Batista Cornaja/Ël gran e l'avnì 'd l'òm

Ël gran e l'avnì 'd l'òm...

Come che as peul capì, an costi dontré agn, l'oma dà man a travajé ansima al gran, për sërché 'd capì còs che nojautri podima fé (ant ël nòstr cit, as capiss), ansema a costa coltivassion.o

Ël gran, (as dis) a l'é un-a dle prime coltivassion che l'òm a l'ha podù ancaminé, fin-a dai tèmp ëd Zaratustra, che a l'ha tacà a elaboré 'l gramon për rivé a un prim gran. Quandi che voghoma un "pero-pero" arlongh a la vìa, podima an-maginesse còs ch'a l'era 'l gran aij tèmp andré.

Pero-pero a l'é lì, longh a un fosà, a la sima dla piassa, contra na muraja andoa che tuti a van a pissé, ma al'é fòrsi la ciav dla solussion dla nutrission dl'umanità. Sè, pròpi chièl.

DAL PERO-PERO al OGM

Ant ël secol passà, l'òm a l'ha sërcà 'd possé la coltivassion dël gran an manera d'ardobijé (ò pi tant ancora) la produssion ëd quintaj për giornà); për fé sòn, a l'ha dovrà tut lòn cha a-i era a soa disposission; sicome che le modificassion OGM a-i ero ancora nen possibij a l'inissi dël Neuvsent, chèich studios dël pento a l'han dovrà ij ragg Gamma për ambalordì le smens dle granaje, an manera che un-a ansima a desmila a portèisa a dj'arzultà positiv an quantità 'd produssion.

Soma passà dai 7-8 quintaj për giornà, aij 35-50 d'adess. L'òm, sempre pì avid, a l'ha vorsù che 'l gran a rivèisa a fé dobi, triplo quintaj ëd lon che a l'ha fait për quatr mila agn; coste pòvre piante 'd gran, modificà për avidità da l'òm, a son ant la stessa condission dle vache bianche e nèire olandèise, che se ai doma la larga ant la natura, a l'han nen la possibilità d'arzisté pi che mesa giornà, përché a son stà completament modificà e dëscolegà da la Creassion. Povre bes-ce, pòvre piante...

ADESS AN CAMPAGNA

Còs che podima a dovima fé anlora? Prima che tut dovoma pianté li ëd deje la colpa a j'american, bele che lo soma tuti che a son lor che al'han frojà ant la genetica pi che tuti; la responsabilità a l'é ëd tuta l'umanità, soma tuti andrinta a la stessa manera. Seconda ròba: pensoma nèn che "torné andré" a sìa la paròla magica: torné andré as peul nèn, ël temp passà a l'esist pì nèn. Per taché, l'oma sërcà dle varietà ëd gran che a fusso nèn sta tant pastissà, e l'oma provà a piantèje, a nòstra manera, andrinta a dij camp che (fin-a lor) a fusso nèn stà pastissà. Laorà pòch ancreus, sensa concim chimich da 10 agn, sensa diserbant, paintand dle varietà 'd gran non modificà, nen medicà, nen disinfetà, nen concimà....e via fòrt. Arzultà: ël gran a ven sù, ecome che a ven! /-8 quintaj për giornà, nèn ëd pì. E anlora, car amis, sërché 'd capì da soj come ch'a l'ha fà l'umanità a vive con na produssion parèj ëd gran, e quale che a son le relassion antrames a costi fator: avidità dl'òm, aument dla produssion dël gran, decuplicassion (ò pi tant ancora) dla produssion ëd carn an 60 agn, conseguènt aument dël consum ëd carn an 60 agn, aument dle malatìe cardiovascolar, creassion dl'obesità (malatìa inesistenta ant ël secol precedent). soma rivà , ant ël 2010, che le besc-e a mangio quasi tuta la produssion dle granaje dla pianura padan-a, e l'òm a deuv amporté 'l gran da fé 'l pan.... Dësmentioma nèn ancora: modificassion dla panificassion, che l'oma fait passé come progress, fasand mangé a l'òm mach la part bianca dla farin-a (che l'òma al'avìa mai mangià da sola prima , da quatr mila agn), pan mòl che a ven dùr e a la sèira it peule tirelo ancontra a na muraja, eliminassion dël lievit natural (pasta mare), e inclusion obligatòira d¨l lievit ëd bira, rapid, lèst, a bonpàt, che a fa na bela mica lustra e tendra.... Strutt, euli 'd palma, agenti lievitanti, regolatori di lievitazione, stabilizzatori di stabilizzazione di lievitazione di agenti lievitazionali di integrazione integrante (prové a fé un sangoiss con dontré cuciarà 'd coste ròbe sì, e deje da mangé a col che a l'ha anventaje, për voghe ëd che tinta che a ven soa faciassa quandi che a l'ha traondà costa mësciassa 'd pan e tòssich...).

A mé paìs a-i era un proverbi che a disìa: "pan mòl, l'é bon a rende"....

Adessa l'é 'l moment dl'amson, e tiroma j'arzultà 'd costa cita campagna 2011; ëd sicur 'l progett "pero-pero" a l'é anviarà e a tornerà pà andré, gnanca d'un pass. sercheroma 'd pianté pi tante giornà 'd costi gran nen pastissà, prima 'd tut për mangeje nojautri e nostre masnà, e condivide la strà con che che a l'avrà veuja dë sparte le fatighe con nojautri, sensa fé reclam, sensa fé spatuss, sensa pì nen brajé al mond che tut a l'é da cambié; oramai a l'é tròp tard, l'oma passà la frontiera dla cognission e dël bondeuit; l'unica a l'é d'andé anans, con la cossiènsa che lo foma puer nojautri e për coj pòchi che a voran fé la strà ansoema a noj.

Coste a son mach dontré righe ansima al gran, an realtà; la stòira a l'é un pòch pi longa, ma la seguiteroma pì anans. L'unica ròba ch'i peuss gionté, prima 'd saré, a l'é che dòp ëd 20 agn d'arserche, i peuss dì che son rivà al canton, a la sima, a capì da andoa che ad dësluppa 'l vindol, e son tut content ëd dive che adesso lo ciaperòma, pianin pianòt, për sò vers, e che se Nosgnor am përmëttrà 'd felo, lo dësvindoleroma torna, fasanda calé la mnis e le rumente che a so ciapà antrames al le file, e torné gropè la liassa che a ten colegà l'Om, ansema a soa Origin, e soa strà d'Artorn a la Destinassion. Ant ël mentré, mé car amis, gnun-e pao, che an riverà gnente; a basterà mach ten-e la bara dël timon drita an man, sensa molé, ma sensa afanès e sensa pao. Për costa ocasion, am piasirìa lasseve costa invocassion che mé grand Amis Rudolf, Rudolf Steiner:

Preghiera per l’epoca di Michele

Dovoma dësrèisé dant l'anima
la pao e la tëmma ëd lòn che l'avnì
a peul porté a l'òm.
Podima gionté 'l bonimor an tuti
ij nòstri sentimènt e sensassion, rispèt a l'avnì.
Podima vardé anans bonben
sensa sagrin anvers tut lòn che a peul rivé.
E podima pensé che tut lòn che a vnirà
a sarà mandà a noi da na mira dël mond pin-a 'd sapiènsa.
Sonssì a l'é part ëd lon che podima amprende an cost'epoca:
savej vive pien 'd fiducia
sensa gnun-e sicurësse ant l'esistènsa,
fiducia ant l'agiut sempre present dël mond spiritual.
A dila giusta, gnente a l'avrà valor se an mancherà 'l corage.
Rudolf Steiner

giovedì 15 ottobre 2015