Pier Luis ëd Barban/Gil Blas e 'l parassita

Gil Blas e 'l parassita

(farsëta dij tèmp andré…)

(Gil Blas l’entra ant in òsto ‘n pòc fòra man, al fond dla contrà, disènd):
GIL: J’évi chijcòs da sèn-a?
Padron dl’òsto: Sima ‘n pòc sprovist, j’oma dj’euv frèsc e dl’erbëti për fé ‘na frità.
GIL: Eh bèn ch’a vaga për la frità…peuri servì-mi dlònc, për piasì, mì feréiva che mangé: al monènt a spet gnun.
(s’anséta e ‘l comensa a posissioné ‘l posadi - An col mèntri aj entra ël parassita)
PARASSITA: Maestro! J’heu savì che voi sévi ël famos Gil Blas de Sartillane, tant contsì e bèn-volù, aj diso che voi séj l’òm pu famos e stimà d’Oviédo, ‘na vera glòria për la nòstra sità; tucc i san dël vòstri competènsi ant o studi dla Filosofìa, e i conòsso dëlcò i vòst sermon an suma l’esistènsa uman-a. Granda e rinomaja l’è la vòstra reputassiòn, nen mac quì da noi, ma an tut ël Pais, an tuta la nassiòn. (Peu as gira vers ël padron dl’òsto)…seu nèn che tipo ‘d ca ch’a l’abia is monsù: giovo e stimà, ma i diso che la sò residènsa a sia l’otava maravija dël mond. (Girà vers Gil) Scusé ël mè traspòrt e la mè sconfinaja amirassiòn ant i vòcc confront, ma voi j’évi nèn idea dla contentëssa che mi a preuv ant is momènt a sté davsìn a la vòstra autorévol person-a. O l’è ‘n gran onor; da fé invidia a tanta gènt.
GIL (tut confus o subìs n’ ”ambrassament” da part d’ is tipo che l’ha mai vist) e alora aj fa a chiel-lì: Monsù ‘l Cavajer mi cherd nen che ‘l mè nòm o sia contsì pi ‘n là che la contrà ‘d Penafòr, al màssim fin-a an via dla “Rosada”!
PA: Come? Voi i disi che sévi pòc contsì? Ma lo sévi che ‘l vòst nòm l’è scrit ant in registr vanda a j’è tucc i nòm dij personagi famos e important dla nòstra region e ‘d tut ël teritòri antorn a Oviedo… për sènt ò sentinquànta milia ò magara ancora ‘d pu. E voi i passi për ina përson-a che l’ha in livel ëd sapiènsa e ‘d prudènsa da superé tucc j’acc. In dì ò l’at, an tuta la Spagna, as parlerà ‘d voi. Nen mac … as dirà che sévi tra i sapiènt pu sapiènt; ancora pu sapiènt che coj dl’antica Grecia che notoriamènt, as dis, che fijsso i pu sapiènt ch’aj sia mai staji ant ël mond.
GIL(tra chiel e chiel): ma che chiel-quì o sia in ëd coj scrocon parassita che aj na j’è bon-bèn an tuti ‘l sità …? Ma nò, më smija in ch’o l’abja la facia onesta.
GIL: Veuri mangé in bocon ansema a mì?
PAR: Av ringràs, sévi tant gentil, ma mi veui nen profité-na. M’ansetreu quì, davzin a voi, mac për fé-vi companìa. Ma dé-vi nen pen-a për mì. O l’è tròp bèl podej sté ansetà davzin a voi, da fianc a la vòstra tant onoràbil përson-a. Na vera fortun-a ch’as ripeterà fòrse mai pu . Son quì con voi, a la vòstra tàula, për fé-vi piasì e tnì con voi in pòca ‘d conversassion: còsa che certamènt a rendrà pu ric ël mè modest livel cultural.
PAR: ( ël parassita-scrocon së sbafa tuta la frità con n’avidità come o l’avéissa mai mangià da almeno ‘na sman-a; a Gil j’arman mac pu da vardé con ‘na certa sorprèisa e tristëssa ël sò piat veuid).
Padron dl’òsto: ( o riva con n’atra frità, e aj càpita la medema séna; o scrocon së sbafa dcò sa sgonda frità e Gil Blas o resta sensa mangé).
Padron dl’òsto: J’avréissa ancora do truti salmonaji, na veuri?... Ma av fas presènt che ‘l cost d’is piat-lì o l’è decisament pu elevà.
GIL: Porté ‘l truti; e preocupé-vi nen dij préssi.
PAR: Ma come? I veuri dì che ‘n piat ëd pès o sia tròp car për ël nòbil Gil Blas? Ma j’évi fòrse intenssion d’ ofèndi?
(o smija che tra ‘l padron ëd l’òsto e ‘l parassita aj sìa ‘na certa intèisa!!)
(aj riva la truta che ovviament a l’è dlònc sbafàja dal Parassita. Gil Blas as contenta ‘d mangé in tòc ëd la coa dël pès, beli che aj fa sgiaj) Inutil dì che ‘l parassita o trica zu ‘na quantità ‘d vin impressionanta e minca tant l’àussa ‘l càlice për beivi a la salùte ëd Gil Blas, ò për ël fortun-i dël pari ëd Gil Blas ò adiritura për ël nòno ëd Gil Blas e peu ël finìs con n’abondanta dòse ëd vin për la mari ëd Gil Blas: “ dòna tant ma tant fortunaja”.
Finì la sen-a, divoraja praticament tuta dal parassita, is-qui a s’àussa an pé e e a vos àuta e stentòrea ël prononssia in discors con in deuit che gnanca i politicant pu consumà i savréisso fé:
PAR: Monsù Gil Blas, mì a son tròp contènt e lusingà dla bon-a acoliènsa che j’évi riservà-mi a la vòstra tàula. A manc-reu nen ëd lodé-vi e fareu presènt a tut ël mond la grandiosa e soagnàja vòstra benevolensa. Ma.. sté atènt, mì veuj févi present in perìcol che voi i peuri ancontré da si part-quì. Vardé: a j’è dij PARASSITA, che i son peu dij vergognos aprofitator, che con la scusa ‘d “taché boton” o magara fé in cit discors, as bito parlé ben ëd voi e treuvo mila qualità ant la vòstra person-a e peu... s’anséto a la vòstra tàula e smangiasso pej dij crin e beivo come dël spogni e vë sbàfo tuta la sen-a e peu as na van e... chi s’è vist, s’è vist! Pijevi guàrdia – Monsù Gil Blas – fé atenssion a sa gènt-lì, i son mac dj’ aprofitator. Mì vlo dig për ël vòst bèn, purtròp aj na j’è in bèl nùmer an gir për Oviedo!
GIL: Ma veramènt…
(Gil Blas a l’ha ancor nen finì la frase che ‘l parassita l’è za sortì da la pòrta da dré)