ava vardà la fnestra dël sò avzin Djego.
Da veri ch’a sarà ch’i s-cer pù ël Djego, a l’ava peinsà. Mech n’ombra a-j ava smija d’antravoghi da darera ‘l ridò dla fnestra … Bòn, cola seira a j’era la final dla Copa Campion dël balon e antava ch’as dësbrojeissa për ordinà la sëgna che dësnò arzigava dë perdsi la spetàcol ch’a-i sarìa staji prima dla partìa.
Cme sempi prima ‘d tuti ij partìi a j’era ‘l discors dël Pressideint dla Sitadinansa. Ancora na vòta a l’ava fortì l’amportansa dl’avent dij robot ch’a l’avo arlevà la fatiga che për sécoj a l’ava patì l’umanità an càusa dël travaj. Ancheu, oramai, a-i era pù gnun ch’a travajeissa e tut sòn con la gròssa libertà dël Rédit ëd Sitadinansa për tucc.
Ël Govern Mondial, ant la përson-a ‘d sò Pressideint a garantissìa ‘d bon asi e d’amusëssi … Ël Pressideint augurava a tui jë spetator ‘d gòdsi lë spétacol e la final!
Lë spétacol a l’era ancaminà con dij figurant ch’a tramoavo an sjë spali na sfera, ël mond, tra tribulassion e an ëgnisand ësgnacà dal sò peis. J’òmo a rusìo e as davo, fin an rivand a massassi un con l’àut.
Peu a l’improvis a-i era rivà un per ëd robot che l’avo alvà la sfera an liberand ij figurant dal badò e lor sùbit dricc an pe a l’avo podì vardà ‘l cer dël Sol e pijà cossiensa dla blëssa dla natura, asi e pasi.
Finì lë spétacol a podìa smeinsà la partìa.
St’ann la final dla Copa dij Campion a l’era antra la squadra dël Barselon-a e cola dël Mònaco ‘d Baviera.
Ij zoador a j’ero intrà ant ël camp dël fotbal an rivand da sota, d’ant ij dësvistarin. Ògni zoador a tëgnìa për man un matòt ch’a vistissìa la maja dla squadra aversaria.
Rivà ant ël camp ij dovi squadri a s’avo posissionà alineà e a l’avo spicià compòst l’esecossion dl’Inn dla Frelansa, cantà an còr ansema tut lë stadi.
La partìa a l’era ancaminà con ël Mònaco ch’a cmandava ‘l zeu e ‘l balon a l’era për la pù part dël teimp davzin a l’area dël Barselon-a.
Dòp un quart d’ora dal prinsipi, ël Mònaco a l’ava segnà ma beli ch’a l’eissa avù la bala quasi sempi cël, anvé la fin dël prim teimp ël Barselon-a a l’era riessì a paregià con n’assion an contrapé.
Për tele l’interval dla partìa a l’era stacc sia un seguité ‘d reclam ëd prodòt che ‘d video motivassionaj ch’a magnificavo ‘l livel ëd civiltà otagnì, anté che ij përson-i a l’avo pù nein da manca ‘d travajà grassji la Paga ëd Sitadinansa.
Ël second teimp a l’era sùbit partì an tut àuta manera rispet al prim. Ël Barselon-a a mnava ël zeu completameint e ‘l Mònaco a podìa fà pù gnenti d’àut che spicià an sla difensiva.
Ël Mòncao a smijava tut àuta squadra rispet cola dël prim teimp.
Sòn a-j fava peinsà al Gechi che miraco coj ëscandaj sël dòping che ògnintant a-i sortìa fòra a j’ero peu pa tant anveintà: cme ch’a l’era possìbël che j’óndës përson-i che quìndës minuti prima a j’ero padron-i dël camp an ocopand tucc ij përtus, adess a stentavo e a smijavo avëj përdì dël tut sovi fòrsi.
Ël Barselon-a a l’ava tribulà bein pòch për segnà ‘l second gòl dòp gnanca des minuti.
Ij zoador dël Mònaco a riessìo pa antercetà pù gnun passagi e la marela ordinà djë schema dël Barselon-a a-j anlupava cme na còla ch’a-j anciocava gambi e sërvela.
An portand lest la bala vlongh ij carzà lateraji ij sentercampista a rivavo fin an sël fond dël camp për peu passela rasà ‘d tera dinta l’area a j’atacant. An sa manera ël Barselon-a a l’ava segnà sia ‘l ters gòl, ëd pe, che ‘l quart, ëd testa.
Arzultà final: 4 a 1 për ël Barselon-a.
Gechi ch’a tëgnìa për gnun-i dij dovi squadri, a-j ava peu rënchërsì che ‘l Mònaco a l’eissa përdì con në scart dël géner. A fin dij cunt a l’era sempi na final ëd Copa Campion e a sarìa stai mej avëj vist na partìa pù equilibrà.
A l’era andà dòrmi con ës crussi e a l’ava riessì pijà sóin mehc dòp un pòch. ….. Ël Djego a l’era lì ch’a-j parlava ansema, con un bel Sol darera. Ma Gechi a riessìa pa capì què ch’a vrìa diji.
Ij paròli a-j avo ancaminà rivaji con antermitensa seinsa ch’a podeissa samblaji ansema për capini ‘l sust.
“Gechi” “scotmi” “i son ël Djego” “t’am cognòssi?!”
Cola arsura an boca, torna. E gnanca l’eva da beivi davzin. Gechi a s’ava dësvijà con l’ombrìa dël Djego ch’a-j parlava.
…..
Già, ël Djego .. ma anté ch’a l’era finì. As n’anvisava ancora che j’ùltim teimp ch’a ‘l l’ava vist a l’era nërvos. A ‘l l’ava avzinà na seira antërmeint ch’a corìa për ël pais.
“I dev parlati” a j’ava dicc.
“Ma què ch’a j’é Djego?”
“Vein quan ch’at he finì dë cori a ca mia, ch’is pijoma ‘n cafè na vòta”.
Gechi a l’ava peu ancora corì për na vintëgna ‘d minuti an peinsand al Djego. A ‘l l’ava vist stravirà, pù ancora che ij vòti prima. É si, a l’era oramai ‘n pòch che, a dila tuta, ël Djego a smijava cambià. A sortìa pù nein ansema j’àut. A intrava e sortìa lesto d’an ca, anté ch’a tornava quan che oramai a l’era nòcc.
Gechi a s’ava lavà l’ampressa tornà da cori.
Sonà ‘l ciochin dël Djego, prima ch’a-j drobissa a l’ava spicià almeno mech singh minuti.
“intra Gechi, ciao. Scusa se prima it ho fërmà quan ch’at corìi”.
“ma figurti Djego, at he fai bein, parëj i riessoma a parlà na vòta, ch’a l’é ‘n pòch ch’is vogoma pù”
“i but sù ‘l cafè, ansetti pura”
Ël cafè a l’era gnì sù an barbotand e adess Gechi e ‘l Djego a j’ero ansetà un an facia a l’àut.
“Gechi, at n’anvisi dël Bosch anté che dòp a-i é la zòna proibìa, antossìa për l’Ùltima Guera?”
“é si, anté che càusa dij radiassion i podoma nein andà”
“ e bein Gechi. Mi i l’ho andaji”
“ma figurti, mech. A l’é nein possìbël. A l’é dëdlà dël fium e dòp ancora a-i é ‘l Bosch ch’a l’ha zà dij radiassion ch’an përmëttrìo ‘d vivi për pòch”.
“ e mi i l’ho andaji e i son tornà”
“at am piji an bala, dai ..”
E ‘l Djego a l’ava butà sla tàula ‘n fagòt anvlupà an në strass.
“ e solì què ch’a sarìa”
Ël Djego a l’ava dëslvupà lë strass e a l’ava tirà fòra lòn ch’a podìa smijà na cita pianela bëslonga ëd ceràmica. “costa, Gechi a l’é na baterìa”
“na baterìa?”
“é, a l’é lòn ch’a-j serv për deje energìa ai robot” “a son faci ‘d na miscela ‘d còltan e orani. Quan ch’as sipo a vëgno campà via” “e bein mi i l’ho trovà na dëscaria ‘d si baterìi”.
“ma anté ch’at j’he trovà” a-j fà Gechi.
“i-j ho pròpi trovà dòp ël Bosch, an cola ch’i ciamoma ò mej, ch’a l’han mossani ciamà la zòna proibìa”.
“ma ti Gechi, at he ma faji cas che j’é ‘d përson-i ch’i coinsìo e che adess a l’é ‘n pòch ch’a së s-cero pù nein an gir?”
“tipo?”
“tipo l’Alisa, ‘t n’anvisi?”
“cola Alisa?” a-j rispond Gechi “mi ‘m n’anvis ëd gnun-i Alisi”.
Ël Djego a vardava Gechi dricc ant j’euj seinsa capì “ma cme ‘t cognòssi nein l’Alisa?! Ma s’i l’oma facc jë scòli ansema”
Gechi a seguitava a nein capì. L’Alisa? Faci jë scòli ansema?
A l’ava andassni via da ca dël Djego moch për avëj vist ‘l sò amis an col ëstat. E pura ‘l Djego a l’era sempi pro stacc anteligeint. Cme a va a l’era cambià parëj?
Dòp che a l’ava tornaji ‘n meint col episòdi ansema ‘l Djego, Gechi cola nòcc a l’ava tornà tribulà për dòrmi.
A s’ava virà veri vòti prima dë trovà na posission da stà tranquil. Con la testa pogià sël cussin a l’era peu maraman stacc anvlupà dal silensi dla nòcc là fòra.
Adess Gechi as trovava ans cola schëgna dla colin-a d’anté ch’a-j piasìa amirà la coron-a dj’Alp con ël sol ch’a-j calava darera e ambrascava cel e nivli ‘d ross.
Un bò-gròss (picioross) a sàutava da na pianta a l’àuta an fasend balansà soa coa. Na pas përfonda a lë sesìa tuti ij vòti ch’a vardava cola vista quan ch’a fava crébol.
Un son ’d craché ‘d ran-i bati lì davzin e Gechi a l’ava drobì j’euj.
“Bondì Gechi” “ël sol a l’é àut e fòra a l’é na bela giornà”.
Ël robot ëd ca a s’ava sempi cme dësvijà Gechi con manera.
La colassion pronta a spiciava Gechi sla tàula. “ancheu Gechi a-i é la corsa dij bici organisà da la Polisportiva” a-j dì ‘l robot.
Gechi a-j ava sempi piasì cola competission con veri categorìi ‘d coridor a seconda dl’età.
An sortend da ca a s-cera che ant la ca davzin a-i era rivà ‘d geint neuva. “Im presentró peu finìa la corsa” a l’ava peinsà.
La corsa a l’era smeinsà des ori dla matin e a l’era durà fin-a ant ij singh ori dël dòp mesdì.
An torndand da la corsa, fermandsi sël viasseul ch’a mnava ca soa, Gechi a l’era andà salutà ij neuv avzin. A j’ero na cobbia marià da pòch ch’a l’ava trasferissi da n’àuta provinsa con la fomna ch’a spiciava dë catà sò prim matòt.
Gechi cola seira a l’ava nein vòja dë vardà la tele. A l’ava snà con lòn ch’a l’ava preparaji sò robot vernant e, strach, a s’ava sùbit anfilà sota ij coerti.
Beli ch’a fussa tranquil, cme ch’a l’era sò sòlit a l’ava nein pijà sóin sùbit. A l’ava vardà la stansa scuria fin che, maraman, ij sò j’euj a s’avo sërà.
Sota ‘n sol sbërlusent a j’era ‘l Djego lì, ansema cël.
“Gechi, a të më scoti?” “là, dë dlà dël Bosch … a l’é tut antossià. Ma, t’he faji cas?
L’Alisa a l’era malavia e a l’han fala sparì!”
Gechi, adess bein dësvijà, tut sudà ansità ant ël lecc, tut d’un colp as n’anvisava dla seira prima quan che ‘l Djego a l’ava faji voghi cola baterìa, dij radiassion ch’a portava e fin-a dl’Alisa che ‘s n’anvisava pù gnanca da veri ch’a l’era ch’a ‘l la s-cerava pù.
E ij neuv avzin … ant la ca dël Djego. E ‘l Djego anté ch’a l’era finì?
“Gechi, tut bein?” Sò robot ëd ca a l’ava drobì l’uss ëd soa stansa.
“A l’é mech ch’i l’ho sognà brut” a-j rispond Gechi.
“e què ch’at he sognà?”
“i riess pù nein anvisamni” “a l’é pù mech na sensassion anmagonanta ch’i l’ho adòss” “adess lassmi arposà për piasì, ch’i veu torna butami a dòrmi”.
Ë ‘l robot a l’ava sërà la pòrta e parëj Gechi a s’ava torna butà coljà.
Ma Gechi cola nòcc a l’ava pa pù sërà euj. Mila peinsé a lë fastudiavo. A riessìa nein capì … anté ch’a l’era finì ‘l Djego, l’Alisa ch’a-j ësmijava fin-a beli ch’a fussa mai esistìa. Ij neuv avzin che adess a stavo ‘nt la ca dël Djego.
Ël mond, ël sò mond, che fin-a antlora a l’era stacc un pòst tranquil e pasi seinsa sagrin, adess a-j lassava un queicòs ch’a ‘l lë sbaroava.
Rivà la matin, Gechi strach d’avëj nein dormì, a l’ava facc colassion cme sò sòlit e a l’era sortì d’an ca seinsa gnanca scotà ‘l programa dij ricreassion che ‘l robot a-j ava elencà.
A l’ava sùbit pijà la stra ch’a mnava al fium, da bass.
La stra calava an pressa e Gechi seinsa gnanca ancorzissni a l’ava smeinsà a cori, beli ch’a fussa strach, mech ëd fòrsa ëd nerv. Ògnin tant un can d’ant ij rastej dij ca che Gechi a passava, a-j baulava contra. Finìa la calà che dal pais a mnava al fium, ij bosch a lassavo ‘l pòst ai camp. Ij robot campagnin a travajavo seinsa rechià e sò metal a sbërlusava sota ‘l sol.
Ma Gechi a-j fava pa cas. Sò peinsé a j’ero tui concentrà an sij paròli dël Djego.
Soìi tempji a picavo e la boca a l’era oramai sucia, ma ij gambi andavo istess. Un pass dòp l’àut Gechi a l’era rivà fin al fium.
Ël fium a l’era largh e Gechi a l’ava intension dë rivà ‘l Bosch e pù ‘n là ancora, për anvestigà ans lòn ch’a-j ava dicc ël Djego. Mech, cme ch’a podìa fà për passalo?
Ëd passalo an noand Gechi as fidava pa. Tròp fòrta la coreint.
A j’era ‘n ban vlongh la stra ‘d gera ch’a costegiava ‘l fium anté che Gechi ansema ai sò amis andava a zoà da cit.
A l’era ‘n pòst anté ch’andavo esercitassi për tirà al piatel ij cassador e pròpi lì Gechi as n’anvisava che a j’era fin-a quei canòa. Chissà s’a ‘n j’era ancora adess.
Con la càud ch’a fava, Gechi a-j dava sveins na golà a la boracia ch’a s’ava portà ansema. Adess a l’era ‘n po’ pù calm e a stugiava la manera dë passà ‘l fium seinsa fassi voghi.
S’a-i fussa staii dij cassador al tir al piatel, st’ora quì a l’arìa zà divì seinci ma cmessissìa a l’era mej azvinassi con dòcc.
Co’ ‘l pass pù linger ch’a riessìa, Gechi a l’era rivà an vista dël ban e maraman a l’era rivaji sota, an fermandsi pëgni ch’a-j ësmijava dë seinti un rumor. An lontanansa a së s-cerava un robot campagnin ch’a laurava ‘n camp e as sentìa mech ël gargojà dël fium ch’a corìa pròpi lì da bass la riva.
Gechi a varda ‘nt ël ban e ant un canton a s-cera la poncia ‘d na canòa ch’a sortìa da sota na coerta.
A intra, àussa la coerta e a tròva na canòa che a prima vista a smijava essi un bon ëstat. Però gnun rem ò pagaja.
Gechi a possa la canòa fin an sla riva dël fium e quan ch’a l’era mesa dinta ant l’eva e mesa ancora sla tera, a-j monta ëdzora. Con ij brass as possa via da la riva e as seint galegià. Con ij man ch’a fan da rem a pròva a daji n’andi a la canòa. Na sensassion ëd frëgg a-j passa dai man a tut ël còrp. L’eva dël fium a l’era frëggia fin-a quan ch’a fava càud dasà che a rivava zù l’ampressa dai sorziss dij montagni ancora davzin-i e a l’ava anco nein avjù teimp për pijà calor. An passand la sensassion ëd frëgg che Gechi a l’ava provà al prim contat con l’eva dël fium, na brassà dòp l’àuta a l’era riessì a rivà a l’àuta sponda.
Anté ch’a l’ava tocà la sponda, lì la riva a l’era tròp àuta për rampiassi e an possandsi con un baston a l’era riessì rivà con la canòa anté che la riva a l’era ‘n po’ pù bassa. Lì Gechi a l’era calà zù e a l’ava butà ij pe për tera sla sponda.
A l’ava tirà fòra la canòa d’ant l’eva e a ‘l l’ava strusà fin ant un cafass. A l’arìa dovrala peu torna për tornà andrera.
Da sa banda lì dël fium la sensassion che l’òmo a l’eissa anco nein antëmnà la natura a l’era bein fòrta.
Roj e castëggni a s’aussavo grandiosi con dij bion che dovi përson-i a l’arìo nein podì ambrassaji.
La lus a tribulava a trabati da dzora e beli ch’a fussa na giornà ëd sol bein pin, antava costumà j’euj a s-cerà an cola ombrìa.
Se zà fòra dal bosch a j’era ‘n tuf ch’a scognava, sota la mombra dël pianti a l’era pes ancora.
Gechi, an sovandsi ‘l sudor ch’a-j corìa zù ant ël còl, a sercava ‘d capì an che diression a divissa andà. A l’ava ancaminassi an sercand dë teinsi perpendicolar al fium. A beivìa regolar da la boracia, ma con dòcc, për nein arman-i seinsa eva.
Quan ch’as fermava e a scrossìa pù nein con ij sò pass, a podìa seinti ij rumor dël bosch, pù che àut ves d’osej ch’a formavo cme n’armonìa ‘d son e ch’anlupavo, an faseindji dësmantià për un nein ël përquè ch’as trovava lì.
Adess Gechi ‘l fium a ‘l lë s-cerava pù, ma a sërcava cmessissìa dë tëgni la diression ch’a l’ava pijà. An vardand la mostra a l’ava ancorzissni che ‘l mesdì a l’era passà. Un pò ‘d fam a ‘l la seintìa e parëj a l’ava decidì ‘d fërmassi e mangià ij dui panin ch’a s’ava portà da preu ‘nt ël sacapan.
A l’ava trovà pòst d’ansetassi tacà ‘n nos e l’ava mas-cià ij sò panin nervos. Anté ch’a divìa andà? Ël Djego an sóin as n’anvisava ch’a-j ava dicc che “dë dlà dël Bosch a l’é tut antossià”. Ma a cël, lì ‘l bosch a-j ësmijava bel ës-ciass e an saluti.
Con la testa tacà ‘l bion dël nosët, Gechi con j’euj an sù a l’era cme s’a sercheissa na solussion tra ij përtus dij branch. Ma col nos a l’ava dij branch longh e spëss anvé na diression e pù màir e curt da l’àuta.
Gechi an aussandsi an pe a l’ava vardà na pianta e peu n’àuta e peu n’àuta ancora …
Tuti ‘l pianti a l’avo ij branch pù bej anvers la diression dël fium e straficc ant l’àuta. Gechi a l’ava peinsà che se queicòs d’antossià a divissa essji, a divìa trovassi pròpi ant la diression anté che ‘l pianti a j’ero pù rovinà.
A s’ava torna butà an camin, sa vòta con pass pù lest an seguend l’aspet dij branch për orientassi. Un pass dòp l’àut, an pijand la mzura për nein antrapà ant ij branch e ant ij peri për tera, sempi pù lest Gechi a l’ava marcià për un quart d’ora. Peu ‘l pianti a l’avo smeinsà a reirissi fin a sparì dël tut.
Là, a sarà stacc a ‘n singh seint métër d’anté ch’a-i era pù gnun-i pianti, un murajon àut da parà la lus dël sol, che antrameint ancaminava a calà. Gechi a s’avzin-a al murajon con l’impression ch’a divissa essi lì për ampedì a chissessìa da passà da l’àuta banda. Lòn ch’a-i era da l’àuta banda a divìa essi lòn ch’a fava si che ‘l pianti a l’eisso ij branch pù straficc ant la diression dël mur. E chissà ch’a-i fussa fin-a lòn che ‘l Djego a-j ava parlà.
Ël sol oramai as fava sempi pù bass e për Gechi a l’era cer che queississìa ròba a-i fussa stacia dëdlà dël mur, për cël a l’era ampossìbël saveilo.
A podìa pù mech tornà andrera prima ch’a feissa nòcc. Andava bein che ij giornà a j’ero ancora longhi e prima dël top a-i mancava ancora ‘n per d’ori bon-i. A divìo bastà për traussà ‘l fium e dòp a podìa viscà la pila ch’a s’ava portà da preu. Ma ventava bogiassi.
La via për tornà al fium Gechi a riessìa arcognòssla për la trasa ‘d pianà e për ij branchët piegà dla vegetassion anté ch’a l’era passà.
Rivà a la riva dël fium a l’era montà ëd dzora dla canòa e a l’ava vagnà l’àuta sponda sempi and dovrand ij man cme ‘d rem.
Ant ël ban dël tir al paitel a l’era tut midem cme quan ch’a ‘l l’ava lassà.
Con pass ëd corsa Gechi a l’ava pijà la stra ‘d gera vlongh al navili e a l’era rivà a la montà ch’a mnava al pais. Ai primi ca a l’era nòcc oramai e as podìa s-cerà ij lus vischi e ij sàgomi dël përson-i che da dinta a favo ij sò mëstè.
Ant la ca dij neuv avzin na mùsica a së spantiava con n’atmosfera ëd festa.
An drobend la pòrta ‘d soa abitassion, sò robot doméstich a-j dava ‘l bein rivà.
“Bon-a seira Gechi, i sava pa për che ora prontati la sëgna. S’ora quì ‘d sòlit at j’eri zà ca d’ampess”.
“É, at he rason mech ch’i son andà cori e i l’ho facc un gir pù longh dj’àuti vòti”.
Gechi a l’ava snà con lòn che ‘l robot a l’ava preparaji e dòp avëj scotà ‘n pòch ëd mùsica a l’era andà dòrmi beli strach për cola giornà tant longa e greva.
Con la testa sël cussin Gechi a peinsava a lòn ch’a l’avrìa podì essji darera col murajon … e torna adess a l’era lì, mech che adess a ‘l lë s-cerava d’an sl’àut.
Darera cël a podìa voghi la vòta dël bosch che ij pianti a formavo co’ ij sovi mombri e a riessìa rivà fin al fium, là anté ch’a l’ava lassà soa canòa.
Ma davanti a cël, tut neiro, un top seinsa fin a-j ampedissìa ‘d voghi lòn ch’a-i era dëdlà dël mur.
A l’improvis a l’era torna an sò lecc. Ant lë scuri dla nòcc un përtus ëd lus a l’ava ancaminà dròbsi ëdzora ij sò euj e a-j ava smijà tant cme ‘s reu ch’a l’ava pijà forma a ‘l lë surbississa. Trasportà dinta ‘s reu a s’ava seintì sospeis e linger fin che ‘l top a l’era tornà e cël a l’era ansità ans na portron-a. Na lus a s’ava viscà e an facia a cël, dëdlà ‘d na scrivanìa a-i era setà n’àuta përson-a.
“Bondì Gechi, i son conteint ch’at sìi quì”.
Gechi, anciarmà (blocà), a riessìa gnanca a rispondi.
“At sè, a l’é d’ampess ch’it curoma. Nui i-j tëgnoma për tò bon asi.”
“a-i é gnenti ch’a vaja nein, at devi sta tranquil. I soma quì për voghti ‘d përson-a, tra amis. Seint, scota e varda ‘s messagi ch’at ha lassà ‘l Djego, për ti. Adess ël Djego a l’é a ca soa, al pais”. E sùbit a s’ava proietà l’imàgin dël Djego. “ ciao Gechi, anté ch’at è? Sta matin i son passà da ca toa ma i l’ho pa trovati. Quan ch’at torni ciammi, mi e l’Alisa i vroma andà fà na gira vlongh al fium e magara pëscà ‘n pòch. Ciao neh!”.
Gechi a sava nein què dì nè peinsà. Ansi, pù che àut a seguitava a essi paralisà e soa sërvela a l’era anlià”. “at he vist Gechi” a-j fà l’àuta përson-a ant la stansa. “ël Djego at ha sërcà, ma t’ha nein trovà. A veu ch’at vaji ansema cël e l’Alisa për fà na spassigiada. Ma ti at he tròp ampegnà con ij tò peinsé stravis, për podëj andà a dievertiti ansema lor. E tut për colpa ‘d sij sóin brut ch’at fè, seinsa motiv.
Ma Nui, an qualità ‘d Governant Elet, i soma a conossensa dla sitoassion e i soma antervenì për arzòlvla.
A l’é da ‘d generassion ch’i antervenoma për garantivi, a ti e ai tò amis, na vita pasia e seinsa sagrin.
Chi t’ancrëddi ch’a l’abia antrodòt ‘l Rédit ëd Sitadinansa. Sempi Nui për garantivi ‘l livel ‘d vita ch’iv mériti.
Ògnintant queidun dë vjàut a vein fastudià da ‘d brut peinsé, da dùbit seinsa fondament, tant cme che la vita ch’iv garantissoma a fussa nein përfeta. Ma Nui, na generassion dòp l’àuta, i pasioma vòss fastidi. Mi i l’ho ampreindilo da mè pari, che an clonandsi a l’ha generami mi. Ël mè clòne, ch’a l’ha pëgni dess des agn, amprendrà a governavi da mi e da j’àut Governant Elet. E parëj a sarà na generassion dòp l’àuta.
Nui, an fà piasì ancontravi ‘d përson-a për gavevi ij sagrin. A l’é, cme ch’i pòd dì, didàtich, për Nui. Ò pedagògich, s’at ha pù car. Adess, Gechi, tut a tornrà tranquil e seren cme ch’a dev essi. Ës sóin a së sleivrà ant la dësmentia, e ti ‘t tornré ansema ij tò car”. Gechi a-j ava smijà torna ëd gnì linger e sospeis. E peu pù gnenti.
Gechi a s’ava dësvijà con un pòch ëd mal la testa. A l’ava pijà la pastija ch’a l’ava preparà sò robot vernant e l’ava facc colassion cme tui j’àut di. A-i era ‘n messagi për cël. A j’ero ij sò avzin, na cobbia ch’a l’ava coinsì ch’a j’ero zà marià e ch’a stavo lì bein prima che cël as tramoeissa ‘n col pais. A-j ciamavo s’a vrìa andà ansema lor a fà na spassigiada vlongh al fium.
Gechi a l’ava acetà ‘d bon cheur. Ël sol a l’era àut oramai e fòra a l’era na bela giornà.