Ël Camin dij Pelerin (sconda part)

John Bunyan a l’ha scrivù la Sconda Part dël 1684, ses agn pì tard che la Prima Part.

Introdussion ëd l’Autor

Va, pcit lìber, e argionz minca ‘n leugh anté che mè prim Pelerin a l’é stàit arseivù. Tambussa a soa pòrta e, se at ciamo: “Chi ses-to?”, rëspond: “I son Cristian-a”: Se at anvito a intré, falo con ij tò fieuj e conta ch’i seve e da ‘ndova ch’i vnive. Maraman a j’arconoss-ran da soe figure o da sò nòm. S’a l’é nen parèj, ciamje se, an passà, lor a l’han arseivù ‘n Pelerin për nòm Cristian.

S’a rëspondo che ‘d si e d’avèj trovà gòj an sò camin, alora faje savèj che coj ch’it l’has dë ‘dnans a son soa famija: soa fomna e ij sò fieuj. Dëspiegh-je che lor a l’han chità soa ca e ch’a son butasse an viage coma ‘d Pelerin a l’arsërca dël mond a vnì. Cont-je dle dificoltà che lor a l’han ancontrà an sò camin, dle preuve ch’a l’han da afronté dì për dì, dij serpent che sò pé a l’han pistà, dij demòni ch’a l’han combatù e dle tante ansìdie ch’a l’han superà.

Parl-je ‘dcò ‘d coj che, për amor dël Pelerinagi, a son ëstàit difensor coragios e fidel ëd cost camin, arfusand ël mond për fé ‘l volèj dël Pare. Cont-je dle gòj e dle benedission che ‘l camin dël Pelerin a compòrta. Faje savèj vàire che ‘l Rè a-j veul bin, sota soa guerna, e che d’abitassion maravijose Chiel a pronta për lor, malgré ij vent contrari e le tempeste ch’a l’han da afronté. Mostr-je coma lor, a la fin, a saran arseivù ant na pas ëstrasordinaria s’a resteran fedej al Signor e ai sò senté.

S’i t’ancontre cheidun ch’a dùbita ‘d toa autenticità, an dëspiegand che tanta gent fàussa a l’é ampadronisse dël nòm ëd Pelerin, daje l’assicurassion che ti’t ses mach ël porteur ëd costa stòria, con la testimoniansa dl’autor midem.

S’it trove ‘d përson-e ch’at son nemise, àbie pa tëmma. Ël prim Pelerin a l’é stàit arseivù daspërtut, sia da sgnor che da pòver, e l’istess arseiviment at sarà arzervà. Nassion lontan-e e vàire colture a l’han arseivù con piasì ‘l mëssage dël Pelerin. Fin-a coj che dal prinsìpi a l’avìo sbefialo a l’han finì për laudelo e mandelo a coj ch’a-j vorìo bin.

A la fin, se cheidun a crìtica ‘l métod dla prima conta, e ch’a dis ch’a l’é “da romanz” e sensa valor, tratje con bel deuit e rispèt. A l’é probabil che sò dëspressi a seurta da l’ignoransa o da ‘d pregiudissi. Smon-te a lor con umilità, sensa feje d’amposission, e cerca coj ch’a son dispòst a arseiv-te con gòj.

Conta a tuti chi tu’t ses: “Mi i son Cristian-a e mè dover, ansema ai mè quatr fieuj, a l’é conté lòn ch’a veul dì esse ‘d Pelerin. Present-je ij tò compagn ëd viage, coma Misericordia, l’avzin-a divòta, e j’àutri fidej ch’a l’han afrontà con coragi le dësfide dël camin. Cont-je ‘d soe lòte, ‘d soe vitòrie e ‘d sò amor për ël Signor dij Pelerin.

Che cost lìber a sìa ‘d benedission për coj ch’a lo leso, n’ancoragiament për coj ch’a son già ancaminasse e n’avertiment për chi ch’a l’é përdusse.

Con ësperansa calorosa.

L’autor, John Bunyan

Prima obiession

Ma s’am chërdo nen? Cheidun a podrìa dì che costa sconda part ëd tò lìber a sia nen përdabon la toa, përché a-i è stane ‘d coj ch’a l’han imità ‘l Pelerin e sò nòm. Ch’a sërco d’angané fasend finta d’esse pròpi chiel e con costa mascrada a son riussì a fichesse ‘ndrinta a ca e cheur ëd përson-e ch’i conòsso nen.

Rëspòsta: Lolì a l’é vera. Ëd recent, cheidun a l’ha provà a imité mè Pelerin, ampadronend-se ‘d mè titol. D’àutri a l’han fin-a cusì part ëd mè nòm e titol ai sò lìber për rendje pì aptitos. A l’é ciàir, tutun, che coj lìber-lì a l’han nen da fé con mi, a fà nen coj ch’a sìo, përchè soa natura a lo dësvela. S’it ancontre ‘d përson-e parìja, la stra ùnica ch’it l’has da ciapé a l’é dì lòn ch’it l’has da dì an toa marelenga. Gnun a peul fàcil fé finta d’esse lòn ch’a l’é pa ant la lenga che mach ti’t conòsse. Se, dòp tut, ancora a l’avèisso ‘d dubi a tò rësguard, an avend tëmma ch’it sie coma ij girondolon ch’a ‘ntamno la tèra o ch’a ‘ngabiolo la gent con ëd còse ch’a peudo nen giustifiché, anlora mand-me a ciamé. Mi i darai testimoniansa ch’it ses un Pelerin genit; mia paròla a sarà assé.

Sconda obiession

E s’am ciamèisso ‘d chiel coj ch’a l’han an ghignon? Cò fé se, an tambussand a na pòrta, i rëscontrèissa ‘d përson-e ch’a veulo soa ruin-a? Se, ciamand ëd Pelerin, a dventèisso ancora ‘d pì ij mè nemis?

Rëspòsta: Gnun-e tëmme, mè pcit lìber, përchè cole tëmme-lì a son sensa fondament. Ël lìber ëd mè Pelerin a l’ha travërsà ij mar e le tère, pura i l’hai mai savù ch’a fussa stàit arfudà o dëspresià an gnun-a nassion, rica o pòvra ch’a fussa. An Fransa o an le Fiandre, andova che la gent as fà guèra, mè Pelerin a l’é considerà n’amis e ‘n frel. Ëdcò ant ij Pais Bass mè Pelerin a l’é stimà coma cheicòs fin-a pì pressios che l’òr. Fin-a an Scòssia e an tra j’Irlandèis sarvaj mè Pelerin a l’é bin arseivù. An Neuva Anghiltera chiel a gòd ëd gran favor, tant da esse soagnà, arvëstì e decorà coma na giòja për mostré soe qualità. E an pàtria, mè Pelerin a conòss nì onta nì tëmma. Daspërtut a l’é bin arseivù e rispetà, ant le sità e ant le campagna.

Tersa obiession

A-i cheidun ch’a dis ch’a rij tròp fòrt. D’àutri ch’a l’ha la testa për ària. D’àutri ancora a capisso nen soe paròle e a treuvo soe stòrie tròp malfé da comprende.

Rësposta: A l’é ant la nòrma che certe ròbe a faso rije fin-a cand che ‘l cheur a patiss- Cola-lì a l’é na vrità dla vita: a-i é ‘d moment cand che ‘l rije e le lerme as antërso. Për lòn ch’a riguarda che certe còse a sìo malfé a comprende, lolì a serv për stimolé la ment a sërché soa significassion. Na metàfora enigmàtica a resta pì stampà ant la ment che n’afermassion dirèta. Lassa nen che crìtiche ‘d cola sòrt-lì at dëscoragio. Tò viage a l’é destinà a j’amis dël Pelerin, ch’a ‘rseivran toe paròle con calor.

Quarta obiession

A-i é ‘d gent ch’a-j pias nen ël métod dël prim lìber. A lo ciamo “da romans” e a lo campo via coma s’a fussa ‘d mnis. S’i ancontro ‘d përson-e parija, lòn ch’i l’hai da fé? Dovrìa-ne trateje coma ch’a trato mi?

Rëspòsta: Cara Cristian-a, s’it ancontre ‘d gent coma cola-lì, daje ‘l salut con bel deuit. Rëspond pa a soe ofèise. S’at dëspresio, faje ‘n bel soris! A podrìo, an efet, esse anfluensà da natura, da pregiudissi o da cative anformassion. Nen tuti a apresio j’istesse ròbe. A cheidun a-i pias ël formagg, d’àutri a l’han an ghignon ël pess: ancora d’àutri a gradisso gnanca ij sò amis o ca soa. A-i é nen da manca ‘d përsuad-je a tùit ij còst. Va da coj ch’a son content ëd trovete, e present-te con umilità an toa vesta ‘d Pelerin-a.

Esortassion e preghiera

Va, donca, mè pcit lìber, e mostra a tuti coj ch’at arseivran e at daran ël bin-ëvnù, lòn ch’it l’has da arveleje, tnisend ëstërmà ’l rest. I faso vot che lòn ch’it mostreras a peuda esse ‘d benedission për lor, mnand-je a serne d’esse ‘d Pelerin pì bon che lòn ch’i në soma stàit ti o mi. Va, i l’arpeto, e dì a tuti chi ch’it ses. Dije: “I son Cristian-a e mia comission, ansema ai mè quatr fieuj, a l’é ‘d conteve lòn ch’a veul dì ambrassé la vita dël Pelerin.

Cont-je ‘dcò chi ch’a son ora an viage con ti. Dije: “Costa-sì a l’é mia vzin-a Divossion: a l’é un-a che da tant a marcia con mi coma na Pelerin-a. Vnì, vardela an soa purëssa vërginal, e amprende a dësserne an tra chi ch’a viv da vagabond e chi, al contrari, a marcia coma ‘n Pelerin. Che le fijëtte a ‘mprendo da chila a dé valor al mond ch’a vnirà, an tute le manere possibil. Cand che ‘d totin-e a van dapress ëd Nosgnor e a lasso ‘d pecator ostinà a Sò giudissi, a l’é coma an coj temp che ‘d masnà a crijavo “Osana!” mentre che j’ansian a jë sbefiavo-

Cont-je peui d’Onest, col òm vej con ij cavèj bianch ch’it l’has ancontrà antant che chiel a fasìa ‘l camin dël Pelerin. Cont-je vàire ch’a l’era sempi e sincer, e ‘d coma ch’a l’avèissa portà soa cros andasendje dré a sò Signor. Maraman ësta stòria a podrìa convince d’àutri ansian a annamoresse dël Crist e a ‘rpentisse dij sò pecà.

Parl-je ‘dcò dël magister Tëmros e ‘d coma cha’a l’avìa butasse an camin për ël pelerinagi, e ‘d coma ch’a l’avìa passà sò temp ant la solitùdin, an tra pàu e lerme, e coma ch’a l’avèissa a la fin otnù la gioiosa arcompensa! Chiel a l’era n’òm bon, bele se motobin nëch ant lë spirit; e a l’é ancora n’òm bon, ora ch’a l’ha ardità la vita eterna.

Cont-je ‘dcò dël magister Fiacament ch’a marciava sempe darera d’àutri, mai dë ‘dnans. Mostra coma chiel a l’àbia arzigà d’esse massà e coma ‘l grand Cheurëdleon a l’àbia salvà soa vita. Cost’òm a l’era sincer ëd cheur, bin che débol ant la grassia, ma an soa espression as podìa lese na divossion génita.

Peui conta dël magister Prontasopié, n’òm ch’a marciava con le cròsse ma ch’a l’avìa pòchi difèt. Conta coma chiel e ‘l magister Fiacament a l’ero motobin gropà l’un a l’àutr e soens a concordavo ant j’opinion. E fà savèj a tuti che, malgré soa fiachëssa ‘d lor, a vire un a riussiva a canté e l’àutr a dansé.

Dësmentia nen ël magister Vajantpërlavrità, un giovo coragios. Dì a tuti che sò spirit a l’era csì fort che gnun a podìa felo arculé! Conta ‘dcò coma chiel e Cheurëdleon a l’àbio dësblà ‘l Castel dël Dubi e abattù la dësperassion.

Trascura nen magister Depression e soa fija Motobintëmrosa. Bele s’a smijavo ‘d porté tal pèis da fé pensé che Nosgnor a l’avèissa bandonaje, lor a marciavo pian ma con sicurëssa e, a la fin, a l’han fàit la dëscoerta che ‘l Signor dij Pelerin a l’era sò amis ëd lor.

Cand ch’it l’avras contà al mond tute coste còse, mè lìber, vira la pàgina e toca coste còrde. Lor, pen-a sfiorà, a daran na tal mùsica da fé dansé ‘n sopèt e tramblé ‘n gigant.

Ij misteri che ti’t guerne ‘nt ël cheur, arvelje pura, dëspiegh-je. E për ël rest ëd tò enigma misterios, lass-je a coj ch’a l’han la fantasìa ‘d comprend-je.

Ore, che cost ëpcit lìber a peuda esse ‘d benedission a tuti coj ch’a veulo bin a chiel e a mi, e ch’a peuda, chi ch’a lo cata, ‘d nen avèj rason ëd dì che ij sò sold a son ëstàit sgairà o campà vìa.

Che cost ëscond Pelerin a daga ‘n frut ch’as confà a l’imaginassion ëd minca bon Pelerin. E ch’a peuda përsuade coj ch’a son përdusse a buté torna ij sò pé e cheur an sla vìa giusta.

Cola-lì a l’é la preghiera fërvorosa dl’autor.

John Bunyan.

Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin/Sconda part

Contnù