La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Proverbi/Proverbi 13

←Proverbi 12

La Bibia piemontèisa Provèrbi

Proverbi 14→

Provèrbi

La Bìbia piemontèisa - Proverbi 13

13

¹Ël fieul ëd sust a scota ij consèj ëd sò pare, ma lë svantà a veul pa esse rasonà^[1].

²L'òm giust a gusta ij frut ëd soe paròle ma ij pérfid^[2] a vivo 'd violensa.

³Contròla toa lenga e it daras protession a toa vita; col ch’a parla da sfrandà as pronta soa ruin-a midema.

⁴L'aptit dël fagnan^[3] a l'é sensa fond, ma a oten nen, ma l'aptit ëd coj ch’a travajo ‘d bon-a veuja a sarà sodisfàit an abondansa.

⁵Ël giust a detesta^[4] lòn ch’a l’é fàuss, ma a l’é l’émpi ch’a ‘mbreuja e a dzonora^[5].

⁶La giustissia a dà protession a l'onest, ma, l’empietà a sversa ‘l pecador.

⁷A-i é cheidun ch'a pretend d'esse rich^[6] e a l'ha gnente; n'àutr a fà visa d'esse pòver e a possed ëd richësse gròsse.

⁸Na përson-a ch’a l’ha ‘d sòld a peul dësangagesse^[7], ma ‘l pòver a l’ha gnun problema ‘d cola sòrt-lì.

⁹Lus ëd dritura a splendriss^[8] ai giust, ma la lampia dij gram as dëstisrà.

¹⁰L'orgheuj a pòrta 'd ruse, ma la sapiensa a l'é 'd col ch'as lassa consijé da bin.

¹¹Richëssa vagnà  lesta a svaniss ant un nen: mach col ch'ambaron-a pian pianòt a ven rich.

¹²La speransa rimandà pa a fà seufre l’ànima, ma 'n desideri adempì a l’é tanme l’erbo dla vita ch’a da gòj.

¹³Col ch’a meprìsa la scòla dël savi^[9] a andrà an ruin-a, ma col ch'a në guerna ij precèt a sarà 'rcompensà.

¹⁴J'istrussion dij savi a son n'adoss për vive, a l’é tanme schiné cheidun da na tràpola mortal.

¹⁵Bon sens a procura rispèt e favor, ma 'l vieul dij përvers a pòrta a la dëstrussion.

¹⁶A l’é la conossensa ch’a guida la përson-a ch’as dis furba, nopà, col ch'a l'é sensa sust a fà mach vëdde soa gnoransa.

¹⁷Un mëssagé pa afidàbil a tomberà an dësgràssia, ma ‘n nunsi fidà a l'é parèj ëd na meisin-a.

¹⁸Povërtà e onta a col ch'a veul pa 'd consèj, onor e rispèt a chi ch'a scota ij rimpròcc.

¹⁹Ij desideri realisà a dan na gròssa sodisfassion për l'ànima, mach ij fòj a veulo pa schiné ëd pianta 'l mal.

²⁰¹A chi ch’a-j pias companiesse con ëd gent savia a-j chërs la saviëssa, ma la companìa dij fòj a lo farà finì mal.

²¹Ël maleur a përsèguita ij pecador, ma l'arcompensa dij giust a l'é pas e bin.

²²Na brava përson-a a lass-rà l'ardità ai sò fieuj e ai sò novod, ma la richëssa dël pecador a sarà ‘l giust ch’a la ciaprà.

²³Ij camp dij pòver a dan ëd mangé bondos, ma s’a manca la giustissia lòn ch’a podrìo bin avèj a l’é gavaje.

²⁴Chi ch'a deuvra pa 'l baròt a l'ha an ghignon sò fieul, ma col a-j veul bin as pressa a dissiplinelo.

²⁵Ij giust a l'han pro da mangé për sodisfesse, nopà la pansa dij gram a l'é veuida.

Nòte

1. Ël TM a les:  "Un fieul savi, dissiplin-a d'un pare". Nopà 'd מוּסָר (mussar, "dissiplin-a"), a-i é chi a l'ha proponù 'd lese sta paròla: מְיֻסַּר (miussar, "ch'as lassa dissipliné"). LXX, manoscrit medievaj e sirìach a leso יִשְׁמַע (jishmaʿ) "un fieul savi a scota / a ubidiss a sò pare".
2. O “malegn”. Ebràich: ''Ël desideri dël traditor. Ël verb בָּגַד (bagad), ambelessì a l'é partissipi e a veul dì “agì con tradiment o malissia, con ipocrisìa o tradiment.”
3. Ël contrast a l'é an tra "ànima (= aptit) dël pìgher" (נַפְשׁוֹ עָצֵל, nafsho ʿatsel) e l' "ànima (= desideri, anvìa) dël diligent" (נֶפֶשׁ חָרֻצִים, nefesh carutsim).
4. Ebràich: "a odierà". Ël verb שָׂנֵא (''sane'', an santor, avèj ghignon "שנאה sinàh: odié") a podrìa esprime na serie 'd sentiment d' antipatìa o soe amplicassion . La conotassion për lòn a podrìa esse: arfiudé, arpossé”.
5. Ebràich: "Agì con ónta e vergognesse." Ël verb בָּאַשׁ (baʾash) a la létera a vorerìa dì: ''spussé, pëtté"(ad esempi, Surtìa 5:21; Qoelet 10: 1) e an sens figurà" agì an manera ontosa ".
6. La coniugassion riflessiva e 'ntensiva Hitpael ëd עָשַׁר (ʿashar, “esse rich”) a veul dì “ pretende d'esse rich”. Ambelessì l'Hitpael a veul dì manifesté o presentesse për pì ëd lòn che un a l'é, blaghé.
7. Com a mostra   la paròla "riscat, dësangagg" (כֹּפֶר, còfer), ij rich a peulo esse sequestrà, ricatà e rapinà. Ma 'l pòver a-i dà pa da ment al  ricat: a l'ha nen ëd sòld da paghé o caté coj ch'a lo craso.
8. Ël verb יִשְׂמָח (ismach) ëd nòrma a ven tradovù: “për fé content; argiojì ". Ma con" lus "come soget, a l'ha la conotassion" bërluse con lus".
9. O “për ij comandament”.