Lenga piemontèisa/Consèj/Ciamé për nòm
Ciamé për nòm
modifichéËl nòm a l’é n’element variàbil dël dëscors ch’a serv për identifiché na përson-a, na bestia, na còsa. As peul fé na distinsion fra nòm comun, dit ëdcò sostantiv e nòm ëd përson-a, che a soa vira a peulo esse ij nòm ëd batésim opura ij nòm ëd famija o cognòm – ëdcò cost a l’é n’italianism –. Normalment ël nòm a l’ha doi géner: mascolin e feminin, l’istess coma ’nt j’àutre lenghe. Për definì ’l nùmer as fà sèmper arferiment a l’artìcol ch’a l’ha dë ’dnans e soens a la part final. Na diferensa ch’as peul rëscontresse a l’é che a-i é ’d nòm che an italian i-j trovoma al mascolin e an piemontèis nopà a dvento feminin e viceversa. Vorend serché quàich régola ch’a gropa fra ’d lor ij nòm comun, sèmper considerand ch’a-i son j’ecession, as peul pijé an considerassion coste-sì:
- 1) Ij nòm comun ch’a finisso con la «e, è», con la «o» motobin soens a son mascolin. Esempi: ël pare, l’aso, ël cafè, ël bolè, l’ancuso, ël duso.
- 2) Ij nòm comun ch’a finisso con la «a» a son soens feminin. Esempi: la pòrta, la ca, la sumia, l’uva.
- 3) Ij nòm comun ch’a finisso con na consonant o con na vocal acentà a peulo esse sia mascolin che feminin. Esempi: ël pruss, l’asil, la fior, la sal, ël boch, ël pé, ël fré, ël calié, ël farò, ël badò, la pondrà, la frità, ël patanù.
Për lòn ch’a rësguarda ij sostantiv a-i na j’é ch’a l’han nen ij doi géner e a son fiss, për esempi: la cadrega, la sumia (coma cioca), ël pòpol, la trìfola, la scaja, ël pèss, ël piasì, e via fòrt.
Adess, anans d’andé a fiché ’l nas ant le manere për fé ’l feminin dij nòm e ’dcò ’l plural, i vorerìa ciamé, a tuti coj ch’a l’han bon-a veuja, ëd prové a fé na lista ’d sostantiv an fasend la distinsion fra coj mascolin e coj feminin. Se peui ’l gieugh a divert as peulo serché coj che a son feminin an piemontèis e mascolin an italian e ’dcò coj ch’a fan ël contrari.
Da "Piemontèis Ancheuj", Giugn 2024