Gian dij Cordòla/Na giornà con nòno a Pabotrì

Na giornà con nòno a Pabotrì

Veuj conteve na bela gira fàita con mia mama quand ch’i j’era gagno. Varda-si coma!

A l’era na matin-a dl’istà 1956 al borgh dij Fiori ëd Condòve, ‘l sol a s’alvava bonora ma mi masnà ‘d neuv agn i deurmìa ancora e mama ancamin-a a ciameme crijand: Gianniiii, dësvijte, dësgaj-te, lav-te la facia, fà colassion an pressa e peui andoma a trové ‘l nòno. Sauto giù dal let ëd corsa svicc coma ‘n levròt, i son pròpi content d’andé da nòno. Am piass da mat ël nòno, a l’é sèmper alégher e pien ëd bonimor, a l’ha dij gròs barbis nèir, na sigala an boca e ‘m dà sèmper vint ò tranta lire. A lo ciamo tuti “Batìta dou Ieùn” e a stà a Pabotrì¹, un-a dle pì bele borgià ‘d Condòve, pròpi tacà la capela. Lo sai che tuti ij pais a son bej, ma sì a-j stà mè nòno, alora col-sì a l’é ‘n pò pì bel dij àutri.

Da Condòve pian pianòt con mama an faso na gran bela spassëggiada su për la montagna; intrand ant ij castagné i travërsoma ij Breri, ‘l Sijò, ël Lajett e già bela con la lenga fòra i rivo a vëdde le prime ca ‘d Pabotrì. I son pròpi strach, ma na vos am fa aussé lë sguard, a l’é nòno con cola facia anluminà da doi euj lusent e ‘l sò soris sota ij barbis.

Che gòj për nòno vëdme, am pijava come gnente, am tirava su e a finìa pì ‘d basoteme peui a l’é butase a ciaciaré con mama dle neuve d’aval antant che mi i gieugava a vardé le furmie ‘n fila indian-a arlongh al bion ëd na pianta. Dòp nòno am ciama “ven a vëdde le avije”. Avzin a la ca a j’é na desen-a ‘d cite casòte ‘d bòsch e na nuvola d’avije dantorn ch’am fasìo por, ma nòno am dis “bogia pa e le avije ‘d lasso sté”. An col moment a passa n’òm ëd na borgià vzin-a con na facia sagrinà e nòno am dis “cola person-a lì a l’é pa stàita basà dla fortun-a, già orfanel a l’é chërsù ‘n pò sì pò là, peui a l’é mariasse e la fomna a meuir durant ël part con ël cit ch’a spetava, e a l’é ancora nen finìa, antant ch’a l’era ‘n pastura ‘n di ch’a pieuvìa na lòsna a ciapa la soa vaca; …. eh contacc ….a l’é pròpi vera, a chi nass dësgrassià a-j pieuv sël cul bela da setà”. Ël povròm a l’era passà e i diso a nòno “contme na bela stòria”, e chiel a partìa con “j’era na volta na volp e ‘n can……..”, a l’era sèmper cola stòria lì ma ‘m piasìa scotela. Ël temp a cor come ‘l vent, a l’é press che mesdì e mama che antant a l’avìa prontà ‘l disné an ciama a tàula. A me spetava ‘n bel fricandò, na bela toma stagionà e da bèive dla bon-a eva ‘d sorgiss. Nòno col pinton an man a s’ampiniss ël bicer ëd vin e bèivend a dis che parèj as digeriss e as gavo ij sagrin; mi son butame a rìje. I devo conté ëd cola vòlta che ant la piòla ‘d Gildo dël Lajett, mè nòno për vëdde se ‘l vin a l’é bon ò mës-cià con l’eva a pija n’òss ëd persi bin sèch, lo taja an mes e rìjand sota ij barbis a lo buta ant ël vin disend “se a j’é dl’eva a va a fond e peui a torna su, se a j’é pà dl’eva a stà sël fond”, ant la cantin-a tuti a ghignavo. Ël dòp-disné mentre nòno a s’arposava ‘n moment, noi i soma andàit a vëdde lì vzin se a j’ero ‘n ca magna Gasprin-a e bàrba Tonin (seur e frel ëd mama). Magna Gasprin-a a l’era montà su a l’arp e a calava giù mach la dumìnica, al contrari bàrba Tonin a l’era pen-a torna dal Lajett. “Ma ti it ses Gianni, ‘l pì cit dij fieuj ‘d Pin-a, come it ses vnì grand” a l’ha ditme ambrassadme. Eh bàrba Tonin a l’era ‘n tipo pròpi ‘n piòta e brav , am fasìa rìje a chërpa-pansa tant ch’i j’era gnanca pì bon a tiré ‘l fià. Dòp i son tornà da nòno ch’a la mname për camp e pra a vardé la blëssa dla natura. Vers sinch ore j’era già pront për torné a ca, i l’hai ambrassa nòno e chiel dal sacocin a l’ha tirà fora na moneda ‘d 50 lire. I finìa pì nen ëd ringrassie-lo e ‘n pò magonà l’hai pià la stra ‘d ca con mama. A l’é stàita pròpi na bela giornà ch’a l’ha ampinime ël cheur ëd gòj. D’anlora a son passa 57 ani, a son passà come ant un gnente, l’era pro un bel temp ma peui tut a l’é cambià: ël mond, la gent, miraco fin-a mi. A resto j’ arcòrd a fé arpijé la vita vers l’avnì.

Gian dij Cordòla (scritto nell’anno 2013)

Nòta dl’autor: Sta conta a l’ha pija part al Concors ëd poesìa e conte curte an lenga piemontèisa “Piemont ch’a scriv 2016” bandì dal “Centro Studi Cultura e Società” ëd Turin ant ël 2016 e a l’ha avù la “Mension dla Giurìa” e stampà ant ël liber “Premi Piemont ch’a scriv 2016”, un liber për chi veul bin al Piemont, al Piemontèis, a nòsta poesìa, a nòsta tradission. ¹ Pabotrì = Pratobotrile borgata montana del Comune di Condove