Arciam a un pensé antich

(Camillo Brero - Piemontèis Ancheuj - n.193, Fërvé 1999 )

A l'é na constatassion nen bela, ma motoben significativa, cola che an manifesta la pòca, o gnun-a, conossensa dij Clàssich ëd la Leteratura Piemontèisa da part ëd chi, scritor o poeta, a dovrìa buteje a fondament ëd soa Coltura përsonal.

As parla 'd Lenga Piemontèisa e 'd Poesìa piemontèisa, sensa ten-e cont dël Patrimòni che ij Nòstri Grand a l'han lassane e l'esempi che a l'han dane: n'esempi da ten-e present, fòra 'd tute le tentassion modernìstiche, académiche o idealìstiche d'ancheuj, che, pura, a peulo eufre 'd solecitassion positive.

An efet, la prima atension a dev esse për lë strument espressiv ëd nòstra anima che a l'é la Lenga Piemontèisa: cola che ij nòstri Clàssich (specialment coj pi davzin a noi) a l'han colaudà, consacrà e proponune; la Lenga Piemontèisa che a l'é la sublimassion ëd cola che a l'ha soe rèis ant l'anima 'd Nòstra Gent che a la parla: che a l'é cola che a l'é, e nen cola che an piasserìa che a fussa o a fussa staita.

Lese ij nòstri Clàssich e scoté Nòstra Gent a son le doe atension che a dev avèj chi a-i chërd aj valor ëd nòstra Coltura e, përtant, ëd nòstra Lenga: valor gropà a l'espression, che a l'han nen da manca d'almosiné sinònim fòra 'd ca, nì d'arsussité lòn che (pura con darmagi!) ël temp a l'ha giumaj gropà, definitivament, al passà.

A venta pijé cossiensa dla realtà dël Piemontèis d'Ancheuj che, mentre a ciama d'esse cudì për salvaguardé soe richësse vive e dësmentià, a ciama dcò - pi che tut - d'esse fait conòsse ai nòstri giovo e a nòstre masnà, travers le scòle e a le famije, ant la realtà d'ancheuj.

A sarìa un travaj fat e van col dé studié e gòde la dëscuverta 'd nòstre richësse, se peui as fa gnente përchè, coste, a passo a le generassion neuve. Se le Scòle, ij pare e le mare e noi i cudiroma nen le masnà (da le pi cite a le pi grande) e i-j passeroma nen a lor nòstr patrimòni (ël patrimòni lenghìstich, coltural e spiritual ardità daj vej) i lo giutroma a meuire.

I pensoma, peui, che - an sij prinsipi ideaj ëd la Companìa dij Brandé - un dij contribù necessari a la salvaguarda 'd nòstr patrimòni lenghìstich, coltural e spiritual, a l'é col ëd cudì e d'anrichì 'l patrimòni poétich e leterari.

A né smija giust sotsigné, ancora na vòlta, lòn che l'Amis Leo Pestelli, bonanima, a fortìa: che ël Piemontèis - così coma tute le Colture che chiel a ciamava "Minor" - a dev ancheuj dimostré soa validità e soa vitalità e trové soa giustificassion ant l'espression poética e leteraria 'd bon livel. Na dimostrassion ëd vitalità, 'd validità e 'd richëssa che a dev manifestesse ant un contest leterari e lenghìstich unitari.

La Leteratura, che da sempre an Piemont a l'é dimostrasse Piemontèisa ant una carzà lenghìstica unitaria, a arziga, ancheuj, con soa dominanta espressiva dialetal, ëd feje perde al Piemontèis ël prëstigi 'd Lenga Leteraria 'd tut ël Piemont.

A ven bin, a sta mira, 'd serché 'd rendse cont che a-i esist una përsonalità dla Poesìa Piemontèisa: na "përsonalità" con na soa identità poética, estética e ética, anquadrà ant ij prinsipi universaj ëd la "Poesìa", e pura evidensiàbil për soa anima particolar, original e carateristica: un deuit che, bele ant le variant përsonaj e locaj, a carco - dcò ant l'espression lenghìstica -lë stil, mach sò, e la richëssa, mach soa, dla Coltura, fantasiosa e unitaria, d'un Pòpol: dël Pòpol Piemontèis.

A l'é për costa rason che lë Scritor Piemontèis a dev consideresse, bele ant soa espression përsonal, né strument e na vos ëd la continuassion d'un patrimòni ardità, che a ciama d'esse completà.