Lenga piemontèisa/Gramàtica piemontèisa/Morfologìa/Përnòm/Përnòm dimostrativ

Artorn


Përnòm dimostrativ

modifiché

I l'oma vist che sovens j'agetiv dimostrativ a deuvro le partìcole "sì, lì, la, che a seguo 'l sostantiv che l'agetiv a dimostra. Ëdcò për ij përnòm i l'oma sto usagi, ma dal moment che a-i é nen un sostantiv, coste partìcole a seguo 'l përnòm an manera direta. La partìcola, 'd sòlit, a l'é unìa al përnòm con un tratin (e sòn a càpita sempe se 'l përnòm a finiss con consonant).

A l'é natural che vàire còse a propòsit dj'agetiv dimostrativ a valo 'dcò për ij përnòm dimostrativ. A son dividù an doe categorìe: ëd person-a e ëd còsa. I dividoma sti doi grup an doe tàule, seguìe da quàich esempi. I indicoma 'dcò le vos italian-e, giusta për ciairëssa

Arferì a përson-a:

Përnòm dimostrativ
Përnòm italian Singolar mascolin Singolar feminin Plural mascolin Plural feminin
quel, quello, colui col cola coj cole
quello lì, quello là col-lì

col-là,

cola lì,

cola là,

coj-lì

coj-là;

cole lì '

cole là

questo cost

cost-sì

costa

costa-sì

costi

costi-sì

coste

coste-sì

quegli chiel-lì

chiel-là,

chila lì,

chila là,

lor-lì

lor-là

lor-lì

lor-là

questo, costui, codesto col-sì cola sì, ' coj-sì cole sì
questi cost-sì

sto-sì

chiel-sì

costa sì

sta sì

chila sì

costi sì

sti sì

lor-sì

coste sì

ste sì

lor sì

I foma j'esempi sì sota:

  • Am pias nen che chiel-sì a veuja che mi i fasa ste còse.
  • Coj che a rivo a treuvo sarà
  • Lor-là a fan mach ëd fum, mentre cost-sì a travaja da mat.
  • Dì a chièl-lì che a vada a fésse frise
  • Ciama a lor-lì se a veulo intré etc.

As nòta che le espression chièl-lì, chila-lì, lor-lì, etc. a l'han un significà literal che an Italian a sarìa "egli lì, lui lì, lei lì, etc." ma natural che 'l significà ver a l'é nen col. Sovens coste forme a l'han un sens dëspresiativ ò irònich.

Arferì a còsa:


Përnòm dimostrativ arferì a còsa
Përnòm italian Singolar mascolin Singolar feminin Plural mascolin Plural feminin
questo, questo qui (qua) sòn

sossì

cost

cost-sì

sto

sto sì

----- \-----\

----- \-----\

costa

costa sì


sta sì

----- \-----\

----- \-----\

costi

costi sì

sti

sti sì

----- \-----\

----- \-----\

coste

coste sì

ste

ste sì

quello, quello lì (là) lòn

lolà

col-là, col,

-----\-----\

-----\-----\

cola là

cola

-----\-----\

-----\-----\

coj là

-----\-----\

-----\-----\

cole là

cole

codesto lòn

lolì

col-lì,

-----\-----\

-----\-----\

cola lì

-----\-----\

-----\-----\

coj lì

-----\-----\

-----\-----\

cole lì

As nòta che "lolì" e "lolà" as treuvo 'dcò ant la forma "lòn-lì" e "lòn-là". Costa forma a l'é manch corenta ma autertant giusta.

I foma j'esempi sì sota:

  • Lòn che am pias nen a l'é che chiel-sì a veul che mi i fasa sòn.
  • Con an pò'd sosì e 'n pò'd lolà rangioma coj che a rivo.
  • Sòn a smija pì bel che lòn, ma cole ch'it dise ti a van nen bin.
  • Sossì a l'é nen vaire lòn, varda se lolà a va méj.
  • Pija nen sto-sì, che a va nen bin
  • etc.

I notoma che esse nen vàire lòn a l'é na frase idiomàtica piemontèisa che a veul dì "nen esse la solussion" , "nen andé vàire bin".