Giovanni Tesio/L’Eva ancantà

L’Eva ancantà ‘d Gioann Morél - Brandé dla sconda generassion

Dòp ël prim lìber ed poesìa, «La tèra ancantà» (Turin, Edission «Piemontèis Ancheuj» – C.S.D. Minzoni), ch’a l’é surtì giust giust des agn fà, Giovanni Morello a rindobia pròpi adess con le vintesses poesìe d’«Eva», un libretin bin ciadlà (achit e tradussion ëd Dario Pasero) da l’associassion «La Slòira» d’Ivreja (pp. 64, s.i.p), e ch’a l’é compagnà da le bele gravure ‘d Nicola Morello, ‘l pare dl’autor. Morél pare a l’era sesì da j’eve e daj pòrt solengh dël Pò ‘d na vòta. Morél fìj a ven nen meno a la consigna, ma a slarga l’ideja e dirìa ‘l sentiment ëdl’eva ch’a dventa na figura dla vita ch’a passa e ch’a davan-a soa marela.

Morél fìj a l’é del Vinteut, ch’a veul dì stanta e na frisa. Coma Agostini, Gastaldi e Brero a fà part ëd cola ch’a l’é stàita ciamà la sconda generassion dij Brandé: cola ch’a s’arconòss ant la lession ëd Pinin Pacòt, ma ch’a l’ha nen manca ‘d serché soa vos pì s-cëtta e përsonal. Për Morél la poesìa a l’é na manera ‘d dì la vita con pudor, n’esigensa ‘d cheuje le nuanse e le distanse dle còse ch’a sà vardé dë dlà ‘d lòn ch’a smijo: paisage e stagion dla natura e dl’esistensa.

A-i é ‘nt le poesìe dla prima e dla seconda euvra (squasi pì ‘nt le seconde che ‘nt le prime) ‘n cavion moral ch’as gropa a tuta na tradission piemontèisa. Da j’òrt ‘d bariera e dai pess ed «La tèra ancantà», Morel a l’é passà a sarbié ‘nt tute l’«eve» ch’a van fòra e drinta sò cheur, ciamandse ij përchè (pì che ij për coma) dla vita ch’an riguarda: «L’eva ‘t l’andvin-e ancor anans ëd vëdla,/ anans ch’at riva sclinta la soa vos./ L’arvelo la calà drita dij pra,/ na lus ed l’aria, lë svanté dj’arbrere/ o l’ala pasia e bassa d’un airon […] l’eva ch’a cun-a ‘l seugn dël De sarvan/ con la gran barba angiajolà ‘d chërson». Damentré ch’a canta – cantand l’eva dla poesìa ch’a dà tìtol al lìber – ‘l misteri dla creassion, a sà cheuje ‘l sens dij nòstri destin ch’a van dova l’é giust e dova l’é but ch’a vogno: «Ferm an sla riva/ varda ‘l destin ij nòstri sfòrs ‘d cambié/ le score scur dël fìum/ dont chiel a l’ha marcà/ adoss e fin».

Giovanni Tesio [g.t.] T.Sette 28.09.2001