Augusto Dellavalle/La penicilin-a dël Coronel Gramaia
La penicilin-a dël Coronel Gramaia modifiché
Un saba ’d luj dël ’48 n’alpin àut, ma nen tròp an carn, con ël bërsach fardlà a spale e pica ’n man a fasìa ’rbombé con ij sò pass la contrà magistra d’Aosta e, minca tant, jë scarpon ciodà a fasìo dë spluve quand sò pass tròp longh a lo fasìa sghijé ’n sle lòse seulie dla contrà. I l’avìa ciamàje a mè tenent ël përmess për andé con ij sòcio dël CAI d’Aosta a fé con lor l’assension a la sima dla Grande Sassière, àuta 3.751 méter, ant la Valgrisanche. I marciavo lest con la ment già ’n sij giassé, quand ëd bòt an blan a l’é parasse dë ’dnans a mi ’l Coronel Gramaia, ël comandant dël Batajon Aosta compagnà da l’Agiutant Magior.
A l’era pijame ’n tërmolon, i l’hai faje ’l salut batend ij garèt e për pòch a l’é mancaje che sghijand i andèissa longh e tirà për tèra, ël Coronel e ’l Magior a rëspondo al salut guardand-me da l’àut an bass e sensa dime gnente a son ancaminasse vers la caserma Testafochi. Mi i l’hai continuà arlongh la contrà rivand an sla piassa Chanoux andoa ’n camion quatà da ’n teilon a l’era scasi pront për parte.
Mi i j’era già setà ’n sla banca ’d bòsch dël camion, quand a l’é rivaje an biciclëtta n’alpin pòrta-ordin disend-me d’artorné tut sùbit an caserma, ordin dël Coronel. Dë stracheur mi i l’hai ubidì e dasiòt dasiòt i l’hai arfàit la stra a l’anvers, con n’arbeuj nèir ch’am rusiava drinta. Rivà a la caserma, prima d’intré ’nt ël porton prinsipal andoa l’ufissial ëd pichèt a më spetava, i l’hai guardà ’n su: an sël pogieul ël Coronel a fumava la sigala, ël fum ch’a campava fòra a më smijava pì nèir dël sòlit...
Rivà ’n camerata, dòp un pòch, mentre i contavo ai mè compagn d’arme dël tòrt patì, minca un a disìa la soa, pijandme le part, as presenta ’n caporal dël ploton ëd guardia con l’ordin d’andé tut sùbit a rapòrt dal Coronel. Montand le scale dj’ufissi dël comand i tramolavo coma na feuja bogià da l’ariëtta... Im presento dnans al Coronel spetand na lavada ’d testa, nopà chiel serio, ma nen autoritari, tra na bocà e l’àutra dla sigala, parland-me coma ’n pare a l’ha dime la rason: se për maleur a fussa capitame na dësgrassia, chiel a l’avrìa avù ’d grane dai sò superior a nen finì! A l’ha nen dame gnun castigh, ma lòn ch’i ringreto e am pèisa ’ncora ancheuj a l’é për ël pòvr tenent ch’a l’é pijasse sinch di ’d punission. Ëdcò chiel an-namorà dla montagna a l’avìa dame ’l përmess dë scondion dai sò superior!
La sman-a dòp, an libera surtìa, i son capità për cas con n’àutr alpin ant na piòla da le part ëd le veje pòrte roman-e. Pen-a intrà l’oma fàit n’arbit. «Gioanin ël Coronel», parèj noi sò alpin i lo ciamavo a la bona, a l’era setà con un borghèis a na tàula. Noi doi i l’oma fàit un pass për artorné fòra dla piòla, ma chiel an ciama: «Fieuj seteve lì», mostrand-ne ’l taulin aranda a chiel, peui a-j dis a l’òsto: «Porté doe penicilin-e a sti mè alpin». La serventa l’é rivà con doi bicer da bira pien a ras ëd vin, mentre ’l Coronel a guardava sodisfàit. A l’era da pòch che la penicilin-a l’era stàita dëscuverta e ’l Coronel a la catava nen ëd sicur an farmacìa... ma a l’òsto e un bon bicer a l’era mej ëd cola meisin-a... Pòch temp prima i l’avrìa daje në scopass, ancheuj s’i fussa ’ncalame i l’avrìa daje ’n basin...
J’ani a passo lest, ma j’arcòrd lontan a artorno prepotent ant la ment!