Grafìa piemontèisa moderna

La grafìa piemontèisa moderna

Ël piemontèis a l'è stàit ëscrivù an vàire manere. Fin-a al 1930 ël problema dla manera dë scrive ël piemontèis a l'era soens arzolvù 'd fasson diferenta dai vàire scritor. Ant ël cors dël sècol ch'a fa XIX as peulo trovè tre scriture diferente:

• cola dovrà dal Sivaliè 'd Sant Albin ant ij sò dissionari,
• cola dovrà da Costantin Nigra an soa cheujta ëd canson popolar piemontèise,
• cola dovrà da dj'àutr ëscritor.

Da coj agn as fa stra e a l'é acetà e adotà da la pì part ëd la comunità literaria la grafìa piemontèisa moderna (o grafìa dij Brandé), soagnà da Pinin Pacòt e Andrea Viglongo. La dàita d'achit ëd costa adossion general as peul fissesse ant ël 1930, cand Pacòt a premëtt në studi dla grafìa piemontèisa a l'edission completa dj'euvre d'Edoardo Ignazio Calvo.

Costa grafìa-sì, ch'a sërca ëd rëspeté j'etimologìe e le tradission gràfiche dël passà (e për sòn a l'é ëdcò ciamà grafìa stòrica), con chèiche cite modìfiche e precisassion rivà con ël passé dj'agn, a l'é cola che da antlora a l'é dovrà da scasi tuta la produssion literaria piemontèisa (lìber, giornaj e via fòrt) e a l'é mostrà ant ij cors ëd piemontèis ant le scòle.

La grafìa "dij Brandé" a l'é cola ch'i dovroma an nòstra WikiSorgiss. S'an ancàpita d'àutre, i-j specificheroma!

Lese 'dcò: Përchè i lo scrivoma parèj

Schema comparativ

Ambelessì-sota a-i é në specc ch'a smon le diferense anfra scriture stòriche dël piemontèis. Anfra paréntesi ij son ch'as deuvro, ma che ant la codìfica dla colòna a l'han gnun-a rapresentassion daspërlor.

Alfabet Fonétich Antërnassional (IPA)	an italian (s'a-i é)	an Lenga fransèisa (s'a-i é)	Sivaliè 'd Sant Albin	Costantin Nigra	dl'800, chèich vira anco' dovrà	dij prim dël 1900	dì d'ancheuj
/o/	o	o	ô	o	o	o	ò
/u/	u	ou	o	u	ou	ô[1]	o
/y/	-	u	u	ü	u	u	u
/ø/	-	eu	ēū	ö	eu	eu	eu
/ə/	-	(e)	e̠	ë	ë	ë	ë
/ŋ/	(n)	(n)	n̠	nh	ñ	ñ	n-

Nòte

1. an gir quaich vira as treuva coma ö