Batista Cornaja/Grissin për ij nòstr dent

Grissin për ij nòstr dent

Na paròla nostran-a an gir për ël mond

Bonben tante paròle piemontèise a l’han fat ël gir dël mond: una ëd coste a l’è grissin, ò ghërsin. A l’é na paròla piemontèisa che a l’è diventà anternassional: a lo conòsso an tut ël mond, e tuti a san che a ven da l’Italia, da Tirin.

Se andoma a sërché ansima al vocabolari Italian Garzanti, an bon-a fin, adess ant la version dël 2003 i podima voghe che “grissino” a l’è na parola “dal piemontese, grissin da ghërsin, deriv. di ghersa-fila”. Difatti an piemontèis clàssich la ghërsa a l’é na fila, come un firagn, che a l’é lòn che noi ambelessì ciamoma na “grissa”, grissa ‘d pan ; grissin a sarìa anlora na fila ëd pan pì cita, un “firagnòt”, na cita mica un pòch slongà.
Mica: na paròla che a riva dal vej latin: a la diso fin-a an Olanda (mike), për di la “pagnotta”. Chi sa se an Olanda a l’han le nòstre stesse manere ëd dì ansima al pan: “Anter o fòl paid na mica”(la mica as fa mangé sensa arviresse, un pò come che i foma noi con ër Goern), Vagnesse la mica (fé dra gavëtta), opura dije a un ch’a l’è un flambamiche (mangiapan a tradiment).

Che temp ch'a fà (Osservatòri meterològich tradissional)

L'oma na segnalassion da ‘nt la Pian-a dij Bijin, andoa che Steo 'd Mòl a l'ha vist dontrè scalabron, la sman-a passà. E a l'ha mostrame un neuv proverbi:

Quandi che 't voghe jë scalabron prima 'd San Giusèp
l'invern a-i ven subit da press.

An conseguensa, andoma pian a sëmné, përché a j'é da spetesse ancora na ramà 'd frèid dòp dël 19 ëd mars. A-i é n'autr proverbi che a ven a taj an cost moment:

Pitòst che laoré për mòl, a l'é mej sté a ca a fé 'l fòl.

Tuti segnaj che a rivo për dì che a l'é ancora nen ora 'd campesse a s-cianfërgné ant l'òrt, ancagnisse testabordon tacà ai camp, mach për brusé dla nafta.
An bon-a fin, un tòch ëd na poesìa, che a parla dl’aria an prinsipi ëd mars, e come che, al cambi dë stagion, s’arcorzima che a l’é passaje n’autr agn ëd costa nòstra bela vita.

Prima dla prima

Seurt da 'n ca: na firaja 'd vent, pì sùt che sò normal;
as podrìa dì la stessa bisa frèida, sempre, come da tròpi dì
ma a arciama un vej përfum, un seugn sotrà, ‘n arson special...

Mach na bufà d'aria, an bela fin, un pò pì cëppa apress mesdì
che a subia e gieuga, e tut ël gris a arvita, coj sò rivolin
e noi lì, ëd longh a spòrze 'l nas, për sërché 'd nasté: ëd capì!

E sofiand, l'ariass vagabond, dla vita a anandia 'l virabarchin
n'autra stagion, na neuva vira: 'n anlup ëd pao e 'd gòj, an bon-a fin!
Peto ‘d Pedre