Dino Buzzati/Inarivàbil còmod

Artorn

---

Inarivàbil còmod^[1]

Artornà ’nt mia stansia d’obergi a n’ora bin tarda, i j’era dagià mes dëspojame quand i l’hai avù da manca d’andé a la toilette. Mia stansia a l’era squasi an fond a ’n coridor infinì e pòch anluminà; apopré ògni vint méter a-i era un-a lampadin-a viòla ch’a mandava dë sluss sël tapiss ross. Pròpi a la metà, sota a un-a dë ste lampadin-e, a-i era, da na part le scale, da l’àutra la dobia pòrta dël bagn. Butame na vesta da càmera, i son surtì ’nt ël coridor ch’a l’era desert. I j’era squasi rivà a la toilette quand i son trovame dnans a un monsù, ’dcò chiel an vestalia, che, surtì da l’ombra, a venìa an vers mi da l’àutra part. A l’era n’òmo àut e gròss con na barba rionda a la Edoard VII. A ’ndasìa ’dcò chiel ant l’istess pòst? Come a vòlte a càpita, tuti e doi i l’oma avù un moment ëd gena, a l’é mancaje pòch ch’i s’arbutonèisso. Fàit a l’é che mi, vassavèj, i son vërgogname d’intré ’nt ël gabinèt sota ij sò sguard e i l’hai tirà anans come s’i l’avèissa d’andé da n’àutra part. E chiel a l’ha fàit l’istess.

Ma dòp dontrè pass, i son rendume cont dla tavanada fàita. Còs i l’avrìa podù fé a cola mira? J’eventualità a j’ero doe: o continué fin-a al fond dël coridor e peui torné ’ndré an sperand che ’l monsù con la barba a fussa andasne. Ma a l’era nen così sicur che chiel-lì a duvèissa intré ant un-a stansia e parèj lassé camp lìber; peul esse, nopà, che ’dcò chiel a vorèissa andé a la toilette e, ancontrandme a l’era vërgognasse, pròpi come i l’avìa fàit mi; e adess as trovava ant la midema mia genanta situassion. Parèj, tornand an sij mè pass, i arzigava d’ancontrelo n’àutra vira e ’d fé, na vòlta ’d pì, la figura dël folitro^[2]. Opura – sconda possibilità – stërmeme ’nt l’andor^[3] assé ancreus d’un-a dle tante pòrte, an sernendne un-a pòch anluminà e da lì vaité^[4] fin-a ch’i fussa stàit bastansa sicur che ’l coridor a l’era completament desert. E parèj i l’hai fàit anans d’avèj analisà completament la situassion.

Mach quand i son trovame sgnacà come ’n làder ant col ëstrèit veuid (a l’era la pòrta nùmer 90) i l’hai ’ncaminà a raso fussa intrà o surtì, còs a l’avrìa dit an trovadme stërmà dnans a soa pòrta? Pess ancora: come esclude che cola a fussa nen pròpi la stansia dël monsù con la barba? Ël qual, an tornand andré, a l’avrìa sarame sensa përdon. E a sarìa staje gnanca da manca ’d na gròssa difidensa për giudiché mie maneuvre con sospet. Con tut lòn, resté ambelelì a l’era na gròssa malprudensa.

Pian pianòt i l’hai sporzù la testa për esaminé ’l coridor. Da na ponta a l’àutra totalment veuid. Nen un romor, un rabel ëd pass, un arson ëd vos uman-a, në schërziné d’uss ch’as duverta. A l’era ’l moment bon: i son surtì da mè stërmaj^[5] e con pass dës-ciolà i son anviarame vers mia stansia. Arlong ël përcors, i pensava, i sarìa intrà un moment a la toilette. Ma ’nt l’istess àtim, e i son ancorzumne tròp tard për podèj torné ’ndré, ël monsù con la barba, che evidentement a l’avìa rasonà come mi, a surtìa da l’andor d’un-a dle pòrte an fond, miraco la mia, e am venìa decisament contra.

Për la sconda vira, con n’imbarass ancora pì grand, i soma ’ncontrasse dnans a la pòrta dël còmod; e për la sconda vira gnun dij doi a l’é ancalasse a intré, an vërgognandse che l’àutr a lo vëddèissa; àora si ch’a-i era vreman l’arzigh dël ridìcol. Parèj, maledisend antra ’d mi ël rispet uman, i son anviarame vers mia stansia. Pen-a ch’i son rivaje, anans ëd deurbe l’uss, i son virame a vardé: la giù, ’nt la mesombra, i l’hai ’ntravëddù col con la barba che, istess a mi, a intrava ’nt la stansa; e a l’era virasse a beiché an vers mi.

I j’era furibond. Ma la colpa a j’era nen mia? An sercand, sensa riesse, ëd lese un giornal, i l’hai spetà për pì che na mesora. Peui i l’hai durbì l’uss con precaussion. Ant l’obergi a-i era un grand silensi, come ’nt na caserma bandonà; e ’l coridor desert pì che mai. A la bonora! I son partì ’d corsa, i na podìa pì! Ma da l’àutra part, con un sincronism da nen chërde, squasi con telepatìa, bele ’l monsù con la barba a l’é sautà fòra da soa stansia e con na rapidità ch’i l’avrìa mai pì pensà a pontava vers ël gabinèt.

Për la tersa vòlta i soma trovasse facia a facia dë dnans a la pòrta con ij véder smerilià. Për la tersa vira i l’oma fàit finta ’d gnente, për la tersa vira i l’oma tirà anans sensa intré. La situassion a l’era ’nsì còmica ch’a sarìa bastà un nèn, un gest, un mes soris, për rompe la giassa e campela tuta an rije. Ma nì mi, nì probàbil chiel, i l’avìo veuja ’d badiné; al contrari; n’esasperassion pien-a ’d ghignon^[6] a pressava, un sens ’d carcaveja^[7], come s’a fussa stàit n’antrigh machinà an òdio contra ’d noi.

Come ’nt la prima surtìa, i l’hai finì për ësghié ant l’andor ëd na pòrta e, da sì stërmeme an ëspetand ch’a-i rivèissa chèicòs. Adess am dasìa pì ’d vantagi<re f>it. mi conveniva di più</ref>, almanch për riduve ij dani, speté che ’l barbù, certament ëstërmà ’dcò chiel da l’àutra part dël coridor, a surtièissa për prim: i l’avrìa lassalo vnì anans për un tòch e mach a l’ùltim i sarìa surtì ’dcò mi; an costa manera i l’avrìa ’ncrosialo pì nen dnans a la toilette ma, al contrari, motoben pì an sa e, parèj, i sarìa restà lìber ëd bogeme come i vorìa, sensa testimòni. Se, nopà, chiel-lì a fussa ’ntrà ’nt ël bagn, mej ancora; finì ’d fé lòn ch’a duvìa, a sarìa intrà ant soa stansia e, për tuta la neuit, i l’avrìo pì nen vëddulo.

An ësporzend un cicinin l’euj da lë stibi<it. stipite</ref> (për la dëstansa i podìa nen vëdde se ’dcò chiel a fussa an camin ëd fé l’istess), i son restà a l’avàit pr’un pess. Strach dë sté an pé, a na bela mira, i son dobiame sij gënoj sensa mai chité la guerna. Ma col òm a fasìa nen mostra ’d vorèj seurte. Epura a l’era sémper bele là, stërmà, ant mie mideme condission. I l’hai sentù soné doi bòt e mes, tre bòt, tre bòt e un quart, tre bòt e mes. I na podìa pì. A la fin i son tombà ’ndurmì.

I son dësvijame, con tuti j’òss rot, ch’a l’era già ses ore dla matin. Sël moment im arcordava pì gnente. Cos’a l’era rivaje? Përchè i j’era për tèra? Peui i l’hai vëddù d’àutra gent come mi, an vestalia, quacià ’nt j’andor dle sent e sent pòrte, ch’a durmìo: chi an ginojon, chi setà sël paviment, chi andurmolì an pé come ij muj; spali, dësblà, come apress ëd na neuit ëd bataja.

(Voltà an lenga piemontèisa da René Agagliate^[8] da un racont ëd Dino Buzzati, Il corridoio del grande albergo (gavà da Dino Buzzati, La boutique del mistero, Milano, Mondadori, 2000)

Nòte

1. It. irraggiungibile gabinetto
2. it. cretino
3. it. rientranza, antro, nicchia
4. it. spiare
5. it. nascondiglio
6. it. rabbia
7. it. incubo
8. http://giannidavico.it/gopiedmont/files/2015/09/IC.pdf