La Bibia piemontèisa/Semantica/Vanità

Artorn


Lòn ch'a l'é voltà ant la Bibia piemontèisa, lìber ëd Coèlet, coma "buf ëd vent", a ven dal tèrmin ebràich "habal" e a pòrta l'idèja ëd quejcòsa ch'a l'é inùtil, van, veuid, vanità, ch'a l'ha nen ëd sostansa, ch'a l'ha bin pòch o gnun valor, ch'a val pròpi nen la pen-a, ch'a l'é na delusion, un gnente, ch'a l'é frìvol, fùtil, coma 'd vapor, ch'a sodisfa nen, ch'a dura pòch, ch'a passa prest, transitori.

An piemontèis a-i son d'espression anteressante ch'a peudo giuté për rende 'dcò la midema idèja: A noneus (da 'noneus', "inutile") ch'a veul dì: "inutilmente".

  • A dzoneus ('parlé a dzoneus': "parlare senza costrutto") da 'dzoneus' ("squilibrato").
  • Òm Inùtil Flambamiche;
  • Flambapan;
  • Travaj Inùtil
  • Féjla an barba a j’aso; (ai pito);
  • Inutilità
  • A fà come ’n papin su na gamba ’d bòsch;
  • A val na lipa
  • Andé a la cassa con ël can sòp;
  • Andé a la cassa con ij ciochin;
  • Andé a cheuje le buse daré al treno [tranvaj];
  • Andé a pijé l’eva con ël cavagn;
  • Ansaché ’d nebia;
  • Ansaché ’d fum;
  • Avej i merlot ant'al sac
  • Avèj robà la sarviëtta a l’òsto;
  • Bate la testa contra la muraja;
  • Bon a fé la barba ai pito;
  • Bon a nen;
  • Brusé ’d lëgna për fé ’d sënner;
  • Buté un papin (na pomada; un vëssicant) an s’na gamba ’d bòsch;
  • Ciameje a l’òsto se ’l vin a l’é bon;
  • Conteje na stòria a n’aso ciòrgn;
  • Deje da bèive a j’òche quand ch’a pieuv;
  • Deje la biava a l’aso quand ch’a l’é mòrt;
  • Dé l’incens ai mòrt;
  • Dije bela fija a un fra’;
  • Enté ant ël sèch;
  • Esse come dé un bombon a un pòrs;
  • Esse come feje la prédica a un ciòrgn;
  • Esse come gavé un pèil a un beu;
  • Esse l’istess che fërteje la coa al diav;
  • Esse l’istess come porté d’aqua an Pò;
  • Fé ’d fassin-e ’d sabia;
  • Feje la barba ai pito [a j’aso];
  • Feje la prédica ai ciòrgn; [a la crava];
  • Fé la ponta ai fus e ’l manـi a j’orinari;
  • Fé na còsa insensà;
  • Fërté (Freghé) la coa al diav;
  • Fé specc a la gata;
  • Fé valèj soe rason a jë sbiri;
  • Gavesse doi euj për gavene un a n’àutr;
  • Guarda ch’it diventras grass!;
  • Guardé ij manighin ai mòrt;
  • Istess come vorèj fé ’l bech ai canarin;
  • Lavé la testa a j’aso;
  • Mostré a mangé ’l pan;
  • Mostreje ai gat a rampié;
  • Mostreje ai pèss a noé;
  • Mostreje a le mare a fé dij cit;
  • Pijé na ramà;
  • Pioré përchè la sposa a l’é tròp bela;
  • Pisté ëd fum;
  • Pisté l’aqua [d’eva] ant un morté;
  • Pisté ël fum, ansaché ’d nebia, suvé la giassa;
  • Porté d’eva an Pò;
  • Robé për fé limòsna;
  • Sapé ant la sabia;
  • S-cianché la camisa për rangé ij sach;
  • Sfondé na pòrta duverta;
  • Sofieje ’l nas a le galinـe;
  • Soné le ciòche dòp la tempesta;
  • Suvé la giassa;
  • Tajé la chenـa a un con un cotel ëd bòsch;
  • Tajesse ’l nas për ësporcheje la camisa a j’àutri;
  • Tajesse l’osel [ij cojon] për feje dispet a la fomna;
  • Tiré la treuva për la coa;
  • Travaj ed festa gnente aj resta!
  • Vende ’l caval për compré ël fen;
  • Vende ’l sol për compré la lunـa;

Vëssicant ëd la zënëvra;

Inutilment

  • A noneus;
  • Parlé Inutilment -
  • Parlé ai mòrt;
  • Parlé ai sord

Van

  • Van parèj d’un savat;
  • Veuid
  • Garavlù;
  • Pien ëd veuid;
  • Sèm;
  • Veuid come na cana;
  • Veuid come na cossa;

Vanità

  • Cissé la Vanità
  • Gatijé ël porilo dla vanità;

Vanitos

  • Avèj ëd fum ant la testa;
  • Avèj la testa pien-a ëd vent;
  • Blagheur;
  • Borenfi;
  • Borios;
  • Bulass;
  • Bulo;
  • Butesse tut adòss;
  • Butesse tut a còl;
  • Butesse tut ant ël cul;
  • Catalan;
  • Cavagna con un bel man-i;
  • Chërde d’esse la Regin-a ëd Taitù;
  • Cissà;
  • Desse d’amportansa;
  • Desse d’andi;
  • Desse d’arie;
  • Desse ’d croata;
  • Desse ’d dëssù;
  • Desse ’d mafia;
  • Desse ’d sagna;
  • Dessne;
  • Esse pien d’aria;
  • Esse pien ëd fum;
  • Esse dur come un tross;
  • Esse dur un blagheur;
  • Flacù; Flon;
  • Gasà;
  • Gaseus;
  • Gonfi come un balon;
  • Gonfi come un botal;
  • Lòfi;
  • Lofin;
  • Mafios;
  • Marcé che la camisa a toca nen ël cul;
  • Pien ëd babìa;
  • Pien ëd bòria;
  • Pien ëd chiel;
  • Pien ëd fum;
  • Pien ëd sagna;
  • Pien ëd supa;
  • Pien d’aria;
  • Smòrbi;
  • Spussa Sota al nas;
  • Ten-e la dragea àuta;
  • Tnisse sù;
  • Un ch’a smija ch’a l’abia ij mulin an sël Pò;
  • Un ch’a smija ch’a l’abia travondù ël man-i dla ramassa;
  • Valgian;
  • Come la pèila a-j dis al paireul: tirte an là ch’it ëm spòrche;
  • Vanitosa Sivìtola;
  • Valor
  • Pòch Valor
  • Belin;
  • Doi da piche;
  • Lòfi;
  • N’afé da pòch;
  • N’afé ëd pòche tàule;
  • Nen valèj la fiàuna d’un pòr;
  • Nen valèj n’aca;
  • Nen valèj na cica;
  • Nen valèj na ciòca;
  • Nen valèj na pataca;
  • Nen valèj na pipa ëd tabach;
  • Nen valèj quatr sòld campà an aria;
  • Nen valèj tre fer d’un can;
  • Nen valèj un boton;
  • Nen valèj un centin;
  • Nen valèj un luin;
  • Nen valèj un pich;
  • Nen valèj un pontel d’aguce;
  • Nen valèj un sòld forà;
  • Valpòch
  • Balandran;
  • Bon a nen;
  • Cica;
  • Cica marsa;
  • Dotor ëd Valensa, ch’a l’ha la vesta longa e pòca siensa;
  • Esse un Famlo-cheuse;
  • Esse un verm;
  • Flambamiche; (pan);
  • Gamacc;
  • Gamacio;
  • Lambacio;
  • Mangiapan a tradiment;
  • Nen valèj na trentà d’eva;
  • Òm da pòch;
  • Pampalun-a;
  • Pòch vaja;
  • Sansossì;
  • Pen-a
  • Tanta pen-a a anlevé Madlen-a e peui dejla a un ch’i soma gnanca parent;
  • Fé pen-a -
  • Fé pioré le pere;
  • Gionté ’d pen-a
  • Buté magon su magon;
  • Paghé la pen-a
  • Paghé l’emenda

Delude

  • Campé na granـa ëd mèj an boca a n’aso;
  • Dé na delusion;
  • Fé casché ij brass;
  • Fé pietà a le pere;
  • Manché ’d paròla;
  • Mincioné;
  • Pijé an gir;
  • Tradì;
  • Delus
  • Esse Delus
  • Avèj la boca amèra;
  • Disinganà;
  • Moch;
  • Pijé una còsa con ij gomo;
  • Sta su ’n such;
  • Resté Delus -
  • Chërde d’esse a caval e trovesse a pé;
  • Resté a boca sùita;
  • Resté a dent sèch;
  • Resté bele bleu;
  • Resté brut;
  • Resté come ’l boch al mërcà;
  • Resté come un bambin ëd Varal;
  • Resté con na branca ’d nas;
  • Resté con ël cul an man;
  • Resté con na pugnà ëd mosche;
  • Resté ëd carta pista;
  • Resté ëd cicolata;
  • Resté ëd merda;
  • Resté gnich;
  • Resté nacià;
  • Resté nech;
  • Resté smacà);
  • Gnente
  • Ëd bus;
  • Gnanca na frisa;
  • Gnanca na fruaja;
  • Gnanca un fil;
  • Gnente afàit;
  • Gnente d’autut;
  • Gnente ’d pianta;
  • Gnente d’àutr tut;
  • Mia [dal lat. Mica];
  • Muscian;
  • Na miséria;
  • Nen d’autut;
  • Nent;
  • Nì such nì stele;
  • Ntigne;
  • Rebìlia;
  • Riséria;
  • Stùa;
  • Tubo;
  • Pròpi nò! -
  • Gnanca da parlene!;
  • Gnanca për ombra!;
  • Gnanca për tuti ij gnanca!;
  • Gnanca për rije!;
  • Gnanca për tut l’òr dël mond!;
  • Gnanca për seugn!;
  • Gnanca s’a m’andorèisso!;
  • Gnanca s’it meuire!;
  • Gnanca s’it piore cinèis!;
  • Gnente afàit!; Na maledeta!;
  • Frivolësse
  • Frascarìe;
  • Question ëd lanـa cravinـa;

Vanità

  • Serché ’d Frivolësse -
  • Andé a cassa dij grij;