La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Geremia/Introdussion

Introdussion a Geremìa

L’atività dël profeta Geremìa a 'ncamin-a dël 627 a. C. e a finiss apress dël 587 a. C. (ch’as vëdda 1:2-3) an Egit (ch’as vëdda ij capìtoj 43-44), anté ch’a l’é probabil che ‘l profeta a sìa mortie. An sò lìber i trovoma motobin ëd notìssie a propòsit ëd soe atività dal 609 al 587 a. C.

Costi vint agn a l’ero motobin amportant për la vita dël pòpol ebràich. Ël pcit regn ëd Giuda, ciapà ‘ndrinta coma ch’a l’era ant ël gieugh ëd le grande potense (Egit, Assìria, Babilònia) a l’era finì për esse crasà dal vincitor Nabucodenesar, rè ‘d Babilònia. Sto-sì a l’avìa conquistà Gerusalem na prima vira dël 597 a. C. A l’avìa lassà antrega la sità, ma a l’avìa fàit deporté ‘l re Jehoiachim e vàire përson-e qualificà. Apress des agn, Nabucodenesar a l’era artornà a Gerusalem për castijé n’arvira dël neuv rè Sedecia. Costa vira a l’avìa dësblà la sità e ‘l templi ‘d Nosgnor e deportà a Babilònia na part ëd la populassion supèrstite, ansema al rè Sedecia. Ant ël teritori ‘d Giuda a l’ero restà mach la gent pì pòvra, dësfrutà e maltratà da bande ‘d soldà che da la carnefissin-a a l’ero scapaie.

A l’é ant la cornis ëd coste vicende stòriche che l’atività dël profeta Geremìa as anseriss. Chiel a l’avìa arseivù da Dé la comission ëd dëspieghé a la gent ëd sò temp la significassion ëd la tragedia ch’a vivìo. Ant un prim moment ël profeta a spera ‘d podèj convince sò pòpol a schivié ‘l disaster ëd la nassion. Parèj as buta contra ‘d rè, ëd cap, dl’opinion pùblica, e a lo fa nen përchè a l’avrìa vagnane an na chèich manera, ma për fidelità a la mission arseivùa da Dé, che chiel sempe a j’ubidiss, malgré le dificoltà ch’a l’ha, drinta e fòra ‘d chiel, e ch’as manifesto an soe complente adressà a Dé, an passà ciamà “confession” (cfr. p. es. 11:18-12:6; 15:10-21; 17:14-18; 18:18-23; 20:7-18).

Tutun, l’ora che ‘l disaster as arleva inevitabil, ël profeta a fortiss la necessità d’aceté la predominansa dij Babilonèis. Për sossì a l’é acusà ‘d dësfaitism e tradiment. Chiel, contut, a vorìa bin a sò pòpol e a consijava la sogession përchè ch’a-j vëddìa l’ubidiensa ai progèt ëd Nosgnor. Ël disastr ëd la nassion e l’arfùd ch’a fasìo ‘d soa predicassion a-j fan comprende che ‘n cangiament dël comportament dl’òm a peul esse realisà da la trasformassion ëd la manera ‘d pensé e ‘d fé che mach Dé a peul compì (31:31-34). Sperand an lòn, Geremìa a peul nunsié l’arnàssita ch’a vnirà ai deportà an Babilònia e a coj ch’a j’ero restà an Giudea.

Dal capìtol 36 dël liber ëd Geremìa as capiss coma che ij redator final dl’euvra a l’abio presentà soa origin e soe prime fase ‘d composission. A na distansa ‘d vint agn da ch’a l’avìa comensà a profetisé, Geremìa a fà buté për ëscrit soe antërvension precedente. Costa prima archeuita a l’é brusà da rè Jehoiachim, ma Geremìa a në fà na sconda edission e a-j gionta d’àutr material.

Ël profeta a scriv pa 'd përson-a, ma a deuvra ‘n secretari, në scriba, për nòm Baruch. A l’é probàbil che Baruch, apress ëd la mòrt dël profeta, a l’àbia butà ansema soe memòrie e, con cole-lì, a l’àbia completà ‘l liber. Cheidun a pensa che d’àutri arcòrd a sio stàit giontà pì tard da ‘d dissèpoj ch’a l’avìo rëscontrà la realisation ëvnùa dle paròle dël profeta.

Vàire part dël lìber ëd Geremìa a l’han un lengage ch’a smija col dël Deuteronòmi e dij lìber scrivù da l’ansidita “scòla deuteronomista”. J’arpetission, ij cangiament ëd stile, e lòn ch’a podrìa smijé ‘n dzòrdin al letor modern as dëspiego con l’origin compòsita dël lìber. Për mej seghité le conte e comprende ij mëssagi dël profeta, a l’é bon ëd ten-e cont ëd le spartission grande ch’a-i é an cost lìber midem, conform a cost ëschema:

Schema

Presentassion dël lìber 1:1-3
Dé a ciama Geremìa a la mission ëd profeta 1:4-19
Messagi ai rè e a j’abitant dël regn ëd Giuda 2:1-24:10
Sintesi curta dla mission dël profeta Geremìa 25:1-38
Aveniment ëd la vita dël profeta 26:1-45:5
Messagi contra le nassion forëstere 46:1-51:64
Gionta final: la fin ëd Gerusalem 52:1-34