La Fija dël Rè dj'Arfaj/Capitol 19

by Lord Dunsany

←Capìtol 18

La Fija dël Rè dj'Arfaj Lord Dunsany

Capìtol 20→

La Fija dël Rè dj'Arfaj

Cap. XIX - Dódes vej sensa la màgica

As sà che bin pòche ròbe a ruvo ant un vilage sensa fé bërtavlé la gent. E gnanca pa së lioncòrn, da già che ij tre ch'a l'han vëggulo passé sota 'l ciàir ëd le stèile, a l'han dijlo dlongh a soe famije, e vàire 'd lor-sì a son peui corù fòra a conté a d'àutri la bon-a neuva, sicoma che tute le neuve foravìa a-j chërdìo bon-e neuve a Erl, përchè ch'a fasìo fé 'd ciance e sé ciance a vnisìo a taj a fé passé la sèire, cora che 'l travaj a l'era livrà. Parèj a l'han seguità a ciaciaré dlë lioncòrn për ampéss. Un di o doi apress, drinta a la fòrza 'd Narl, la ciambrèja d'Erl a l'é torna riunisse con le san-e d'idromel dëdnans për dëscute dlë lioncòrn. Cheidun a l'ha argiojine an disenda che Orion a l'era 'n mascon, da già che jë lioncòrn a j'ero 'd bestie anmascà e a vnisìo da dëdlà 'd nòste tère. "Adonch," a l'ha dit un, "chiel a l'é stàit an tère dont a sgògna ch'i na parlo, e a l'é anmascà, tant 'ma a 'l l'é tut lòn ch'a viv belelà." Cheidun a l'é stàit d'acòrdi e a chërdìa che ij sò proget a l'hèisso fàit bon-a riussìa. Contut d'àutri a l'han dit che la bestia a l'era surtìa fòra sota 'l ciàir ëd le stèile, sempe ch'a fussa na bestia, e, d'ëd neuit, chi ch'a l'er-lo bon a dì ch'a fussa dabon në lioncòrn? E un a disìa che sota le stèile a fasìa bin malfé a s-ciairelo e n'àutr a disìa ch'a l'era pa belfé a cognòsse jë lioncòrn. E apress a l'han ancaminà a dëscute dla grossëssa e dla forma 'd sé bestie e 'd tute le legende ch'as contavo 'd lor, e a son pa ruvà pì vzin a butesse d'acòrdi an sla costion se sò Sgnor a l'hèissa o pa daje la cassa a në lioncòrn. Fin a la mira che Narl, a la finitiva, an vëgghenda che për parèj a sarìo pa ruvà a divisé la vrità e chërdenda che s'afé a duvèissa esse butà an ciàir na manera o l'àutra, a l'é alvasse e a l'ha dit ch'a l'era ruvà 'l temp ëd voté. Donca, 'ma ch'a costumavo, a l'han campà 'd cuchije 'd color diferent andrinta d'un còrn ch'as passavo da un a l'àutr, e parèj a l'han votà 'n sla costion ëd lë lioncòrn, coma che Narl a l'avìa dàit avis. A l'é tombaje 'l silensi e Narl a l'é butasse a conté. E a l'é arzultaje ch'a l'avìo divisà ch'a l'era pa staje gnun lioncòrn. Anlora, tùit nèch e arnos, j'òmo dla ciambrèja d'Erl a son ësdasse che ij sò proget d'avèj un mascon tant 'ma sò Sgnor a j'ero falì. A j'ero giumai tùit d'età e sicoma che la speransa ch'a j'ero tacass-je a l'era vantà via, a l'avìo bin pì malfé a butesse torna a studié 'd proget neuv, bin pì tant che cand ch'a l'avìo falo tant temp andaré. Lòn che fé àora, as ciamavo? Coma ruvé a avèj la màgica? Lòn ch'a l'avrìi-lo podù fé lor për tant che 'l mond a s'arcordèissa d'Erl? A j'ero dódes vej sensa la màgica e as na stasìo astà con sò idromel ch'a l'era pa bon a smasì soa malpron. Antërcola, Orion a l'era fòra con ij sò can, arand a cola sòrt ëd gròss ansen formà dal Pais ëd j'Arfaj tant 'ma s'a fussa 'l fluss àut dël mar ch'a bëschièissa l'erba 'd nòsti camp. A l'era andaje da sèira, cand che ij còrn a sonavo sclin për ëmnelo 'mbelelì, e a l'era butasse a speté chiet, an broa 'd coj camp, che jë lioncòrn a travërsèisso cacc ël finage, da già che chiel a-j dasìa giumai pa pì la cassa ai serv. Cand ch'a l'era passà për si camp-lì l'apresmesdì tard, la gent ch'a travajava ant le cassin-e a l'avìo arsonalo 'd bon imor; ma cand che chiel a l'avìa marcià ancó pì a alvant, a l'avìo parlaje viaman pì pòch, fin a la mira che, cora ch'a l'era arambasse al finage e a l'avìa seguità a 'ndé anans, a l'avìo pì nen vardà da soa part e a l'avìo chità chiel e ij can ai sò afé. Ël sol a l'é andàit sota e chiel as na stasìa chiet da para a na cioenda ch'a corìa drita fin-a 'ndrinta dël finage dl'ambrun. Ij can a j'ero tùit un arand a l'àutr sota la cioenda e chiel a jë tnisìa d'euj për nen ch'a bogèisso. Ij colomb a j'ero 'n camin ch'a tornavo a ca sj'erbo 'd nòste tère e dcò jë stronej a volavo an gasojand anvers ij sò ni. Ij còrn dël Pais ëd j'Arfaj a sonavo na mùsica sclin-a e ciàira, carià 'd màgica, ch'a fasìa frissoné l'aria frësca, e tùit ij color ëd le nìvole a l'han pijà a cangé 'd bòt an blan. A l'era giusta col temp dël di che la lus as sëmma e ij color as fan pì sombr, e Orion a l'era mentre a vardé për ës-ciairé na forma bianca e mincenta ch'a surtèissa fòra da 'nt ël finage dl'ambrun. E cola neuit-lì, giusta antant ch'a fasìa sté ciuto 'n can con un sègn ëd la man e che ij camp as fasìo manch bin definì, un gròss lioncòrn bianch a l'é glissà fòra dël finage, ancó an camin a mastié d'alis ëd na qualità mai chërsùa an nòsti camp. A l'é vnùit anans quatr o sinch méter andrinta dle tère cognossùe, na sagma bianca su 'd piòte tut afàit silensiose, a l'é fërmasse coma 'n raj ëd lun-a e a l'é butasse a scoté con avertensa. Orion a l'é nen bogiasse e a l'ha tnù chiet ij can a pro 'd chèich podèj ch'a l'avìa o për na sòrt ëd saviëssa dle bestie. Longh ëd le sinch minute apress, lë lioncòrn a l'ha fàit un pass o doi anans e peui a l'ha pijà a broté j'erbe àute e dosse 'd nòste tère. Dlongh ch'a l'é bogiasse, a l'é ruvane d'àutri travers ël finage bleu fonz ëd l'ambrun, e 'd bòt an blan a l'é stajne sinch ch'a pasturavo 'mbelelà. Contut Orion a l'é ancó stàit frem con ij sò can e a l'ha spetà.

A bel pòch jë lioncòrn a son ëslontanasse dal finage, tirà viaman pì andrinta 'd nòsti camp dal foson ëd j'erbe drùe che tùit sinch a brotavo ant la caciura dla sèira. Se 'n can a baulava, bele se 'n gal a cantava an tardansa, a aussavo tùit ëdlongh soe orije e a stasìo parèj vaitos, e a l'avìo pa 'l cheur d'arzighesse d'andé tròp leugn, përchè ch'as fiusavo 'd gnente ant le tère dj'òmo.

Contut, a la fin, col ch'a l'avìa travërsà për prim la finansa dl'ambrun a l'é pro slontanasse da sò pais anmascà për che Orion a fussa bon a piassesse trames la bestia e 'l finage; e giusta lòn a l'ha fàit an frandandse anans, e ij can a l'han ëtnuje dapress. Se Orion a l'hèissa pijà la cassa tant 'ma 'n gieu, s'a l'hèissa mach falo da në sghiribiss a noneus, e pa da la grinor përfonda për l'art ëd la cassa che mach ij cassador a cognòsso, a sarìa 'ncapitaje un bel ambreuj, da già che ij can a l'avrìo daje dapress a jë lioncòrn ij pì vzin, ch'a sarìo passà torna d'amblé travers la finansa e a sarìo scapaje. E se ij can a fusso andaje daré, a l'avrìa përduje, e tut ël travaj ëd col di a sarìa stàit ësgairà. Ma Orion a l'ha possà ij can a core apress al lioncòrn ël pì leugn da la finansa, pijandse sempe bin varda che gnun can a-j dèissa la cassa a j'àutri. Mach un a l'é asarasse a felo, ma 'l foèt d'Orion a l'é stait pì lest. Parèj a l'ha tajà fòra soa pijàita da trimé torna 'ndaré 'nvers ca e ij can për la sconda vira a son butasse a dé dapress a në lioncòrn an baulanda fòrt. Dlongh che lë lioncòrn a l'ha sentù ij can e a l'é sdasse, da n'uciada lesta, ch'a pudìa pa pì foresse 'ndrinta 'd sò pais anciarmà, a l'é frandasse anans ëd crèp con un colp ëd soe piòte daré e a l'ha pijà a core 'ma na sajëtta për nòsti camp. Cand ch'a ruvava a na cioenda, a dasìa gnanca sègn ch'as parièissa a sauté, ma a smijava ch'a sghijèissa ansim a si antrap scasi sensa bogé ij mùscoj e a seguitava a galopé pen-a ch'a tornava toché l'erba. Ant ël prim ìmpit, ij can a l'han avantagià motobin Orion, e sòn a l'ha daje a chiel l'apàir d'antravé lë lioncòrn tuta vòta ch'a provava a viré për intré an sò pais anmascà. E minca vira che la bestia a fasìa sòn, chiel a së vzinava torna ai sò can. La tersa vira che Orion a l'é butasse an mes, lë lioncòrn a l'é slansasse via drit an ëslontanandse da la finansa e seguitand a core su nòsti camp. Ël baulé dij can a l'é spantiasse për la caciura dla sèira tant 'ma, travers un lagh pasi, na ligna longa 'd fronziura a jë stà dapress a cheidun ch'a noa stërmà sota fior d'eva. Con sò galopé drit, lë lioncòrn a l'ha avantagià tant ij can, che da lì nen vàire Orion a l'ha mach pì s-ciairalo motobin daleugn: na macia bianca ch'a bogiava arlongh ëd la còsta ant lë scalambrum. Peui la bestia a l'é ruvà an cò dla val e a l'é stërmasse a la vista. Contut, col përfum fòrt e foravìa, ch'a-j fasìa stra ai can tant 'ma na mùsica, a l'era ancó bin ciàir an sl'erba e lor a son mai fërmasse nì a l'han bëstandà, fòra che 'n moment arand a le dòire. Ma bele dcò lì sò anast a dëssernìa l'odor anmascà dnans che Orion a ruvèissa a deje na man. Damentre che la cassa a 'ndasìa anans, la lus dël di as sëmmava e 'l cel a l'é pariasse a la vnùa dle stèile. Un-a o doe stèile a l'han fàit babòja e na ceja a l'é aussasse da 'n sle dòire e a l'é spantiasse tuta bianca për ij camp fin-a a la mira ch'a l'avrìo pa vëggù lë lioncòrn bele s'a l'hèisso avulo lì dëdnans a lor. Ëdcò j'erbo a smijava ch'a durmèisso. A son passà arand a 'd cite ca, solenghe, grandìe da j'orm, rajà da 'd cioende àute d'if da coj ch'a ròlo ant ij camp; ëd ca che Orion a l'avìa mai vëggù nì cognossù fin a tant che la corsa a l'òrba 'd së lioncòrn a l'ha falo passé d'ancàpit dëdnans a coj uss. Ij can da vardia a l'han giapà cand ch'a son passà e a l'han seguità a giapé ancó ampéss, da già che col odor anmascà ant l'aria e l'ìmpit e le vos ëd la muda, a-j disìo che cheicòs dë stravis a l'era mentre. Al bel prim a baulavo përchè ch'a vorìo pijé part a lòn ch'a-i ëvnisìa e apress për tant buté ij sò padron an sj'avis su s'ancadiment dròlo. E sò baulé a l'é ancó andàit anans për un bel péss longh ëd la sèira. Cand ch'a son passà arand a na cita ca 'ndrinta 'd na boschin-a 'd ronze veje, ëd bòt an blan a l'é durvisse na pòrta e na fomna a l'é fasse an sl'uss a vardeje. A duvìa avèj ës-ciairà mach ëd forme grise, contut Orion, an corend, a l'ha vëggù tut ël bërlusor ëd la ca e la lus giàuna ch'a dësbordava fòra ant la frèid. Col tëbbior alégher a l'ha arfestialo e a l'avrìa pijà volonté na frisa d'arlass drinta a col meisin costruì da l'òm an mes a coj camp bandonà, ma ij can a l'han tirà anans e chiel a l'é andaje dapress. Chi ch'a vivìa an cole ca a l'ha sentù tùit si braj-lì passeje aranda e peui ëslontanesse, tant 'ma 'l son ëd na tromba dont j'arson a van ësmortesse trames ai brich ij pì leugn.

Na volp a l'ha sentuje ruvé e a l'é stass-ne frëmma a scoté. Peui a l'ha nufià l'odor ëd lë lioncòrn e tut a l'é stàit ciàir: a savìa dal përfum anmascà ch'a l'era cheicòs ch'a vnisìa da 'nt ël Pais ëd j'Arfaj. Nopà che ij bèro, cand ch'a l'han nufià l'odor, a son ësbaruvasse e a l'han corù tùit ambaronà ansema fin ch'a l'han avù fià. Ël cabial a l'é dësvijasse an fasenda l'arbit, a l'ha beicà ansugnochì e a l'ha fàit dë squasi, ma lë lioncòrn a l'é passaje travers e a l'é corù via, tant 'ma n'òra përfumà 'd reuse ch'a sraja fòra dij giardin ëd na comba e ch'as fora ant le stra 'd na sità an glissanda travers ël tràfich ës-ciorgnient e dlongh a vanta via.

Da lì nen vàire, tute le stèile a son surtìe fòra e a l'han vardà coj camp chiet che travers a-i passava col cors ëd cassa con soa argiojissansa, tant 'ma në s-ciòp impitos ëd vita ch'a arfendìa la seugn e 'l silensi. Àora lë lioncòrn, bele ch'a fussa fòra dle viste, a vagnava pa pì na frisa cand ch'a sautava dëdlà 'd na cioenda. Al bel prim a përdìa nen pì dë slans a minca na bussonà che lòn ch'a na perd n'osel a travërsé na nìvola, tramenté che ij gròss can a tribulavo 'ma tut a passé për ij sapej ch'a j'ero bon a trové o as cogiavo an s'un fianch e as rabastavo fòra da sota an torzendse trames ai branch. Contut ore lë lioncòrn a butava ansema j'energìe con pì dë sfòrs a minca na cioenda e dle vire a trucava ij cò dle bussonà e a s'antrapava. A galopava dcò pì pian, përchè che na corsa parija gnun lioncòrn a l'avìa mai fala ant la caciura fonza dël Pais ëd j'Arfaj. Cheicòs a-j disìa ai can ëstrach ch'a j'ero an camin a vziness-je e as sentìa na gòj neuva an soa vos.

A l'han dëstravërsà ancó dontrè bussonà scure e peui a l'é parass-je dëdnans un bòsch nèir. Cand che lë lioncòrn a l'é intrà ant ël bòsch, a sentìa già bin ësclin ant j'orije 'l baulé dij can. Na cobia 'd volp a l'han ës-ciairalo ch'a 'ndasìa anans pian e a son coruje arand për vèje lòn ch'a pudìa vnije a la creatura anmascà ch'a ruvava straca parèj da 'nt ël Pais ëd j'Arfaj. A-j corìo ansema un-a për banda an ëtnisenda 'l pass mineuj ëd lë lioncòrn e a l'avìo pa por dij can, bele ch'a na sentèisso ij braj, sicoma che cheidun ch'a jë stèissa dapress a col odor màgich a sarìa pa fasse dëstorné da gnente dë sta Tèra. Parèj lë lioncòrn a 'ndasìa anans a malasi për ël bòsch, compagnà da le volp ch'a l'han seguità a vardelo chëriose tut ël temp.

Ëdcò ij can a son intrà 'nt ël bòsch e le gròsse roj a strunìo da soa vos. Orion a-j andasìa apress con na lestëssa costanta ch'a pudìa pro vnije da la sëppa djë Sgnor d'Erl, ma ch'a l'avìa dcò belfé ruveje da dëdlà dël finage dël Pais ëd j'Arfaj. Ël top dël bòsch a l'era spèss, ma chiel a jë stasìa daré al baulé dij can e lor a l'avìo pa da manca dë s-ciaireje con col odor ëstravis ch'a-j mostrava la stra. A l'han mai bëstandà a tnì dapress a 's përfum e a 'ndasìo anans sigur a lë scalabrum coma sota 'l ciàir ëd le stèile. A l'era pa coma na cassa a la volp o a 'n serv, da già che an col cas n'àutra volp a pudìa crosié la stra 'd sa volp, o 'n serv a pudìa miraco passé trames a në strop ëd serv mas-cc e fumele; fin-a 'n trop ëd bèro a l'avrìa podù lassé antërdoà 'd can an crosianda la tra che lor a-j andasìo dapress. Ma së lioncòrn a l'era l'ùnica creadura anmascà ch'a-i era ant le tère cognossùe cola neuit e sò odor a stasìa ampéss an sl'erba e a pudìa pa mës-cesse con d'àutri: un sentor aùss e ponciù 'd mascheugn trames a le ròbe 'd tùit ij di. A l'han daje la cassa për tut ël bòsch e giù për na comba e le doe volp a l'han seguità a steje aranda e a beichelo. Chiel as bogiava con precaussion an sle piòte an caland arlongh ëd la còsta, tant 'ma se sò pèis a-j fèissa mal a marcé giù për ël pendiss, bele parèj soa anlura a l'era tant lesta 'ma cola dij can. Peui a l'é andàit për un cit tòch arlongh ëd la còsta dla comba e cand ch'a l'é ruvà al fond, a l'é virasse a soa mancin-a, ma parèj ij can a son fasse ancó pì aranda. Anlora a l'é virasse 'nvers ël pendiss ëd front. A sa mira a pudìa pa pì stërmé soa strachità, bele ch'a sia lòn che le bestie sërvaje a scondo fin-a ant un. A tribulava a minca pass tant 'ma se le piòte a l'hèisso giumai fòrt malfé a rese sò còrp. Orion a l'ha s-ciairalo da la còsta an facia. Cand che lë lioncòrn a l'é ruvà an cò dla còsta, ij can a j'ero già vzin daré 'd chiel, e parèj a l'é virasse an foëttanda tut dantorn con sò ùnich gròss còrn e a l'é butasse lì frem a fronteje con un fé mnassos. Ij can a l'han saralo an mes an bauland, ma 'l còrn a virava e a së sbassava con na lestëssa tant eleganta che gnun can a l'era bon a angrinfelo. A comprendìo d'esse an camin a buté la pel an s'un baston e, bele ch'a l'hèisso maitass ëd sauteje a còl, a dasìo tutun andaré dëdnans a col còrn ësludiant. Peui a l'é ruvaje Orion con sò arch, ma a l'ha pa vorsù tireje, miraco përchè ch'a l'avìa malfé a slansé na sajëtta sensa arzigh dëdlà dla muda dij can o miraco an càusa a 'n sentiment ëd la sòrt ch'i l'oma dcò al di d'ancheuj e ch'a l'é pa neuv ëd pianta, visadì ch'a sarìa pa stàit onest con lë lioncòrn. A l'ha donca dësfodrà na spa veja ch'a-j pendìa a la sentura, a l'é fasse anans an passanda trames a soe bestie e a l'ha brivà 'l còrn mortal. Lë lioncòrn a l'ha gombà 'l còl an virand ël còrn anvers Orion e, bele ch'a fussa tant fatigà, a l'avìa 'ncó 'n vigor gròss ant ël còl membrassù për porté ij crèp ch'a vorìa, e Orion a tribulava 'ma tut a pareje. Ël fieul a l'ha pontà a la gòrza dlë lioncòrn, ma 'l gròss còrn a l'ha campaje la spa da na banda e a l'é slansass-je torna ancontra. Chiel a l'ha parà 'l colp con tut ël pèis ëd sò brass e a l'ha schivialo mach për dontrè sentim. A l'ha torna mirà a la gòrza dla bestia, ma lë lioncòrn a l'ha parà la possa dla spa scasi con dëspresi. Vàire e vàire vire 'l gròss lioncòrn bianch a l'ha pontà drit al cheur d'Orion an ëvnisend anans e possand Orion andaré. Col còl elegant cinà 'nvers ël bass, con sò arch bianch ëd mùscoj potent ch'a fasìa viré për aria 'l còrn mortal, a 'ncaminava a fatighé viaman ëd pì 'l brass d'Orion. Ël prinsi a l'ha lansà n'àutr assàut, ma a l'ha torna falì, e al ciàir ëd le stèile a l'ha vëggù pa mach l'arch ësbaruvant e tut bianch dël còl dëdnans a chiel, ma dcò 'n bërlusor malegn drinta a l'euj ëd lë lioncòrn, ch'a l'ha faje comprende ch'a sarìa pa pì stàit al cas dë schivié ij sò crèp potent. Ma giusta antlora un dij can a l'é riessù a 'ngrinfelo dëdnans a la spala drita. Dlongh, ëdcò vàire d'àutri a son sautaje a còl an ambrancandlo mincaun a na serta mira, parèj ch'a smijavo a na gusaja ch'a bogiava e a possava a l'asar. Orion a l'ha chità 'd deje a còl, da già che vàire can a j'ero butasse antra chiel e la gòrza 'd sò dzanemis. Da lë lioncòrn a vnisìo 'd gem afros, ëd son ëd na sòrt ch'a së scoto mai ant le tère cognossùe. Ma da lì pa vàire a l'é pì nen ëstaje gnun armor, fòra dël raugné fonz dij can ch'a rusavo sla carcassa stravisa damentre ch'as raviolavo 'ndrinta dël sangh anmascà.