La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Re/Introdussion

Introdussion ai lìber dij Rè

Ij doi lìber dij Rè a presento, a truch e branca, la stòria d'Israel ant ël temp ëd la monarchìa. A comprendo 'l perìod ch'a va da la vejëssa 'd David (apopré 970 a. C.) fin-a a la deportassion an Babilònia (587 a. C.). Ël prim lìber as doverta an sla dëscrission dij darié dì 'd David (1-2). Anans ëd meuire David as acerta che sò sucessor a sia Salomon che, coma ch'a riva al tròno, as dédica dzurtut a l'organissasion aministrativa dël regn e a la costrussion dël palass real e dël templ (3-11). Cand che Salomon a meuir (933 a. C.) sò regn a së s-ciapa an doi: la casà 'd David as ten ël govern dël teritòri dla Giudea, a meridion, mentre che tut ël setentrion a dventa 'n regn separà, ciamà 'l regn d'Israel (12-14). Ës lìber a conta la stòria paralela dij doi regn, che cheivòta a son d'aleà, e d'àutre vire an guèra l'un con l'àutr (15-22), fin-a a la metà dël sécol ch'a fà neuv (15-22).

Ël protagonista dij capitoj darié a l'é 'l profeta Elìa. Lòn ch'a dzurtut a frapa coj ch'a leso ij lìber dij Rè a l'é 'l carater religios dla conta. A l'autor a-j sta a cheur l'armarché se costi rè a l'abio o nò fàita la volontà arvelà 'd Nosgnor (ch'as vëdda pr' esempi 1:11-13; 12:26-32; 14:22-24; 15:3,11-16; etc.). La colpa pì greva ch'a l'é arprocià ai rè ch'a son nen fedej, a l'é la divossion ch'a rivo d'avèj për ëd divinità pagan-e, na còsa ch'a l'é soens ciamà "ël peccà 'd Geroboam" (ch'as vëdda, pr' esempi 1 Rè 12:34; 14:16; 15:30 etc.). A l'é pròpi për motiv ëd comportament parèj che 'l lìber a dà soa valutassion ëd minca 'n rè, e la croa dël regn d'Israel (ch'a l'é 'l sugèt dlë scond lìber) a l'é considerà 'n castigh divin.

Lë scond lìber dij Re a l'é la continassion dël prim, dont a pòrta l'istess tìtol. A l'origin ij doi liber a formavo n'euvra sola che, për motiv pratich a l'é stàita spartìa an doi. Mentre che 'l prim lìber a trata dle vicende dla monarchìa d'Israel da la fin dël regn ëd David fin a la metà dël sécol ch'a fà neuv a. C. le scond a séguita con la narrasion dij doi regn divis fin a soa croa. La prima part dlë scond liber (capìtoj 1-17) a porta 'l letor fin a la ruin-a dël regn d'Israel, mal governà da 'd rè ch'a j'ero nen fidej a Dé. A l'é për lòn che Dé a përmèt che Salmanasar, rè d'Assiria as fassa padron ëd la sità 'd Samarìa, capital ël regn dël nòrd, apopré dël 721 a. C. e che tanti dij sò abitant a sio deportà. Motobin ëd capìtoj a son dominà da la figura dël profeta Elisé, dissèpol e sucessor d'Elìa (capitoj 2-13)- La sconda part (capìtoj 18-25) a tira nòstra atension ai 1230 agn che 'l regn ëd giuda a dzorviv da sol, fin-a a cand Nebucadesar, rè 'd Babilònia, ch'as pija Gerusalem dël 587 a. C., a dësbla 'l templ e a depòrta la pì granda part dla populassion ëd Giuda (capìtol 25).

Për ëscrive ij lìber dij Rè a son dovrà 'd materiaj divers. Cheidun-a 'd coste sorgiss a son ëdcò mensionà: la Stòria 'd Salomon, la Stòria dij Rè dla Giudea, la Stòria dij rè d'Israel (coste sorgiss ancheuj as treuvo pì nen). Le ideje pì 'd pèis ch'i-i trovoma a smijo a cole dël Deuteronòmi e vàire espression a son idèntiche. A l'é për motiv ëd coste smijanse che as pensa che ij lìber dij Rè a sio stàit butà ansema ant la midéma curnis ëstòrica.

Schema

Prim lìber

Ij darié dì 'd Dàvid (1:1-2:12)
Ël regn ëd Salomon (2:13-11:43)
Storia dij regn d’Israel e 'd Giudea (1:1-16:34)
Ël profeta Elìa e 'l regn d'Israel (17:1-22:54).

Second lìber

Ël profeta Elìa e 'l rè Acasìa (1:1-18)
Ij doi regn ant 'época dël profeta Elisé (2:1-13:24)
Da la mòrt dì'Elisé a la fin dël regn d'Israel (14:1-17:41)
Da la fin dël regn d'Israel a la croa dël regn ëd Giuda (18:1-25:30).