Neuv Sermon Subalpin/Da dovré e peuj campé?

Da dovré e peuj campé?

Ant l'época dij consum lòn ch'a va pì nen as lo fà pa gnanca pì rangé: as lo campa vìa e as na càta n'àutr. Cost prinsipi val-lo 'dcò për le përson-e? Ancheuj a smija ch'a sia parèj. Lòn ch'a na dis Nosgnor Gesù Crist? Vëdomlo ancheuj quand ch'a parla dël matrimòni e dël divorsi.

"Peui Gesù a l'é andass-ne da lì fin-a al teritori dla Giudea, da l'àutra banda del Giordan. La gent a l'é torna radunasse antorn a chiel, e chiel a-j dotrinava com a fasìa ‘d sòlit. Antlora ij Farisé a son ëvnùit da chiel e, për butelo a la preuva, a l'han ciamaje s'a l'é consentì a n'òm ëd divorsiesse da soa fomna. Ma chiel a l'ha faje cost'àutra domanda: "Cos é-lo che Mosè a l'ha comandave 'd fé?". Lor a l'han dije: "Mosè a përmet a n'òm ëd consegné a soa fomna un document ëd divòrsi e parèj ëd mandela via". E Gesù a l'ha rësponduje: "Mosè a l'ha scrivù costa nòrma për motiv ëd la durëssa 'd vòstr cheur. Ma fin-a dal prinsipi dla creassion, Nosgnor a l'ha fàit n'òm e na fomna. A l'é për lòn che l'òm a chita sò pare e soa mare për butesse ansema a soa fomna, e ij doi a fan un còrp sol. A l'é parèj ch'a son pì nen doi, ma 'n còrp sol.Ëd conseguensa, as peul nen separesse lòn che Nosgnor a l'ha butà ansema. Tornà peui a ca, ii sò dissépoj a l'han faje d'àutre domande a sla question, e Gesù a l'ha dije: "Col ch'a divorsia da soa fomna e ch'as marida con n'àutra, a comët n’adulteri contra la prima. Dl'istessa manera, se la fomna a divorsia da sò marì e ch'as marida con n'àutr, a comët n’adulteri" (March 10:1-11).

Nòstra a l'é 'época dij consumator, l'época dël "dòvra e campa": as rangia squasi pì gnente. A l'é pi nen coma quand ch'as butava dij tacon a 'n vestì s-ciancà o as portavo le scarpe rote dal calié. Soens ancheuj rangé a còsta tròp, a costa men-o caté 'l prodòt neuv. Se cost prinsipi a val con le còse, tanti ancheuj a lo àplico 'dcò a le përson-e, ai rapòrt an tra òm e fomne: "I stago con ti fintant ch'it ëm serve, ch'it ëm pias, e peui, quand ch'it ëm conven-e pì nen pr' un queich motiv, it campo via e im treuvo 'un model' pì neuv e pì bel". A l'é parèj che lòn ch'a l'avìo ciamaje a Gesù ij Farisé a ven ancheuj pròpi a taj: "é-lo consentì a n'òm ëd divorsiesse da soa fomna?", na question ch'a dventa pì ciàira ant la version ëd Maté: "É-lo consentì a n’òm ëd fé divòrsi da soa fomna për dij motiv qualsissìa?”. Lor a consideravo sò dirit, ëstabilì da la Lej ëd Mosé, d'arpudié, ëd "mandé via" la fomna ch'a l'avìo mariala s'a pensavo bin che chila, për lor, a "andasìa pì nen bin", basta ch'a l'avèisso compì le formalità necessarie. A l'era na domanda che, an efet, lor a l'avìo faje "për ciapelo an castagna", "për butelo a la preuva", për vëdde se Gesù, an soa rëspòsta, a l'avèissa rispetà le régole stabilìe da Mosè e da la tradission.

An coj temp-là la pràtica dël divòrsi a l'era pitòst larga, liberal (almanch për l'òm), un pò coma ancheuj ch'as aceta sèmper ëd pì 'l divòrsi sensa sté lì gnanca a vëdde cola ch'a na sìa la rason o la colpa, e ch'a basta acordess-ne. Ël fàit a l'é che, bele s'i l'oma 'd giustificassion pr' un divòrsi ch'a sio lécite, i savoma bin "an nòst cheur" che "a-i é quaicòsa ch'a va nen" ant un divòrsi qualsëssìa, ch'a dovrìa nen capité. An efet, ël progèt inissial ëd Nosgnor për l'òm e fomna, anans ch'a fussa guastà dal pëccà, a l'era la permanensa, la stabilità dël rapòrt ëd mariagi, sò caràter ùnich.

Quand che n'òm e na fomna as buto ansema e as màrio, a venta penseje bin a lòn ch'as fà. A l'ha da esse "la përson-a giusta", cola che Nosgnor a l'ha sernù për ti e ch'at completa e costa relassion a venta coltivela con soen. A l'é për lòn ch'i l'oma bin da preghé Nosgnor ch'an giuta e nen lassesse porté mach dai sentiment dël moment. Ël progèt ëd Nosgnor për la cobia a consist ant ël creé n'unità uman-a e spiritual ch'a dura për tuta la vita, ch'a dà 'd sodisfassion tant ch'i sentoma gnanca lë bzogn a serché d'àutri. A l'é "n'ideal", a l'é vera, ch'a l'é pitòst malfé da realisesse e che për tanti motiv, ël pëccà a guasta, ma ch'a l'ha da esse nòstra aspirassion ferma e costanta.

Dëdnans a 'd rapòrt uman guastà dal pëccà, contut, Nosgnor Dé, për mojen ëd soa lege moral (ch'a l'ha bin dane e che la Bibia a prescriv), an dà ëd "mzure 'd conteniment", ëd "concession", ch'a servo për limité, për ëstopé ij darmagi dij nòstri faliment. Coste "mzure 'd conteniment" a comprendo 'l divòrsi, che Nosgnor a l'aceta, a consent a certe condission. Gesù a contesta pa lòn ch'a l'avìa stabilì Mosè, che për chiel a resta Paròla 'd Nosgnor, ma a fà 'd precisassion contra j'abus ch'a na fasìo 'd cole nòrme. Ël divorsi che Nosgnor an soa lege a acòrda, a-j proved ëd régole për ven-e ancontra a "la durëssa dël cheur" uman, për guerné ij nossent, për garantì ij sò dirit e, con tanta compassion, fin-a për dé a coj ch'as divòrsio la possibilità "d'arfesse na vita", për deje "n'àutra chance" quand ch'a son pentisse 'd sò pëccà an "amprendendend-ne la lession".

L'ideal dël matrimòni - a dis Gesù - coma Nosgnor Dé a l'avìa stabililo dal prinsipi, a deuv resté l'obietiv, ël pont d'orientassion che ij cristian a deuvo miré. A sto riguard a-i é doi estrem da evitesse. Da na banda a-i é la tròpa toleransa ch'a vorìa guerné coj ch'as ciamo "ij dirit" ëd la përson-a a fé tut lòn ch'a-j pias e ch'a l'é còmod e ch'a aceta 'd fé gnanca 'l minim sacrifissi. A l'é l'egoism ëd coj ch'a buto lor medésim e soa "felicità" 'd lor an prim leugh e "tuti j'àutri ch'as rangio". Da l'àutra banda a-i son coj ch'a vorìo forsé an sla gent la conformità a 'd prinsipi teòrich e 'd lege sensa gnun-a compassion për le përson-e e le situassion ch'a vivo. A l'é bin possibil, an ës cas, un divòrsi, ma coma ùltim rimedi, apress d'avèj fàit tut lòn ch'as peul për rangé na situassion ëd soferensa e 'd malasi. Për prinsipi, l'evangel a l'é recùper, varision, arsaniment, riabilitassion, redension. A l'é "rangé" e pa nen (o pa sùbit) "campé via". Gesù a lé nen ëvnùit për condané, ma për salvé; nen për campé giù, ma për buté torna an pé, se possibil (e chiel a peul fé tut lòn che nojàutri i soma nen bon a fé).

An tùit ij cas, ant ël pass ëd l'evangel d'ancheuj, Gesù a denunsia minca n'abus ëd le concession che Dé a l'ha fàit a sò pòpol për ij darmagi causà dal pëccà ai rapòrt uman, e a cissa ij sò a esse 'd përson-e responsabij ch'a l'han da fé tut ël possibil për conformesse a la volontà 'd Nosgnor, ch'a l'é sèmper bon-a e për nòst bin. Con la preghiera e l'angagg përsonal i l'oma da ciameje a Nosgnor ch'an giuta dì për dì për arzòlve ij problema dij rapòrt uman ch'a seurto e ch'a-i na sarà sempre, second la sapiensa ch'a l'ha arvelane an soa Paròla e con ij mojen ch'an buta a disposission për sustnije.

Preghiera

Nosgnor! Tut a l'era bon e a marciava drit quand ch'it l'has creà l'esse uman. L'istess, a son bon-e e giuste le régole 'd vita ch'it l'has sogetane për nòst bin. I arconòsso che 'l pëccà (l'arvira dl'òm a ti e a tote sante lege) a l'ha rovinà e corompù bele che tut. It ringrassio con tut mè cheur che, an Crist, contut, ti 't l'has tirame fòra da la condan-a 'd cola rovin-a e corussion. Ël pëccà a séguita, belavans, condissioné tanta part ëd mia esistensa e soens i falisso e it faso dëspiasì. Pura, toa passiensa anvers ëd mi a l'é granda e it ëm das tò përdon e fin-a 'd neuve ocasion për arfeme na vita quand ij darmagi che mi i na son càusa a fan lasseme dré mach ëd ruin-e. Giutme, it sùplico ant ël compiment ëd tute mie responsabilità, dzurtut cole ch'i l'hai anvers mia famija e con la përson-a ch'it l'has butame dacant. It ringrassio për tute j'arsòrse ch'it l'has butame a disposission për coltivé l'òrt ëd mia vita e për rangé lòn ch'i sgàiro e s-ciapo. It lo ciamo për la mediassion ëd Gesù Crist, mè Signor. Amen.