La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Ester/Introdussion

Introdussion al lìber d'Éster

Ël lìber d'Éster a armonta al quint sécol anans Crist e a conta dij fàit ch'a son rivà an Persia durant ël regn ëd Serse (conossù 'dcò coma Assuer) cand che j'ebreo a-i vivìo, dòp ch'a j'ero stane deportà. La providensa 'd Nosgnor a fa 'n manera che 'l rè Assuer a ciapa coma soa fomna Éster, ch'a l'era n'ebrea. Për intercession d'Éster ij Giudé a son salvà da lë stermini ch'a l'era stàit antentà contra 'd lor. Nen mach lòn, ma ij Giudé a son alvà ant na granda posission d'onor e podèj. Costa conta a spiega la sorgiss ëd la festa ebraica dij Purim, ch'a l'é 'ncora selebrà ancheuj an tra dj'ebreo, an comemorassion ëd coj fàit e për ringrassié Dé ch'a-j preserva da l'estinsion malgré tuìt ij sò nemis 'd lor ch'a-j son mai mancaje durant la stòria.

As sa nen ëd precis col ch'a sia l'autor ëd cost lìber-sì ciamà Éster. Sò anteresse ant la sorgiss e l'osservansa dla festa dij Purim, sò fòrt nassionalism, soa granda conossensa dla cort persian-a, a rend testimoniansa dël fàit ch'armonta a col perìod-là, cand che ij Giudé a l'ero an esili, visadì 'l quint sécol a. C. A l'é ciàir che lë scritor d'Éster a intendìa fé n'ovragi ch'a spieghèissa a tute le generassion l'origin ëd la festa dij Purim.

Ant la pì part ëd le bibie cristian-e, ël liber d' Éster a l'é butà press a Esdra e Neemìa e con ij liber ëstòrich, ma ant la Bibia ebràica a l'é un dij sinch liber curt ch'a son butà vers la fin dlë Scriture (ij megillòt). Soa colocassion ant lë Scriture canòniche a l'é stàita motobin criticà sia da d'autor giudé che cristian antich, tant che Éster a l'é un dij sinch liber dël Testament Vej ch'a j'ero ciamà "asantilegòmena" (dij liber ch'a-j son parlà contra). J'obiession a j'ero motivà da diversi fàit. (1) Cost lìber a manca da le liste pì antiche dij lìber canònich; (2) a l'é mai mensionà ant ël Testament Neuv; (3) a mensiona mai ël nòm ëd Dé o a 'd pratiche religiose; (4) sò fòrt nassionalism giudé; (5) sò spirit d'arvangia contra ij nemis d'Israel. Ant la version greca dla Bibia ebraica (ij Setanta) cost lìber a l'é slongà 'd pì che sent vers ch'as treuvo nen ant l'ebràich. An Éster an particolar ël problema a l'é la mancansa d'arferiment a Dé. A-i era coj ch'a disìo: "Coma ch'a peul esse part ëd la Scritura un lìber ch'a parla nen ëd Dé?". Contut, i dovoma pensé an manera pì larga. Che Dé a-i sia nen mensionà a l'é bin n'artifissi léterari dl'autor, na soa strategia! Ancheuj cost lìber a l'é bin acetà sia dai Giudé che dai Cristian.

L'autor d'Éster a mostra 'l grand arlass ch'a l'han avù ij Giudé cand che la giustissia a l'ha trionfà. Contut, a critica pa ch'ij sò nemis a sio peui stàit pendù e massà, né coma ch'a l'han falo. L'autor as angagia nen an ëd riflession moraj an sle motivassion ëd coj ch'a l'han portà anans soa arvangia. A sarìa n'eror consideré sti aveniment-sì coma dij modej 'd condòta. A son d'àutri ij lìber dla Bibia andoa ch'as peul trovesse na rispòsta a l'ambarass e ij dubi che 'l letor a podrìa avejne, tanme ij profeta, Giòb, o l'Arvelassion. Él lìber d'Éster a rend testimoniansa ciàira a la man ëd Nosgnor che, invisìbil, a travaja darera dle quinte dla stòria 'd sò pòpol sernù, ch'a përmet maj che gnente e gnun durant la stòria a lo anienta dël tut. An efet, al'é dificil lese cost liber-sì sensa sente la providensa 'd Nosgnor ch'a euvra a vòlte an manera sutila, për liberé sò pòpol da 'd pericoj e lë stermini posibil.