Beppe Burzio/Ël balon a l’é s-ciopà
n'àutr segnal d'un mond ch'as dësbela:
ËL BALON A L'É S-CIOPÀ modifiché
Da "l’Assion piemontèisa" ëd Stèmber 2002
A la fin a l'é 'ncapità. Dòp tant troné a l'é anandiasse a pieuve.
La novarìa 'd costa istà mujà a l'é che 'l campionà italian ëd fotbal a l'ha armandà sò achit ëd quindes di, an ësbaland tuti ij concors dë scomësse, legalisà e nò. E tut sòn për un ricat. Già, përchè mama RAI, la television dë stat, cost'ann a l'ha decidù 'd fé 'n pò d'economìa ant lë spende e sgairé ij sòld prelevà dë sfròs da le sacòce dla gent, con taje e abonament, e calé 'd vàire 'l montant dël cotiss destinà al gieugh dël balon.
Mach che j'échip ëd fotbal a-i é stan nen e a l'han diciarà në siòper ëd quindes di. E sòn a l'é fin-a bon da capì.
An costi ùltim ani le television, tan pùbliche che privà, a l'han daje a j'échip ëd fotbal ëd gifre da balordon për avèj la contenta 'd trasmëtte soe partìe.
Sòld ch'a rivavo, për la television dë stat, dai cotiss d'abonament e dai finansiament ëstataj e, për tute, da la publissità.
Da le sacòce dla gent, ant na paròla, 'dcò dla gent, e a l'é la part pì gròssa, che dël balon as n'anfot.
Ëdcò costa a l'é stàita n'idéja brilanta 'd nòst brilant pressident dël consèj quand ch'a l'era mach ël Cavajer Berlusconi, andustrial e finansié.
Mi i son ëstàit compagnà a lë stadio, la prima vira, da 'n mé barba, ant l'avril dël 1949, e i l'hai podù vëdde l'ùltima partìa ëd campionà dël Gran Turin, prima dël drama dël 4 ëd magg. A l'arprèisa dël campionà col'istess barba a l'ha torna compagname a vëdde la prima partìa giugà dal Turin con soa échip giovanil djë svarià Gianmarinaro e companìa.
Mè grinor për ël gieugh dël balon a l'é nassù antlora. Peuj, dal campionà 49/50 al campionà 81/82, për trantedoi ani, na duminica si e un-a nò i son andàit a vëdde a l'euvra un-a dle échip turinèise. An pì, për j'ùltim quindes ani, i son andàit a lë stadio 'dcò ant le duminiche nò për vëdde a l'euvra 'dcò l'àutra échip. I chërdo donca che ant ël cors ëd mia vita i l'àbia podù gòde 'd na rassion ëd fotbal bondosa e anciarmanta.
Fin-a a quand ch'i son ëstofiame. Për tut col temp j'échip ëd fotbal as resìo an pé con ij sòld dij bijet ëd le partìe pagà da jë spetador tifos e da le elargission dij pressident ësgnor e passionà.
Tan për fé n'esempi: ël cartlin dël giugador argentin avosà Enrique Omar Sivòri a l'era stàit catà diretament dal pressident d'antlora 'd la Juventus, l'avocat Agnelli, pagandlo 'd sacòcia soa.
Le television a trasmëttìo nen le partìe 'd fotbal, fòra dle pòche dla nassional, e le anformassion sël balon a-i ero limità a le crònache dla radio o a le trasmission, a la duminica 'd seira, dij pont realisà da le svarià échip.
A l'é a sta mira ch'a l'é calaje an camp ël Cavajer Berlusconi, ch'a l'era padron ëd television e dl'échip milanèisa dël Milan. A l'ha pensà ch'as podìo trasmëtte su soa television le partìe 'd soa échip an fasandje dventé un veicol ëd publissità.
A bastava trové n'asienda ch'a sponsoriseissa cole partìe an versand un sach ëd sòld a la television ch'a jë trasmëttìa.
Coma giust coj sòld la television a jë spartìa con l'échip ëd fotbal ch'a dasìa la contenta 'd trasmëtte soe partìe.
E a l'é con ij sòld ëd la television ch'a l'é nassùje 'l gran Milan ëd coj ani.
Ël Milan dij Gullit e dij Van Basten. Ël Milan d'Arrigo Sacchi che, për quaich ani, a l'ha vagnà tut e daspërtut.
A l'é lògich che, an pòch temp, tute j'échip dël pais a son anliniasse su costa posission.
Coma ch'i l'hai dit anans l'idéja a l'é brilanta, ma nen vàire onesta. A l'é ciàir a tuti che j'asiende ch'a pago le sponsorisassion ch'a consento la trasmission ëd le partìe a dëscario col cost an sël pressi 'd vendita dij prodot ch'a fabrico e a comersio.
L'arzultà final ëd costa situassion a l'é che ij sòld necessari a ten-e an pé j'échip ëd fotbal a son pijà, a tradiment, da le sacòce dla gent, ëd tuta la gent e nen mach ëd cola anteressà al gieugh dël balon.
Costa a l'é un-a dle tante assion grame provocà da la publissità.
A son giumaj jë spònsor publissitari ch'a decido coj ch'a son ij giugador ëd balon da "anpon-e a l'atension ëd la gent" sensa ten-e vàire cont ëd soa vajantisa, basta ch'a sio bej e simpatich, televisivament parland.
A son nassuje svarià sossietà ch'a "curo e a tùo la figura" dij giugador ëd fotbal e ch'a peiso nen pòch ant le tratative për ël comersi dij cartlin.
A sta mira, e i l'hai fiusa che ij letor am lo consento, i veuj deurbe un cit ancis për parlé 'd publissità. Giusta për fé quaich esempi ch'a s-ciairissa 'n pò le idéje ai nòsti letor, i seve vàire ch'a costa un second ëd publissità televisiva, un bati 'd parpeila, an ocasion ëd quaich trasmission anportanta? Vintesses mila euro, sinquanta milion ëd veje lire. E vàire ch'a spend al meis an publissità na gròssa companìa? Prest dit: vintesses milion d'euro, visadì sinquanta mijard ëd veje lire.
L'istess as peul disse për la carta stampà: na fnestra publissitaria ansima a na pagina d'un nùmer d'un dij cotidian avosà a riva 'dcò chila a na valutassion d'apopré vintesses mila euro, sinquanta milion ëd veje lire.
Fasand doi cont, bele mach a truch e branca, as fa an pressa a rivé a la conclusion che la publissità a costa, minca n'ann, na gifra vzin-a al mijard d'euro; doimila mijard ëd veje lire. E a son sòld, pijà dë sfròs da le sacòce dla gent, ch'a servo si për evité le taje, ma nen për creé 'd pòst ëd travaj, convnù che j'adet a la publissità a son relativament pòchi a paragon dle gifre ch'a giro e, 'd sigur, nen ëstrapagà. A vanta che tuti is rendo cont che, 'd qualsëssìa angign ch'i catoma për lì, ël 50-60% ëd sò pressi a l'é destinà a la publissità.
Se, da lòn ch'a j' resta, i gavoma 'l cost ëd la materia prima, col ëd la burocrassìa andustrial, ël fit dij locaj, l'amortament ëd j'impiant, le bolëtte dle vàire energìe e l'util, a-i resta 'n set-eut për sent ch'a l'é 'l cost dël travaj e tuti ij nòsti govern, ross o asur ch'a sio, a veulo fene chërde che arconòssje quaich lira 'd pì ai travajeur, a sarìa coma mandé 'l pais a rabel.
Ma possibil che a gnun dij nòsti resior a sia mai vnuje an ment che për arsanì le finanse dlë stat a basterìa fé na lege ch'a 'ngagia andustriaj e finansié a nen ëspende an publissità 'd pì che 'l 2% dël faturà 'd soe asiende e buté ansima a lòn ch'a spendo an pì na taja dël 100%?
A serverìa 'dcò për anandié na moralisassion dël setor dont as na sent, pressant, lë bzògn.
Ma tornoma al fotbal.
da quand che la gestion dël setor a l'é passà, an pratica, ant le man djë spònsor, a nasso, un-a dòp l'àutra le drolarìe pì baravantan-e.
Na vira 'l campionà italian as giugava a la duminica dòpmesdì e pro. Adess le partìe a son ëspatarà arlongh ëd tuta la sman-a e ant j'ore pì dròle. An pì a s'organiso d'amicheivoj a tut andé, ëd torneo dedicà a 'd përsonagi gnanca tant conossù e via fòrt.
A-i é praticament na partìa 'd balon minca na giornà. Lòn a l'ha obligà j'échip a creesse n'organich d'almen tranta giugador al pòst dij dodes terdes ch'a servìo na vira. Con la chërsùa conseguent dij cost ëd gestion. Tut sòn a l'é 'ndàit bin fin-a a quand che jë spònsor a j'ero dispòst a garantì le speise. Mach che a na bela vira, j'analista 'd mërcà a son rendusse cont che la gent a 'ncaminava a stofiesse d'ës fotbal fauss e, da brav consulent, a l'han avertì le asiende ch'a tiro fòra ij sòld che, 'd bòt an blan, a l'han strenzù ij cordon ëd la borsa.
Sòn, dëdlà dlë siòper ch'a porterà bin pòchi arzultà, a òbliga j'échip a spende con pì 'd parsimònia ij sòld ch'a l'han e forse (speroma!) a podrà serve a porté 'l fotbal a esse torna në spòrt.
Tute j'échip meno che 'l Milan dël pressident Berlusconi.
L'aministrador dël Milan, Galliani, a l'é 'dcò 'l pressident ëd la Lega dle sossietà 'd fotbal e, an costa carica, a l'ha anvità tute le sossietà a spende con giudissi e a nen paghé dë stipendi fòravìa. An compens cost'ann ël Milan a l'ha catà, për tranta milion d'euro - sessanta milion ëd veje lire - un dij pì fòrt dësfensor italian ch'a pagherà, për minca ann, 4,5 milion d'euro (neuv mijard ëd lire).
An ëdzorpì a l'han ëdcò avù, a gratis, ël cartlin d'un atacant brasilian bin fòrt ch'a pagheran 5 milion d'euro (des mijard ëd lire) për minca n'ann.
Atension; ant ël balon jë stipendi a son polid. Le taje a j' paga an pì la sossietà. A l'é ciàir che 'l Milan a l'é përmettusse na polìtica che j'àutre échip a peulo nen përmettse.
Ma cost'échip a peul përmettse tut përchè a l'é na sossietà dël pressident Berlusconi e Chiel a peul përmettse d'ignoré lege e regolament.
A l'é superior.
Ardì piemontèis.
Beppe Burzio